Krystyna Biedrawa
Wymagania edukacyjne
JĘZYK POLSKI
;Szczegółowe wymagania edukacyjne
klasa IV
Zagadnienia
Ocena dopuszczająca
Ocena dostateczna
Ocena dobra
Ocena bardzo dobra
Ocena celująca
:
Kształcenie literackie i kulturowe - wiersz
Uczeń:
- czyta głośno wiersz,
- wymienia bohaterów wiersza,
- określa osobę mówiącą w wierszu,
- wyjaśnia pojęcie podmiot liryczny,
- wyjaśnia pojęcie adresat utworu,
- definiuje wers i strofę,
- odtwarza wiersz z pamięci,
- wskazuje rymy, epitety,
- wyjaśnia, czym jest rym, wers , refren, epitet, ożywienie, porównanie
Uczeń:
- czyta wiersz głośno, wyraźnie,
- przedstawia bohaterów utworu,
- przedstawia osobę mówiącą ( podmiot liryczny) w wierszu,
- przedstawia myśli i uczucia osoby mówiącej w wierszu,
- wskazuje adresata utworu,
- wskazuje wers, w którym znajduje się zwrot do adresata,
- odczytuje strofę , dzieląc wyrazy na sylaby,
- wskazuje w tekście wiersza wers, rym, strofę, epitet, porównanie, ożywienie, refren,
- wygłasza wiersz z pamięci,
- określa nastrój wiersza
Uczeń:
- czyta wiersz , podkreślając głosem ważne słowa,
- określa temat wiersza,
- określa 2-3 cechy bohaterów wiersza i podmiotu lirycznego,
- opowiada w 2-3 zdaniach o sytuacji przedstawionej w wierszu,
- wypisuje z wiersza przykłady rymów,
- porównuje rytm w dwóch dowolnie wybranych strofach,
- wygłasza z pamięci wiersz w odpowiednim tempie, z prawidłową dykcją,
- wymienia uczucia, jakie wyraża utwór
Uczeń:
- czyta wiersz, stosując odpowiednie tempo i intonację,
- opowiada w ciekawy sposób o sytuacji przedstawionej w wierszu, a także o bohaterze wiersza, podmiocie lirycznym i ich uczuciach,
- opisuje zachowanie bohaterów utworu i wyraża swoją opinię na ten temat,
- porównuje doświadczenia bohaterów z własnymi,
- opisuje adresata utworu,
- nazywa uczucia, jakie wyraża utwór i wskazuje odpowiednie cytaty,
- wyjaśnia, jak rozumie przesłanie utworu,
- deklamuje wiersz, odpowiednio modulując głos i dokonując interpretacji głosowej,
- proponuje własne epitety,
- wskazuje w tekście ożywienie oraz porównanie i wyjaśnia ich funkcję,
- wyjaśnia, na czym polega rytm utworu,
- objaśnia znaczenie wyrazów nieużywanych współcześnie
Uczeń:
- prezentuje informacje o autorze wiersza,
- tworzy poetyckie określenia dla elementów świata przedstawionego na zdjęciach,
- wymyśla własne przykłady ożywienia,
- układa porównania opisujące zjawiska przyrody, np. deszcz, zachód słońca, tęczę,
- układa własne propozycje wyrazów rymujących się,
- omawia wyczerpująco sytuację przedstawioną w wierszu i odwołuje się do własnych doświadczeń,
- określa nastrój i uzasadnia swoją wypowiedź, odwołując się do elementów utworu,
- rysuje ilustrację do wybranego fragmentu wiersza ( przekład intersemiotyczny)
-
-
Kształcenie literackie kulturowe - proza - opowiadanie, baśń, legenda
Uczeń:
- czyta ze zrozumieniem głośno
- wymienia bohaterów utworu,
- wymienia wydarzenia przedstawione w utworze,
- definiuje pojęcie narratora,
- określa narratora,
- określa, czym jest opowiadanie i wymienia jego części,
- opowiada ustnie, zachowując kolejność wydarzeń,
- definiuje legendę,
- rozróżnia wydarzenia i postacie realistyczne i fantastyczne,
- definiuje , czym jest baśń,
- wymienia tytuły znanych baśni,
- rozpoznaje najbardziej znanych bohaterów baśni,
- nazywa uczucia: smutek, rozpacz, żal, samotność, tęsknota
Uczeń:
- czyta ze zrozumieniem głośno i cicho,
- czyta z podziałem na role,
- wyszukuje w tekście określone informacje,
- przedstawia bohaterów utworu,
- wskazuje postacie fantastyczne i realistyczne,
- przedstawia miejsce i czas wydarzeń,
- formułuje 2-3 zdania na temat wydarzeń przedstawionych w utworze,
-podaje nazwy określające narratora uczestniczącego w wydarzeniach i nieuczestniczącego w wydarzeniach,
- opowiada ustnie zachowując kolejność wydarzeń i trójdzielną kompozycję wypowiedzi,
,
- opowiada swoją ulubioną baśń,
Uczeń:
- czyta ze zrozumieniem głośno, wyraźnie z odpowiednią artykulacją i uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych oraz cicho,
- określa temat tekstu, np. artykułu,
- opowiada w kilku zdaniach o wydarzeniach przedstawionych w utworze,
- określa 2-3 cechy bohatera,
- przedstawia sytuację, w której znalazł się bohater,
- określa osobę opowiadającą o wydarzeniach,
- wyraża w 2-3 zdaniach swoją opinię o lekturze,
- wskazuje w tekście dwie charakterystyczne cechy opowiadania, legendy, baśni,
-
Uczeń:
-czyta ze zrozumieniem głośno, stosując odpowiednie tempo i intonację,
- opowiada w ciekawy sposób o wydarzeniach przedstawionych w utworze,
- określa cechy bohaterów utworu i ich relacje,
- przedstawia swoją opinię o bohaterach i ich zachowaniu,
- porównuje doświadczenia bohatera z własnymi,
- porównuje opisywane w tekście miejsca ze znanymi mu z własnego życia,
- wyjaśnia, jak rozumie przesłanie utworu, puentę, itp.
- wskazuje w tekście charakterystyczne cechy opowiadania,
- wyjaśnia morał płynący z opowieści, baśni, itp.
