• -26

        • Propozycja wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy ósmej szkoły podstawowej Chemia Nowej Ery

          Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

           

          VII. Kwasy

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          - wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami

          - zalicza kwasy do elektrolitów

          - definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa

          - opisuje budowę kwasów

          - opisuje różnice w budowie kwasów beztlenowych i kwasów tlenowych

          - zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4

          - zapisuje wzory strukturalne kwasów beztlenowych

          - podaje nazwy poznanych kwasów

          - wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu

          - wyznacza wartościowość reszty kwasowej

          - wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas chlorowodorowy, siarkowy(IV)

          - wyjaśnia, co to jest tlenek kwasowy

          - opisuje właściwości kwasów, np.: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

          - stosuje zasadę rozcieńczania kwasów

          - opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

          - wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów

          - definiuje pojęcia: jon, kation i anion

          - zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady)

          - wymienia rodzaje odczynu roztworu

          - wymienia poznane wskaźniki

          - określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów

          - rozróżnia doświadczalnie odczyny roztworów za pomocą wskaźników

          - wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

          - oblicza masy cząsteczkowe HCl i H2S

          Uczeń:

          - udowadnia, dlaczego w nazwie danego kwasu pojawia się wartościowość

          - zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów

          - wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i kwasów beztlenowych

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów

          - wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy

          - wskazuje przykłady tlenków kwasowych

          - opisuje właściwości poznanych kwasów

          - opisuje zastosowania poznanych kwasów

          - wyjaśnia pojęcie dysocjacja jonowa

          - zapisuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów

          - nazywa kation H+ i aniony reszt kwasowych

          - określa odczyn roztworu (kwasowy)

          - wymienia wspólne właściwości kwasów

          - wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów

          - zapisuje obserwacje z przeprowadzanych doświadczeń

          - posługuje się skalą pH

          - bada odczyn i pH roztworu

          - wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady

          - podaje przykłady skutków kwaśnych opadów

          - oblicza masy cząsteczkowe kwasów

          - oblicza zawartość procentową pierwiastków chemicznych w cząsteczkach kwasów

          Uczeń:

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu

          - wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność

          - projektuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać omawiane na lekcjach kwasy

          - wymienia poznane tlenki kwasowe

          - wyjaśnia zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)

          - planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (np.: w serze, mleku, jajku)

          - opisuje reakcję ksantoproteinową

          - zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów

          - zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) w formie stopniowej dla H2S, H2CO3

          - określa kwasowy odczyn roztworu na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze

          - opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

          - podaje przyczyny odczynu roztworów: kwasowego, zasadowego, obojętnego

          - interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyny: kwasowy, zasadowy, obojętny)

          - opisuje zastosowania wskaźników

          - planuje doświadczenie, które pozwala zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym

          - rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności

          - analizuje proces powstawania i skutki kwaśnych opadów

          - proponuje niektóre sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

          Uczeń:

          - zapisuje wzór strukturalny kwasu nieorganicznego o podanym wzorze sumarycznym

          - nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnienie ich w nazwie)

          - projektuje i przeprowadza doświadczenia, w których wyniku można otrzymać kwasy

          - identyfikuje kwasy na podstawie podanych informacji

          - odczytuje równania reakcji chemicznych

          - rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności

          - proponuje sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

          - wyjaśnia pojęcie skala pH

           

          Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

          -                    wymienia przykłady innych wskaźników i określa ich zachowanie w roztworach o różnych odczynach

          -                    opisuje wpływ pH na glebę i uprawy, wyjaśnia przyczyny stosowania poszczególnych nawozów

          -                    omawia przemysłową metodę otrzymywania kwasu azotowego(V)

          -                    definiuje pojęcie stopień dysocjacji

          -                    dzieli elektrolity ze względu na stopień dysocjacji

           

           

          VIII. Sole

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          - opisuje budowę soli

          - tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli (np. chlorków, siarczków)

          - wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli

          - tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych (proste przykłady)

          - tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw (np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia)

          - wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych

          - definiuje pojęcie dysocjacja jonowa (elektrolityczna) soli

          - dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

          - ustala rozpuszczalność soli w wodzie na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

          - zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady)

          - podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)

          - opisuje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas)

          - zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)

          - definiuje pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa

          - odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej

          - określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu i reszty kwasowej

          - podaje przykłady zastosowań najważniejszych soli

          Uczeń:

          - wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli

          - podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)

          - zapisuje równania reakcji zobojętniania w formach: cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej

          - podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli

          - odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)

          - korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w formach cząsteczkowej i jonowej (proste przykłady)

          - zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli

          - dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)