- opowiada w ciekawy sposób ulubioną baśń
Uczeń:
- prezentuje informacje o autorze, a w przypadku autorów lektur obowiązkowych także o innych utworach autora,
- wyjaśnia pojęcia występujące w tekście,
- samodzielnie formułuje zasady dobrego zachowania,
- przedstawia pomysły na spędzanie wolnego czasu,
- układa własne anagramy,
- opowiada w ciekawy sposób o własnych doświadczeniach i uczuciach, związanych z tematyką poznanych tekstów,
- wypowiada się w wyczerpujący sposób na temat wydarzeń przedstawionych w tekście, odwołując się do znajomości całej lektury,
- opisuje ustnie elementy świata przedstawionego i wyjaśnia, na czym polega ich wyjątkowość,
- wymienia legendy związane z regionem, w którym mieszka,
- w sposób interesujący opowiada jedną z legend związanych z regionem, w którym mieszka,
- wyjaśnia znaczenie powiedzeń i przysłów,
-
Kształcenie literackie i kulturowe - komiks
Uczeń:
- odczytuje dialogi w dymkach,
- wymienia bohaterów komiksu,
- wskazuje charakterystyczne cechy komiksu,
- rozpoznaje najbardziej znanych bohaterów komiksów,
Uczeń:
- czyta ze zrozumieniem komiks,
- przedstawia bohaterów komiksu,
- wskazuje 2-3 charakterystyczne cechy komiksu,
- przedstawia miejsce i czas wydarzeń,
,
Uczeń:
- opowiada treść komiksu,
- określa 2-3 cechy bohaterów komiksu,
- opowiada w kilku zdaniach o wydarzeniach przedstawionych w komiksie,
Uczeń:
- opowiada w ciekawy sposób o wydarzeniach przedstawionych w komiksie,
- opisuje magiczne przedmioty,
- odczytuje uczucia przedstawione na rysunkach
Uczeń:
- prezentuje informacje o autorze komiksu,
- wyczerpująco wypowiada się na temat wydarzeń przedstawionych w komiksie, odwołując się do znajomości całej lektury,
- tworzy własny komiks z poznanymi bohaterami
Kształcenie literackie i kulturowe - dzieło sztuki: obraz
Uczeń:
- wymienia kolory znajdujące się na obrazie,
- wymienia przedmioty i postacie występujące na obrazie,
- wymienia elementy pejzażu przedstawione na obrazie
Uczeń:
- prezentuje elementy przedstawione na obrazie,
- wymienia elementy realistyczne i fantastyczne występujące na obrazie,
- określa czas i miejsce sytuacji przedstawionej na obrazie,
Uczeń:
- określa dominujące na obrazie kolory,
- opisuje sytuację przedstawioną na obrazie,
- określa źródło światła i ruch,
- nazywa emocje, które mogą odczuwać postacie z obrazu,
- określa nastrój, jaki wywołuje obraz
Uczeń:
- opisuje pierwszy i drugi plan obrazu,
- opowiada w kilku zdaniach o sytuacji przedstawionej na obrazie,
- opisuje umieszczone na obrazie elementy,
- proponuje tematy rozmów postaci przedstawionych na obrazie
Uczeń:
- określa nastrój obrazu i uczucia, jakie wywołuje oraz uzasadnia swoją wypowiedź,
- przedstawia własne zdanie na temat sytuacji z obrazu,
- omawia elementy sztuki plastycznej: plan, barwy, kompozycję, światło, ruch,
- dokonuje przekładu intersemiotycznego: wymyśla i opowiada historię, która mogłaby się wydarzyć w miejscu ukazanym na obrazie
Kształcenie literackie i kulturowe -dramat i spektakl teatralny
Uczeń:
- czyta głośno ze zrozumieniem tekst dramatyczny z podziałem na role,
- wymienia bohaterów utworu,
- wymienia najważniejsze wydarzenia,
- rozróżnia wydarzenia i postacie fantastyczne od realistycznych,
-
Uczeń:
- czyta ze zrozumieniem i odpowiednią artykulacją oraz uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych,
- przedstawia bohaterów, miejsce i czas wydarzeń,
- formułuje 2-3 zdania na temat wydarzeń w utworze,
- wskazuje tekst główny i tekst poboczny,
- przedstawia osoby tworzące spektakl teatralny i opisuje ich pracę,
- przedstawia 2-3 zasady kulturalnego zachowania się w teatrze,
Uczeń:
- opowiada w kilku zdaniach o wydarzeniach występujących w utworze,
- określa cechy dramatu,
- określa cechy osób wykonujących zawody związane z teatrem,
- opowiada w kilku zdaniach o swojej wizycie w teatrze, używając słownictwa związanego z teatrem,
- odczytuje informacje z plakatu teatralnego,
- określa cechy dramatu ( podział na akty i sceny)
Uczeń:
- w ciekawy sposób opowiada o wydarzeniach występujących w utworze,
- określa cechy bohaterów,
- opisuje bohaterów,
- wyraża swoją opinię o bohaterach i ich zachowaniu,
- określa cechy dramatu (tekst główny i tekst poboczny, podział na akty i sceny),
- przedstawia morał płynący z przedstawienia,
- opowiada w ciekawy sposób o swojej wizycie w teatrze , swobodnie używając słownictwa związanego z teatrem,
Uczeń:
- prezentuje informacje o autorze,
- pracując w grupie planuje scenografię, rekwizyty, kostiumy, ruch sceniczny,
- pracując w grupie przygotowuje inscenizację przedstawienia,
- wypowiada się o swoich wrażeniach z ostatnio obejrzanego przedstawienia teatralnego,
- wymyśla sposoby wykorzystania różnych przedmiotów codziennego użytku w teatrze,
Samokształcenie
Uczeń:
- wyszukuje wyrazy w słownikach
-korzysta z internetu w celu wyszukania potrzebnych informacje
Uczeń:
- odczytuje wyrazy i definicje wyrazów ze zrozumieniem
Uczeń:
- odczytuje skróty i oznaczenia słownikowe
Uczeń:
- trafnie dobiera wyrazy bliskoznaczne,
- podejmuje próby korzystania z internetowych wersji słowników,
- sporządza notatkę na podstawie samodzielnie wyszukanych informacji
Uczeń:
- samodzielnie i sprawnie korzysta ze słownika synonimów, słownika języka polskiego i słownika ortograficznego wersji papierowej a także korzysta z ich wersji internetowych
Pisanie form wypowiedzi
- kartka z życzeniami lub pozdrowieniami
Uczeń:
- poprawnie zapisuje miejscowość i datę,
- podejmuje próbę napisania życzeń lub pozdrowień
Uczeń:
- poprawnie zapisuje adres ,
- redaguje życzenia lub pozdrowienia według wzoru
Uczeń:
- stosuje zwroty do adresata,
- redaguje życzenia lub pozdrowienia
Uczeń:
- redaguje życzenia lub pozdrowienia odpowiednie do sytuacji i adresata,
- wskazuje różnice między SMS-em a kartka pocztową
Uczeń:
- redaguje poprawnie pod względem językowym, ortograficznym i kompozycyjnym kartkę pocztową z życzeniami lub pozdrowieniami w związku z określoną sytuacją
Pisanie form wypowiedzi
- list
Uczeń:
- poprawnie zapisuje miejscowość i datę,
- wymienia elementy listu,
- podejmuje próbę napisania listu
Uczeń:
- stosuje zwrot do adresata,
- redaguje list według wzoru
Uczeń:
- stosuje zwroty do adresata,
- stosuje zwroty grzecznościowe,
- redaguje list do kolegi
Uczeń:
- stosuje różne zwroty do adresata,
- dzieli tekst na akapity,
- redaguje list do określonego adresata na podany temat
Uczeń:
- samodzielnie zgodnie z wymogami tej formy wypowiedzi redaguje poprawny i wyczerpujący temat list
Pisanie form wypowiedzi
- notatka
Uczeń:
- określa, czym jest notatka i wymienia różne sposoby notowania,
Uczeń:
- odróżnia różne sposoby notowania,
- notuje ważne informacje w formie krótkiego tekstu i punktów
Uczeń:
- wybiera z tekstu ważne informacje,
- notuje w formie krótkiego tekstu, punktów, schematu i tabeli
Uczeń:
- sporządza notatkę w określonej formie,
- wybiera sposób zanotowania
Uczeń:
- trafnie wybiera najlepszą formę notatki i samodzielnie ją redaguje, zgodnie z wymogami tej formy,
- odczytuje skróty: wg, nr, np., ok., m.in., r. , w. i posługuje się nimi w notatkach
Pisanie form wypowiedzi
- opis przedmiotu
Uczeń:
- wymienia najważniejsze elementy opisu przedmiotu,
- podaje wyrazy opisujące wygląd przedmiotu,
- opisuje w 2-3 zdaniach wygląd, wielkość, kształt, kolor przedmiotu
Uczeń:
- wyszukuje w tekście informacje na temat wyglądu przedmiotu,
- redaguje według wzoru opis przedmiotu
Uczeń:
- redaguje opis przedmiotu
Uczeń:
- stosuje w wypowiedzi pisemnej
odpowiednią kompozycję,
- wydziela akapity
Uczeń:
- samodzielnie, zgodnie z wymogami dotyczącymi formy wypowiedzi, redaguje poprawny i wyczerpujący temat opis przedmiotu, unikając powtórzeń
Pisanie form wypowiedzi
- plan wydarzeń
Uczeń:
- określa, czym jest ramowy i szczegółowy plan wydarzeń
Uczeń:
- porządkuje według chronologii plan ramowy wydarzeń
Uczeń:
- redaguje odtwórczy plan ramowy wydarzeń,
- przekształca czasowniki w rzeczowniki nazywające czynności
Uczeń:
- rozbudowuje plan ramowy w plan szczegółowy,
- stosuje odpowiedni układ graficzny
Uczeń:
- samodzielnie, zgodnie z wymogami dotyczącymi tej formy , redaguje poprawny ramowy i szczegółowy plan wydarzeń , unikając powtórzeń
Pisanie form wypowiedzi
- opowiadanie
twórcze i odtwórcze, baśń, legenda
Uczeń:
- określa , czym są opowiadanie, baśń i legenda i wymienia ich części,
- podejmuje próbę pisania opowiadania, baśni, legendy, zachowując kolejność wydarzeń
Uczeń:
- pisze opowiadanie, baśń, legendę, zachowując kolejność wydarzeń i trójdzielną kompozycję,
- redaguje opowiadanie, baśń, legendę, zgodnie z planem
Uczeń:
- pisze poprawne opowiadanie, baśń, legendę, pod względem chronologii i kompozycji , popełniając nieliczne błędy językowe i w zakresie zapisu
Uczeń:
- pisze poprawne opowiadanie odtwórcze i twórcze, baśń, legendę, wydzielając akapity
Uczeń:
- samodzielnie, zgodnie z wymogami gatunku pisze poprawne opowiadanie, baśń, legendę, unikając powtórzeń, z urozmaiconą narracją
Pisanie form wypowiedzi
- zaproszenie,
- podziękowanie,
- ogłoszenie
Uczeń:
- wymienia najważniejsze elementy zaproszenia, podziękowania, ogłoszenia,
- podejmuje próbę napisania zaproszenia, podziękowania lub ogłoszenia
Uczeń:
- redaguje zaproszenie, ogłoszenie lub podziękowanie według wzoru,
- poprawnie zapisuje datę i miejsce wydarzenia
Uczeń:
- redaguje zaproszenie, ogłoszenie lub podziękowanie
- stosuje zwroty do adresata i charakterystyczne sformułowania,
- stosuje zwroty grzecznościowe,
- pisze krótko, zwięźle, konkretnie
Uczeń :
- redaguje zaproszenie, ogłoszenie lub podziękowanie, uwzględniając konieczne elementy,
- stosuje odpowiednią kompozycję i układ graficzny
Uczeń :
-samodzielnie i poprawnie redaguje zaproszenie, ogłoszenie lub podziękowanie, nadając mu ciekawą formę
Pisanie form wypowiedzi
- dialog
Uczeń:
- wskazuje dialog w tekście,
- podejmuje próbę napisania dialogu
Uczeń:
- uzupełnia dialog odpowiednimi znakami interpunkcyjnymi
Uczeń:
- pisze dialog na zadany temat,
- dobiera synonimy do czasowników: powiedzieć, mówić
Uczeń:
- poprawnie redaguje dialog na określony temat, unikając powtórzeń
Uczeń:
- samodzielnie, zgodnie z wymogami gatunku redaguje dialog stosując bogate słownictwo i poprawna znaki interpunkcyjne
Nauka o języku
- fonetyka
Uczeń:
- wymienia litery w kolejności alfabetycznej,
- dzieli wyrazy na sylaby
Uczeń:
- porządkuje wyrazy w kolejności alfabetycznej,
- poprawnie dzieli wyrazy na sylaby,
- odróżnia głoski od liter
Uczeń:
- określa liczbę liter i głosek w podanych wyrazach,
- poprawnie przenosi wyrazy do następnej linii,
- odróżnia samogłoski i spółgłoski
Uczeń:
- bezbłędnie odróżnia samogłoski i spółgłoski
Uczeń:
- wykorzystuję tę wiedzę w poprawnym i sprawnym korzystaniu ze słowników i katalogów
Nauka o języku
- akt komunikacji
Uczeń:
- wskazuje nadawcę i odbiorcę komunikatu,
- odczytuje najczęściej występujące znaki graficzne i symbole
- nazywa zwroty grzecznościowe
Uczeń:
- odróżnia komunikaty słowne, graficzne i dźwiękowe,
- odczytuje znaki graficzne i symbole,
- poprawnie posługuje się zwrotami grzecznościowymi
Uczeń:
- odczytuje informacje przekazywane za pomocą gestów i mimiki
Uczeń:
- przekazuje określone informacje za pomocą odpowiednich gestów i mimiki
Uczeń:
- projektuje znaki graficzne przekazujące określone informacje