          - opisuje sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź i magnez w reakcji z kwasem chlorowodorowym)

          - zapisuje obserwacje z doświadczeń przeprowadzanych na lekcji

          – wymienia zastosowania najważniejszych soli

          Uczeń:

          - tworzy i zapisuje nazwy i wzory soli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarczanów(VI), węglanów, fosforanów(V) (ortofosforanów(V))

          - zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli

          - otrzymuje sole doświadczalnie

          - wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania i reakcji strąceniowej

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania soli

          - ustala, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według schematu: metal + kwas ® sól + wodór

          - projektuje i przeprowadza reakcję zobojętniania (HCl + NaOH)

          - swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

          - projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać substancje trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych

          - zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej (reakcje otrzymywania substancji trudno rozpuszczalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w reakcjach strąceniowych)

          - podaje przykłady soli występujących w przyrodzie

          - wymienia zastosowania soli

          - opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

          Uczeń:

          - wymienia metody otrzymywania soli

          - przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali)

          - zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli

          - wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania

          - proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej i praktycznie nierozpuszczalnej

          - przewiduje wynik reakcji strąceniowej

          - identyfikuje sole na podstawie podanych informacji

          - podaje zastosowania reakcji strąceniowych

          - projektuje i przeprowadza doświadczenia dotyczące otrzymywania soli

          - przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody)

          - opisuje zaprojektowane doświadczenia

           

          Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

          -                    wyjaśnia pojęcie hydrat, wymienia przykłady hydratów, ich występowania i zastosowania

          -                    wyjaśnia pojęcie hydroliza, zapisuje równania reakcji hydrolizy i wyjaśnia jej przebieg

          -                    wyjaśnia pojęcia: sól podwójna, sól potrójna, wodorosole i hydroksosole; podaje przykłady tych soli

          IX. Związki węgla z wodorem

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          -  wyjaśnia pojęcie związki organiczne

          -  podaje przykłady związków chemicznych zawierających węgiel

          - wymienia naturalne źródła węglowodorów

          - wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i podaje przykłady ich zastosowania

          - stosuje zasady bhp w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej

          - definiuje pojęcie węglowodory

          - definiuje pojęcie szereg homologiczny

          -  definiuje pojęcia: węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, alkany, alkeny, alkiny

          - zalicza alkany do węglowodorów nasyconych, a alkeny i alkiny – do nienasyconych

          - zapisuje wzory sumaryczne: alkanów, alkenów i alkinów o podanej liczbie atomów węgla

          - rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe): alkanów, alkenów i alkinów o łańcuchach prostych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

          - podaje nazwy systematyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

          - podaje wzory ogólne: alkanów, alkenów i alkinów

          - podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów

          - przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego

          - opisuje budowę i występowanie metanu

          - opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu, etanu

          - wyjaśnia, na czym polegają spalanie całkowite i spalanie niecałkowite

          - zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu, etanu

          - podaje wzory sumaryczne i strukturalne etenu i etynu

          - opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu

          - definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer

          - opisuje najważniejsze zastosowania metanu, etenu i etynu

          -  opisuje wpływ węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu)

          Uczeń:

          - wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny

          - tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów

          -  zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe); podaje nazwy: alkanów, alkenów i alkinów

          - buduje model cząsteczki: metanu, etenu, etynu

          - wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym

          - opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie) alkanów (metanu, etanu) oraz etenu i etynu

          - zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etanu, przy dużym i małym dostępie tlenu

          - pisze równania reakcji spalania etenu i etynu

          - porównuje budowę etenu i etynu

          - wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania i polimeryzacji

          - opisuje właściwości i niektóre zastosowania polietylenu

          -  wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od węglowodorów nienasyconych, np. metan od etenu czy etynu

          - wyjaśnia, od czego zależą właściwości węglowodorów

          - wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów

          - podaje obserwacje do wykonywanych na lekcji doświadczeń

          Uczeń:

          - tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym)

          - proponuje sposób doświadczalnego wykrycia produktów spalania węglowodorów

          -  zapisuje równania reakcji spalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu

          - zapisuje równania reakcji spalania alkenów i alkinów

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania etynu

          - odczytuje podane równania reakcji chemicznej

          - zapisuje równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu

          - opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej

          - wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów (np. stanem skupienia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia)

          - wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi

          - opisuje właściwości i zastosowania polietylenu

          -  projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych

          -  opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne

          -  wykonuje obliczenia związane z węglowodorami

          - wyszukuje informacje na temat zastosowań alkanów, etenu i etynu; wymienia je

          - zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu

          Uczeń:

          - analizuje właściwości węglowodorów

          - porównuje właściwości węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych

          - wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów

          - opisuje wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność

          - zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne

          -  projektuje doświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów

          -  projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych

          -  stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności

          - analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym

          Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

          -  opisuje przebieg suchej destylacji węgla kamiennego

          - wyjaśnia pojęcia: izomeria, izomery

          - wyjaśnia pojęcie węglowodory aromatyczne

          - podaje przykłady tworzyw sztucznych, tworzyw syntetycznych

          - podaje właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych

          - wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych

          X. Pochodne węglowodorów

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          - dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry i aminokwasy są pochodnymi węglowodorów

          - opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)

          -  wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów

          - zalicza daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych

          - wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna

          - zaznacza grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminokwasach; podaje ich nazwy

          -  zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów

          -  dzieli alkohole na monohydroksylowe i polihydroksylowe

          -  zapisuje wzory sumaryczne i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce

          -  wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne

          -  tworzy nazwy systematyczne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce, podaje zwyczajowe (metanolu, etanolu)

          -  rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego)

          -  zaznacza resztę kwasową we wzorze kwasu karboksylowego

          -  opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu i glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego

          -  bada właściwości fizyczne glicerolu

          -  zapisuje równanie reakcji spalania metanolu

          - opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego

          -  dzieli kwasy karboksylowe na nasycone i nienasycone

          - wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe

          - opisuje najważniejsze właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (stearynowego i oleinowego)

          - definiuje pojęcie mydła

          - wymienia związki chemiczne, które są substratami reakcji estryfikacji

          -  definiuje pojęcie estry

          -  wymienia przykłady występowania estrów w przyrodzie

          - opisuje zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol)

          - wśród poznanych substancji wskazuje te, które mają szkodliwy wpływ na organizm

          - omawia budowę i właściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny)

          - podaje przykłady występowania aminokwasów

          - wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych (np. etanol, kwas etanowy, kwas stearynowy)

          Uczeń:

          - zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych

          - wyjaśnia, co to są alkohole polihydroksylowe

          - zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych (zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

          - zapisuje wzory sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu)

          - uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne

          - podaje odczyn roztworu alkoholu

          - opisuje fermentację alkoholową

          - zapisuje równania reakcji spalania etanolu

          - podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania

          - tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) i zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne

          - podaje właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etanowego (octowego)

          - bada wybrane właściwości fizyczne kwasu etanowego (octowego)

          - opisuje dysocjację jonową kwasów karboksylowych

          - bada odczyn wodnego roztworu kwasu etanowego (octowego)

          -  zapisuje równania reakcji spalania i reakcji dysocjacji jonowej kwasów metanowego i etanowego

          -  zapisuje równania reakcji kwasów metanowego i etanowego z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami

          - podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego

          - podaje nazwy długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (przykłady)

          - zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego, stearynowego i oleinowego

          -  wyjaśnia, jak można doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym

          - podaje przykłady estrów

          -  wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji

          - tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady)

          -  opisuje sposób otrzymywania wskazanego estru (np. octanu etylu)

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania estru (proste przykłady, np. octanu metylu)

          - wymienia właściwości fizyczne octanu etylu

          -  opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm

          -  bada właściwości fizyczne omawianych związków

          - zapisuje obserwacje z wykonywanych doświadczeń chemicznych

          Uczeń:

          -  wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy ma odczyn obojętny

          - wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu

          - zapisuje równania reakcji spalania alkoholi

          - podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne alkoholi i kwasów karboksylowych

          - wyjaśnia, dlaczego niektóre wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi

          - porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych

          - bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etanowego (octowego)

          - porównuje właściwości kwasów karboksylowych

          - opisuje proces fermentacji octowej

          - dzieli kwasy karboksylowe

          - zapisuje równania reakcji chemicznych kwasów karboksylowych

          -  podaje nazwy soli kwasów organicznych

          - określa miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego

          - podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, stearynowego) i nienasyconego (oleinowego)

          - projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasu oleinowego od kwasów palmitynowego lub stearynowego

          - zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania podanych estrów

          - tworzy wzory estrów na podstawie nazw kwasów i alkoholi

          - tworzy nazwy systematyczne i zwyczajowe estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych i alkoholi

          - zapisuje wzór poznanego aminokwasu

          - opisuje budowę oraz wybrane właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)

          - opisuje właściwości omawianych związków chemicznych

          - wymienia zastosowania: metanolu, etanolu, glicerolu, kwasu metanowego, kwasu octowego

          - bada niektóre właściwości fizyczne i chemiczne omawianych związków

          - opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

          Uczeń:

          - proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu z działu Pochodne węglowodorów

          - opisuje doświadczenia chemiczne (schemat, obserwacje, wniosek)

          - przeprowadza doświadczenia chemiczne do działu Pochodne węglowodorów

          - zapisuje wzory podanych alkoholi i kwasów karboksylowych

          - zapisuje równania reakcji chemicznych alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż pięć atomów węgla w cząsteczce)

          - wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością alkoholi oraz kwasów karboksylowych

          - zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze

          - planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie

          - opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań

          -  przewiduje produkty reakcji chemicznej

          - identyfikuje poznane substancje

          - omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfikacji

          - omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania

          - zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej

          - analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu

          - zapisuje równanie kondensacji dwóch cząsteczek glicyny

          - opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego

          - rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów (o dużym stopniu trudności)

           

          Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

          - opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lekcji)

          - opisuje właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (inne niż na lekcji)

          - zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w twardej wodzie po dodaniu mydła sodowego

          - wyjaśnia pojęcie hydroksykwasy

          - wyjaśnia, czym są aminy; omawia ich przykłady; podaje ich wzory; opisuje właściwości, występowanie i zastosowania

          - wymienia zastosowania aminokwasów

          - wyjaśnia, co to jest hydroliza estru

          - zapisuje równania reakcji hydrolizy estru o podanej nazwie lub podanym wzorze

          XI. Substancje o znaczeniu biologicznym

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          - wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu

          -  wymienia podstawowe składniki żywności i miejsca ich występowania

          - wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek: tłuszczów, cukrów (węglowodanów) i białek

          - dzieli tłuszcze ze względu na: pochodzenie i stan skupienia

          - zalicza tłuszcze do estrów

          - wymienia rodzaje białek

          - dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone

          - definiuje białka jako związki chemiczne powstające z aminokwasów

          - wymienia przykłady: tłuszczów, sacharydów i białek

          - wyjaśnia, co to są węglowodany

          -  wymienia przykłady występowania celulozy i skrobi w przyrodzie

          -  podaje wzory sumaryczne: glukozy i fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy

          - wymienia zastosowania poznanych cukrów

          - wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych

          - definiuje pojęcia: denaturacja, koagulacja, żel, zol

          -  wymienia czynniki powodujące denaturację białek

          - podaje reakcje charakterystyczne białek i skrobi

          - opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu

          -  wyjaśnia, co to są związki wielkocząsteczkowe; wymienia ich przykłady

          - wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych

          Uczeń:

          -  wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu

          -  opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych

          -  opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów

          -  opisuje wpływ oleju roślinnego na wodę bromową

          - wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić tłuszcze nienasycone od tłuszczów nasyconych

          -  opisuje właściwości białek

          - wymienia czynniki powodujące koagulację białek

          -  opisuje właściwości fizyczne: glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy

          -  bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy)

          - zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą za pomocą wzorów sumarycznych

          - opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą

          - wykrywa obecność skrobi i białka w produktach spożywczych

          Uczeń:

          - podaje wzór ogólny tłuszczów

          - omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i tłuszczów ciekłych

          - wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową

          - definiuje białka jako związki chemiczne powstające w wyniku kondensacji aminokwasów

          -  definiuje pojęcia: peptydy, peptyzacja, wysalanie białek

          -  opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek

          - wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem

          - wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy

          - zapisuje poznane równania reakcji sacharydów z wodą

          - definiuje pojęcie wiązanie peptydowe

          - projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od tłuszczu nasyconego

          - projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka za pomocą stężonego roztworu kwasu azotowego(V)

          -  planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych

          -  opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

          - opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy i innych poznanych związków chemicznych

          Uczeń:                       

          - podaje wzór tristearynianu glicerolu

          - projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka

          - wyjaśnia, na czym polega wysalanie białek

          -  wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami

          - wyjaśnia, co to są dekstryny

          - omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą

          -  planuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę

          - identyfikuje poznane substancje

           

          Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

          - bada skład pierwiastkowy białek

          -  udowadnia doświadczalnie, że glukoza ma właściwości redukujące

          -  przeprowadza próbę Trommera i próbę Tollensa

          - wyjaśnia, na czym polega próba akroleinowa

          -  projektuje doświadczenie umożliwiające odróżnienie tłuszczu od substancji tłustej (próba akroleinowa)

          - opisuje proces utwardzania tłuszczów

          - opisuje hydrolizę tłuszczów, zapisuje równanie dla podanego tłuszczu

          - wyjaśnia, na czym polega efekt Tyndalla

           

Lorem ipsum...