Nauka o języku- znaki interpunkcyjne
Uczeń:
- wskazuje znaki interpunkcyjne: kropkę, pytajnik, wykrzyknik, cudzysłów,
- stosuje te znaki w wypowiedzeniach,
- wymienia zasady użycia przecinka przed spójnikami i w zdaniu
Uczeń:
- poprawnie stosuje te znaki w redagowanych rzez siebie tekstach,
- stosuje zasady użycia przecinka przed podanymi spójnikami, stawia przecinek miedzy wyrazami stanowiącymi wyliczenie,
- zapisuje tytuły utworów w cudzysłowach,
Uczeń:
- stosuje poprawną odmianę rzeczowników nazywających znaki interpunkcyjne ( zwłaszcza rzeczownika ,,cudzysłów”)
Uczeń:
- określa różnice w treści zdania w zależności od zastosowanego znaku interpunkcyjnego,
- stosuje kursywę zamiennie z cudzysłowem w tekście pisanym na komputerze
Uczeń:
- redaguje własne teksty złożone z różnych rodzajów zdań i poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne
Nauka o języku – części mowy
rzeczownik,
przymiotnik,
czasownik,
przysłówek,
przyimek,
spójnik
Uczeń:
- wskazuje rzeczownik,
- podaje liczby, rodzaj i przypadek rzeczownika
- wskazuje przymiotnik,
- podaje liczby, przypadki, osoby i rodzaje przymiotnika
- wskazuje czasowniki,
- podaje liczby, rodzaje i osoby czasownika,
- wskazuje czasowniki w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym,
- określa bezokolicznik jak formę nieosobową czasownika,
- wskazuje przysłówki wśród innych części mowy,
- wskazuje przyimki wśród innych części mowy,
- wskazuje spójniki wśród innych części mowy
Uczeń:
- odmienia rzeczownik przez liczby i przypadki
- odmienia przymiotnik przez liczby i przypadki,
- wypisuje z tekstu rzeczowniki wraz z określającymi je przymiotnikami,
- odmienia czasowniki przez liczby, rodzaje i osoby
- rozpoznaje bezokolicznik
- wyszukuje przysłówki w tekście,
- rozpoznaje przysłówki pochodzące od przymiotników,
- wskazuje wyrażenia przyimkowe,
- wyszukuje spójniki w tekście
Uczeń:
- stosuje rzeczowniki w odpowiednich formach,
- stosuje przymiotniki w odpowiednich formach,
- odróżnia przymiotniki w rodzaju męskoosobowym i niemęskoosobowym,
- stosuje czasowniki w odpowiednich formach,
- określa osobę, liczbę i rodzaj czasownika,
- odróżnia formę osobową od nieosobowej,
- tworzy przysłówki od przymiotników,
- posługuje się przysłówkami w zdaniu,
- rozpoznaje wyrażenia przyimkowe,
- uzupełnia wypowiedź pisemną odpowiednimi spójnikami
Uczeń:
- określa przypadek i liczbę danego rzeczownika,
- określa przypadek, rodzaj i liczbę danego przymiotnika,
- określa rodzaj przymiotnika w liczbie pojedynczej i mnogiej,
- poprawnie stosuje czasowniki w różnych rodzajach,
- tworzy poprawne formy trudnych czasowników,
- używa bezokoliczników w wypowiedzi
- przekształca teksty pisane w czasie teraźniejszym na teksty pisane w czasie przeszłym lub przyszłym,
- stosuje formy prostą i złożoną czasowników w czasie przyszłym,
- określa znaczenie przysłówków w zdaniu,
- określa znaczenie przyimków w zdaniu,
- rozróżnia wyrażenia przyimkowe wskazujące na miejsce i wskazujące na czas,
- określa znaczenie spójników w zdaniu
Uczeń:
- rozpoznaje rodzaj rzeczowników sprawiających trudności (np. pomarańcza)
- poprawnie używa różnych form rzeczowników i przymiotników, a w razie wątpliwości korzysta ze słownika
- opisuje szkolnego kolegę , używając przymiotników,
- używa poprawnego sformułowania ubieram się w płaszcz
- odróżnia w formach osobowych czasowników formę złożoną czasu przyszłego z bezokolicznikiem od formy złożonej z dwóch czasowników,
- redaguje tekst z wykorzystaniem różnych , celowo dobranych przysłówków,
- redaguje tekst z wykorzystaniem wyrażeń przyimkowych,
- redaguje tekst z wykorzystaniem spójników
Nauka o języku- części zdania podmiot i orzeczenie
Uczeń:
- podaje nazwy głównych części zdania
- tworzy prosty wykres
Uczeń:
- wskazuje podmiot jako wykonawcę czynności
- wskazuje orzeczenie jako określenie czynności lub stanu
Uczeń:
- wskazuje podmiot i orzeczenie w podanych zdaniach
Uczeń:
- rozpoznaje główne części zdania w tekście
Nauka o języku – zdanie i równoważnik zdania,
- zdania pojedyncze i złożone,
- zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte,
- zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
Uczeń:
- określa, czym jest równoważnik zdania
- odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego,
- odróżnia zdanie pojedyncze nierozwinięte od zdania pojedynczego rozwiniętego,
- rozróżnia zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
Uczeń:
- odróżnia zdanie od równoważnika zdania,
- wskazuje zdania składowe w zdaniu złożonym,
- wskazuje grupę podmiotu i grupę orzeczenia w zdaniu pojedynczym rozwiniętym,
- buduje poprawnie zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
Uczeń:
- przekształca równoważniki zdania w zdania,
- układa zdania złożone ze zdań pojedynczych,
- rozwija zdania nierozwinięte w zdania rozwinięte,
- przekształca zdania oznajmujące w pytające
Uczeń:
- przekształca zdania w równoważniki zdania i odwrotnie,
- stosuje odpowiednie spójniki, łączące zdania pojedyncze w zdania złożone,
- buduje zdania pojedyncze rozwinięte,
- przekształca zdania rozkazujące tak, by wyrażały prośbę
Uczeń:
- stosuje poprawnie różne rodzaje zdań w zależności od zamierzonego celu
Nauka o języku- zasady ortograficzne
Uczeń:
- wymienia zasady ortograficzne pisowni ó i u, rz, ż, ch, h
- poprawnie zapisuje wyrazy zakończone na –ów, -ówka, -ówna,–arz, -erz, -mistrz, -mierz,
- wymienia zasady pisowni nie z czasownikami, rzeczownikami , przymiotnikami i przysłówkami,
- wymienia zasady ortograficzne pisowni wielką literą imion, nazwisk, przydomków, pseudonimów, tytułów, a także nazw państw, miast dzielnic, regionów, mieszkańców państw i regionów;
Uczeń:
- poprawnie zapisuje wyrazy z ż po l, ł, r, n,
- poprawnie zapisuje wyrazy z h w środku wyrazu,
- wymienia zasady pisowni małą literą nazw mieszkańców miast, dzielnic, wsi
Uczeń:
- korzysta ze słownika ortograficznego,
- tworzy formy pokrewne i poprawnie zapisuje wyrazy z rz i ż wymiennym,
- tworzy formy pokrewne i poprawnie zapisuje wyrazy z h wymieniającym się na g, z, ż,
- poprawnie zapisuje wyrazy z przeczeniem nie ,
- poprawnie zapisuje imiona , nazwiska, przydomki, przezwiska, tytuły książek, filmów, programów, dzieł sztuki,
Uczeń:
- poprawnie zapisuje wyrazy z ó niewymiennym,
- poprawnie zapisuje wyjątki w pisowni rz po spółgłoskach,
- poprawnie zapisuje wyrazy z rz i ż niewymiennym,
- zapisuje poprawnie wyrazy z h niewymiennym,
- poprawnie zapisuje małą literą przymiotniki utworzone od nazw własnych
Uczeń:
- samodzielnie i sprawnie korzysta ze słownika ortograficznego,
- poprawnie zapisuje wszystkie wyrazy z trudnością ortograficzną ó, u, rz, ż, ch, h
- układa krótkie, zabawne historyjki, używając wyrazów z trudnością ortograficzną
- zapisuje poprawnie wszystkie podane wyrazy z trudnością ortograficzną związaną z zasadą pisow
- poprawnie zapisuje wszystkie podane wyrazy – według zasad pisowni małą i wielką literą omawianych na lekcji
KLASA V
Zagadnienia
Ocena dopuszczająca
Ocena dostateczna
Ocena dobra
Ocena bardzo dobra
Ocena celująca
Kształcenie literackie i kulturowe - wiersz
Uczeń: - zna treść tekstów obowiązkowych, -czyta głośno wiersz, - wymienia bohaterów wiersza, - określa osobę mówiącą w wierszu, - wyjaśnia pojęcie podmiot liryczny, - wyjaśnia pojęcie adresat utworu, - definiuje wers i strofę, - odtwarza wiersz z pamięci, - wskazuje rymy, epitety, - wyjaśnia, czym jest rym, wers , refren, epitet,
ożywienie, porównanie, pytanie retoryczne, przenośnia, piosenka - potrafi zdefiniować piosenkę
Uczeń: - zna treść i problematykę utworów obowiązkowych, czyta wiersz głośno, wyraźnie, - przedstawia bohaterów utworu, - przedstawia osobę mówiącą ( podmiot liryczny) w wierszu, - przedstawia myśli i uczucia osoby mówiącej w wierszu, - wskazuje adresata utworu, - wskazuje wers, w którym znajduje się zwrot do adresata,
- odczytuje strofę , dzieląc wyrazy na sylaby, - wskazuje w tekście wiersza wers, rym, strofę, epitet, porównanie, ożywienie, refren, pytanie retoryczne, przenośnię, - wygłasza wiersz z pamięci, - określa nastrój wiersza -potrafi wskazać cechy piosenki
Uczeń: - czyta wiersz , podkreślając głosem ważne słowa, - określa temat wiersza, - określa 2-3 cechy bohaterów wiersza i podmiotu lirycznego, - opowiada w 2-3 zdaniach o sytuacji przedstawionej w wierszu, - wypisuje z wiersza przykłady rymów, - porównuje rytm w dwóch dowolnie wybranych strofach, - wygłasza z pamięci wiersz w odpowiedni
tempie, z prawidłową dykcją, - wymienia uczucia, jakie wyraża utwór -wskazuje w tekście wiersza wers, rym, strofę, epitet, porównanie, ożywienie, refren, pytanie retoryczne, przenośnię, - określa nastrój wiersza - potrafi określić cechy piosenki
Uczeń: - czyta wiersz, stosując odpowiednie tempo i intonację, - opowiada w ciekawy sposób o sytuacji przedstawionej w wierszu, a także o bohaterze wiersza, podmiocie lirycznym i ich uczuciach, - opisuje zachowanie bohaterów utworu i wyraża swoją opinię na ten temat, - porównuje doświadczenia bohaterów z własnymi, - opisuje adresata utworu, - nazywa uczucia, jakie wyraża utwór i wskazuje odpowiednie cytaty, - wyjaśnia, jak rozumie przesłanie utworu, - deklamuje wiersz,
odpowiednio modulując głos i dokonując interpretacji głosowej, - proponuje własne epitety, - wskazuje w tekście ożywienie, przenośnię, pytanie retoryczne oraz porównanie i wyjaśnia ich funkcję, - wyjaśnia, na czym polega rytm utworu, - objaśnia znaczenie wyrazów nieużywanych współcześnie
Uczeń: - prezentuje informacje o autorze wiersza, - tworzy poetyckie określenia dla elementów świata przedstawionego na zdjęciach, - wymyśla własne przykłady ożywienia i przenośni, - układa pytania retoryczne i porównania opisujące zjawiska przyrody, - układa własne propozycje wyrazów rymujących się, - omawia wyczerpująco sytuację przedstawioną w wierszu i odwołuje się do własnych doświadczeń, - określa nastrój i uzasadnia swoją wypowiedź, odwołując się do elementów utworu, - rysuje ilustrację do wybranego fragmentu wiersza
( przekład intersemiotyczny) - potrafi zredagować prostą piosenką -określa funkcję pytań retorycznych w wierszu
Kształcenie literackie i kulturowe – proza i publicystyka
- zna treść tekstów obowiązkowych,
-czyta ze zrozumieniem głośno - wymienia bohaterów utworu, - wymienia wydarzenia przedstawione w utworze, - definiuje pojęcie narratora, - określa narratora,
- określa, czym jest opowiadanie i wymienia jego części, - opowiada ustnie, zachowując kolejność wydarzeń, - definiuje legendę, baśń i mit - rozróżnia wydarzenia i postacie realistyczne i fantastyczne, - wymienia najbardziej znanych autorów baśni -wymiania bogów greckich - wymienia atrybuty bogów greckich, nazywa uczucia: smutek, rozpacz, żal, samotność, tęsknota - wymienia mity omawiane podczas zajęć(o Korze, Syzyfie, Heraklesie, Ariadnie i Ikarze)
-definiuje powieść przygodową - definiuje nowelę -definiuje punkt kulminacyjny -określa, czym jest puenta - - definiuje tekst publicystyczny, -definiuje gazetę i czasopismo -wymienia swoje ulubione czasopismo - potrafi odczytać tytuł, numer i datę wydania, - wymienia osoby tworzące gazety i czasopisma -
Uczeń: - zna treść i problematykę utworów obowiązkowych, - czyta ze zrozumieniem głośno i cicho, - czyta z podziałem na role, - wyszukuje w tekście określone informacje, - przedstawia bohaterów utworu,
- wskazuje postacie fantastyczne i realistyczne, - przedstawia miejsce i czas wydarzeń, - formułuje 2-3 zdania na temat wydarzeń przedstawionych w utworze, -podaje nazwy określające narratora uczestniczącego w wydarzeniach i nieuczestniczącego w wydarzeniach, - wymienia charakterystyczne cechy opowiadania, legendy, baśni, - opowiada ustnie zachowując kolejność wydarzeń i trójdzielną kompozycję wypowiedzi, - wskazuje wydarzenia i postacie
realistyczne i fantastyczne, - wymienia miejsce realistyczne występujące w micie, - opowiada swój ulubiony mit - zna treść mitów omawianych podczas lekcji -wymienia cechy powieści przygodowej - wymienia charakterystyczne cechy noweli’ - zna wydarzenia z historii Polski przedstawione w utworze, - podaje skojarzenia związane z historią Polski w okresie II wojny światowej, - wskazuje tekst publicystyczny - wskazuje rodzaje prasy ze względu na częstotliwość ukazywania się -poprawnie zapisuje tytuły czasopism
Uczeń: - czyta ze zrozumieniem głośno, wyraźnie z odpowiednią artykulacją i uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych oraz cicho, - określa temat tekstu, np. artykułu, - opowiada w kilku zdaniach o wydarzeniach
przedstawionych w utworze, - określa 2-3 cechy bohatera, - przedstawia sytuację, w której znalazł się bohater, - określa osobę opowiadającą o wydarzeniach, - wyraża w 2-3 zdaniach swoją opinię o lekturze, - wskazuje w tekście dwie charakterystyczne cechy opowiadania, legendy, baśni i mitu - zna najbardziej znanych bohaterów mitów - opisuje Olimp i jego mieszkańców - rozróżnia mity omawiane podczas zajęć, - określa tekst jako powieść przygodową - wskazuje w tekście 2 charakterystyczne cechy noweli -wskazuje w utworze punkt kulminacyjny
-wskazuje w utworze puentę, - wyjaśnia kontekst historyczny utworu i podaje skojarzenia związane z historią Polski w okresie II wojny światowej, - odróżnia tekst publicystyczny od tekstu literackiego, - odróżnia fakty od opinii, - poprawnie zapisuje tytuły czasopism -wskazuje w wybranym artykule nagłówek, lid, fakty, opinie
Uczeń: - odróżnia narrację pierwszoosobową od trzecioosobowej -wyraża swój sąd o bohaterach i ich zachowaniu -określa uczucia bohaterów - -czyta ze zrozumieniem głośno, stosując odpowiednie tempo i intonację, - opowiada w ciekawy sposób o wydarzeniach przedstawionych w
utworze, - określa cechy bohaterów utworu i ich relacje, - przedstawia swoją opinię o bohaterach i ich zachowaniu, - wyjaśnia, jak rozumie przesłanie utworu, puentę, itp. - wskazuje w tekście charakterystyczne cechy opowiadania, - wyjaśnia morał płynący z opowieści, baśni, itp. - rozpoznaje czytany utwór jako legendę, baśń lub mit i wskazuje w nim charakterystyczne cechy, - opowiada w ciekawy sposób ulubiony mit - określa cechy mieszkańców Olimpu i przedstawia ich relacje - wyraża swój sąd o bohaterach mitów greckich i ich zachowaniu –
powieści przygodowej - rozpoznaje czytany utwór jako nowelę i wskazuje w nim charakterystyczne cechy noweli -wyjaśnia, jak rozumie puentę utworu - -określa cechy bohaterów utworu dokumentalnego i objaśnia ich relacje, - określa cechy tekstu publicystyczneg
Uczeń: - prezentuje informacje o autorze, a w przypadku autorów lektur obowiązkowych także o innych utworach autora, - ciekawie opowiada o wydarzeniach przedstawionych w utworze, - wyraża swój sąd o bohaterze utworu i jego zachowaniu - wyjaśnia znaczenie wskazanych stałych związków wyrazowych i stosuje je w zdaniach - samodzielnie formułuje zasady dobrego zachowania, - opowiada w ciekawy sposób o własnych doświadczeniach i uczuciach, związanych z tematyką poznanych tekstów, - wyszukuje w Słowniku mitów i tradycji kultury Władysława Kopalińskiego informacje o Olimpie i Hadesie, - wypowiada się w wyczerpujący sposób na temat wydarzeń przedstawionych w tekście, odwołując się do znajomości całej lektury, - opisuje ustnie elementy świata przedstawionego i wyjaśnia, na czym polega ich wyjątkowość,
- redaguje opowiadanie twórcze
wyjaśnia przyczyny popularności mitów, - rysuje ilustracje do mitów i uczestniczy w „Uczcie bogów na Olimpie”(przygotowuje prezentację jednego z bogów greckich), - proponuje inny tytuł dla fragmentu tekstu, - wyjaśnia, czym charakteryzuje się język utworu -
Kształcenie literackie i kulturowe - dzieło sztuki: obraz
- wymienia kolory znajdujące się na obrazie, - wymienia przedmioty i postacie występujące na obrazie, - wymienia elementy pejzażu przedstawione na obrazie
- prezentuje elementy przedstawione na obrazie, - wymienia elementy realistyczne i fantastyczne występujące na obrazie, - określa czas i miejsce sytuacji przedstawionej na obrazie, - odróżnia pejzaż od portretu i martwej natury -dostrzega i nazywa scenę rodzajową
- określa dominujące na obrazie kolory, - opisuje sytuację przedstawioną na obrazie, -, - nazywa emocje, które mogą odczuwać postacie z obrazu, - określa nastrój, jaki wywołuje obraz - opisuje w 2–3 zdaniach gesty i mimikę przedstawionych postaci, -nazywa 2–3 emocje wyrażone przez postacie ukazane na obrazie, -
- określa elementy statyczne i dynamiczne obrazu, -wymienia wartości ważne w życiu człowieka na podstawie dzieła sztuki, - opisuje pierwszy i drugi plan obrazu, - opowiada w kilku zdaniach o sytuacji przedstawionej na obrazie, - opisuje umieszczone na obrazie elementy, - proponuje tematy rozmów postaci przedstawionych na obrazie
- określa nastrój obrazu i uczucia, jakie wywołuje oraz uzasadnia swoją wypowiedź, - przedstawia własne zdanie na temat sytuacji z obrazu, - omawia elementy sztuki plastycznej: plan, barwy, kompozycję, światło, ruch, - dokonuje przekładu intersemiotycznego: wymyśla i opowiada historię, która mogłaby się wydarzyć w miejscu ukazanym na obrazie, - nadaje inny tytuł obrazowi i
Kształcenie literackie i kulturowe – dramat i spektakl teatralny, dzieło filmowe audycja radiowa
- czyta ze zrozumieniem tekst dramatyczny z podziałem na role, - wymienia bohaterów utworu, - wymienia najważniejsze wydarzenia, - rozróżnia wydarzenia i postacie fantastyczne od realistycznych, - określa, czym jest dramat, - wymienia osoby tworzące spektakl teatralny, - definiuje gatunki filmowe, - wskazuje przykłady filmów danego gatunku filmowego, -wskazuje swój ulubiony film - definiuje adaptację teatralną i filmową
- czyta ze zrozumieniem i odpowiednią artykulacją oraz uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych, - przedstawia bohaterów, miejsce i czas wydarzeń, - formułuje 2-3 zdania na temat wydarzeń przedstawionych w utworze, - wskazuje wydarzenia oraz postacie realistyczne i fantastyczne, - wskazuje tekst główny i tekst poboczny, - przedstawia osoby tworzące spektakl teatralny i opisuje ich pracę, - przedstawia 2-3zasady kulturalnego zachowania się w teatrze, - wskazuje dialog i monolog, - wskazuje elementy plakatu teatralnego, - rozróżnia gatunki filmowe - przedstawia swój ulubiony film lub gatunek filmowy, - - - wymienia charakterystyczne cechy adaptacji filmowej i teatralnej
- opowiada w kilku zdaniach o wydarzeniach występujących w utworze, - określa cechy dramatu, - określa cechy osób wykonujących zawody związane z teatrem, - opowiada w kilku zdaniach o swojej wizycie w teatrze, używając słownictwa związanego z teatrem, - odczytuje informacje z plakatu teatralnego, - określa cechy dramatu ( podział na akty i sceny) - wskazuje przykłady filmów z każdego gatunku filmowego
-prezentuje swój ulubiony gatunek filmowy, -wypowiada się na temat swojej ulubionej audycji radiowej - w wypowiedzi posługuje się pojęciami: emisja, ramówka, program cykliczny, - wyjaśnia pojęcie adaptacja i ekranizacja
- w ciekawy sposób opowiada o wydarzeniach występujących w utworze, - określa cechy bohaterów, - opisuje bohaterów, - wyraża swoją opinię o bohaterach i ich zachowaniu, - określa cechy dramatu (tekst główny i tekst poboczny, podział na akty i sceny), - przedstawia morał płynący z przedstawienia, - opowiada w ciekawy sposób o swojej wizycie w teatrze , przedstawia zasady kulturalnego zachowania się w teatrze, - , - określa charakterystyczne cechy poszczególnych gatunków filmowych, -prezentuje swój ulubiony gatunek filmowy i uzasadnia swoje zdanie, -opowiadać o swojej wizycie w kinie, -przedstawia zasady kulturalnego zachowania się w kinie, -
Uczeń: - prezentuje informacje o autorze, - wypowiada się o swoich wrażeniach z ostatnio obejrzanego przedstawienia teatralnego, filmu -, - wymienia kilka nazwisk współczesnych twórców teatralnych, - przygotowuje plakat teatralny do szkolnego przedstawienia dowolnej baśni lub mitu, - redaguje wypowiedź na temat swojego ulubionego gatunku filmowego, - korzystając z internetu,
- podaje przykłady innych adaptacji filmowych i teatralnych,.
Samokształcenie
- rozpoznaje tekst informacyjny, -definiuje na podstawie słownika frazeologicznego przysłowie i związek frazeologiczny, -wskazuje elementy hasła encyklopedycznego, - wyszukuje wyrazy bliskoznaczne w słowniku synonimów, - wyszukuje wyrazy w słowniku języka polskiego i słowniku ortograficznym, - wyszukuje w bibliotece lub internecie potrzebne informacje -
- odczytuje wyrazy i definicje wyrazów ze zrozumieniem, -odczytuje sens przenośny związków frazeologicznych i przysłów, - odróżnia tekst informacyjny od tekstu literackiego, • określa elementy hasła, encyklopedycznego • odczytuje skróty stosowane w encyklopedii
- odczytuje skróty i oznaczenia słownikowe, - określa cechy tekstu informacyjnego, - określa, pod jakimi hasłami należy szukać określonych informacji, -- wyszukuje wskazane hasła w encyklopedii tradycyjnej, - objaśnia, czym jest Wikipedia - określa różnice między encyklopedią PWN a wolną encyklopedią - wyszukuje określone hasła w Wikipedii
- trafnie dobiera wyrazy bliskoznaczne i frazeologizmy, - podejmuje próby korzystania z internetowych wersji słowników, - sporządza notatkę na podstawie samodzielnie wyszukanych informacji, -wyszukuje wskazane hasła w encyklopedii on-line -korzysta z encyklopedii tradycyjnej i on-line, - wyszukuje określone informacje w Wikipedii -
- samodzielnie i sprawnie korzysta ze słownika synonimów, słownika języka polskiego, słownika frazeologicznego i słownika ortograficznego w wersji papierowej, a także korzysta z ich wersji internetowych, - samodzielnie korzysta z encyklopedii tradycyjnej i online, wyszukując potrzebne informacje, - - samodzielnie korzysta z Wikipedii, , - przedstawia zalety i wady popularności kanałów YouTub
Pisanie form wypowiedzi - list -sms -e-mai
- poprawnie zapisuje miejscowość i datę, - wymienia elementy listu, - podejmuje próbę napisania listu, smsa i, e-mail
Uczeń: - stosuje zwrot do adresata, - redaguje list według wzoru, - redaguje komunikatywny SMS i e- mail do kolegi
- stosuje zwroty do adresata, - stosuje zwroty grzecznościowe, - redaguje list do kolegi, - redaguje komunikatywny SMS, - poprawnie redaguje e -maila do kolegi -zapisuje adres emailowy -stosuje zasady pisania listów elektronicznych - określa temat wiadomości
- stosuje różne zwroty do adresata, - dzieli tekst na akapity, - redaguje list do określonego adresata na podany temat, - potrafi właściwie zaadresować e- maila, -poprawnie pod względem językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym redaguje sms i e-mail, - podaje różnice między językiem młodzieżowym a językiem literackim na podstawie sms-a – e-maila
- samodzielnie zgodnie z wymogami tej formy wypowiedzi redaguje poprawny i wyczerpujący temat list, - bezbłędnie redaguje e-maila do osoby dorosłej lub instytucj
Pisanie form wypowiedzi - notatka
- określa, czym jest notatka i wymienia różne sposoby notowania,
- odróżnia różne sposoby notowania, - notuje ważne informacje w formie krótkiego tekstu i punktów
- wybiera z tekstu ważne informacje, - notuje w formie krótkiego tekstu, punktów, schematu i tabeli
- sporządza notatkę w określonej formie, - wybiera sposób zanotowania
- trafnie wybiera najlepszą formę notatki i samodzielnie ją redaguje, zgodnie z wymogami tej formy, - odczytuje skróty: wg, nr, np., ok., m.in., r. , w. i posługuje się nimi w notatkach
Pisanie form wypowiedzi - opis przedmiotu i krajobrazu
- wymienia najważniejsze elementy opisu przedmiotu, - podaje wyrazy opisujące wygląd przedmiotu, - opisuje w 2-3 zdaniach wygląd, wielkość, kształt, kolor przedmiotu, - wymienia najważniejsze elementy opisu
krajobrazu - wymienia wyrazy opisujące wygląd krajobrazu - opisuje ustnie krajobraz w 2–3 zdaniach
- wyszukuje w tekście informacje na temat wyglądu przedmiotu, - redaguje według wzoru opis przedmiotu, - dobiera wyrazy bliskoznaczne, - dobiera przymiotniki określające kolory, kształty, -redaguje opis
krajobrazu według wzoru, -wydziela akapity w wypowiedzi pisemne
- redaguje opis przedmiotu, -redaguje opis krajobrazu - stosuje sformułowania określające położenie i ukształtowanie terenu oraz rozmieszczenie poszczególnych elementów
krajobrazu - stosuje odpowiednią kompozycję w wypowiedzi pisemnej
- stosuje w opisie przedmiotu odpowiednią kompozycję, - wydziela akapity, - redaguje opis krajobrazu, zachowując poszczególne elementy: wyraża emocje wywołane widokiem
samodzielnie, zgodnie z wymogami dotyczącymi formy wypowiedzi, redaguje poprawny i wyczerpujący temat opis przedmiotu, unikając powtórzeń, - zachęcając innych do odwiedzenia opisywanego miejsca
Pisanie form wypowiedzi - plan wydarzeń
- określa, czym jest ramowy i szczegółowy plan wydarzeń
- porządkuje według chronologii plan ramowy wydarzeń
- redaguje odtwórczy plan ramowy wydarzeń, - przekształca czasowniki w rzeczowniki nazywające czynności
rozbudowuje plan ramowy w plan szczegółowy, - stosuje odpowiedni układ graficzny
samodzielnie, , redaguje poprawny ramowy i szczegółowy plan wydarzeń , unikając powtórzeń
Pisanie form wypowiedzi - opowiadanie odtwórcze i twórcze z dialogiem sprawozdanie
- podejmuje próbę pisania opowiadania z dialogiem zachowując kolejność wydarzeń i sprawozdanie zgodnie z planem
pisze opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie zachowując kolejność wydarzeń i trójdzielną kompozycję, -
pisze opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie zachowując kolejność wydarzeń i trójdzielną kompozycję, - redaguje opowiadanie, i sprawozdanie zgodnie z planem
- pisze poprawne pod kątem językowym i pod względem formy opowiadanie odtwórcze z dialogiem i twórcze, sprawozdanie wydzielając akapity
- samodzielnie i zgodnie z wymogami gatunku pisze poprawne opowiadanie twórcze z dialogiem, sprawozdanie unikając powtórzeń, z bogatym słownictwem
Pisanie formy wypowiedzi - zaproszenie, - podziękowanie, - ogłoszenie -dedykacja
- wymienia najważniejsze elementy zaproszenia, podziękowania, ogłoszenia, dedykacji - podejmuje próbę napisania zaproszenia, podziękowania lub ogłoszenia i dedykacji
- redaguje zaproszenie, ogłoszenie, podziękowanie i dedykację według wzoru, - poprawnie zapisuje datę i miejsce wydarzenia
- redaguje zaproszenie, ogłoszenie, podziękowanie i dedykację - stosuje zwroty do adresata i charakterystyczne sformułowania, - stosuje zwroty grzecznościowe, - pisze krótko, zwięźle, konkretnie
- redaguje zaproszenie, ogłoszenie, podziękowanie i dedykację, uwzględniając konieczne elementy, - stosuje odpowiednią kompozycję i układ graficzny
-samodzielnie i poprawnie redaguje zaproszenie, ogłoszenie, podziękowanie i dedykację, nadając mu ciekawą formę
Pisanie form wypowiedzi - dialog
- wskazuje dialog w tekście, - podejmuje próbę napisania dialogu
- uzupełnia dialog odpowiednimi znakami interpunkcyjnymi
- pisze dialog na zadany temat, - dobiera synonimy do czasowników: powiedzieć, mówić
- poprawnie redaguje dialog na określony temat, unikając powtórzeń
- samodzielnie, zgodnie z wymogami gatunku redaguje dialog stosując bogate słownictwo i poprawna znaki interpunkcyjne
Nauka o języku - fonetyka
- wymienia litery w kolejności alfabetycznej, - dzieli wyrazy na sylaby
- porządkuje wyrazy w kolejności alfabetycznej, - poprawnie dzieli wyrazy na sylaby, - odróżnia głoski od liter
- określa liczbę liter i głosek w podanych wyrazach, - poprawnie przenosi wyrazy do następnej linii, - odróżnia samogłoski i spółgłoski
- bezbłędnie odróżnia samogłoski i spółgłoski
- wykorzystuję tę wiedzę w poprawnym i sprawnym korzystaniu ze słowników i katalogów
Nauka o językuznaki interpunkcyjne
- wskazuje znaki interpunkcyjne: kropkę, pytajnik, wykrzyknik, cudzysłów, - stosuje te znaki w wypowiedzeniach, - wymienia zasady użycia przecinka przed spójnikami i w zdaniu - podaje zasady użycia wielokropka
- poprawnie stosuje te znaki
- stosuje zasady użycia przecinka przed podanymi spójnikami, stawia przecinek miedzy wyrazami stanowiącymi wyliczenie, - zapisuje tytuły utworów w cudzysłowach, - zna zasady stosowania kursywy w tekście pisanym na komputerze, - zna zasady użycia wielokropka
- stosuje poprawną odmianę rzeczowników nazywających znaki interpunkcyjne ( zwłaszcza rzeczownika ,,cudzysłów”), - poprawnie zapisuje wielokropek
- określa różnice w treści zdania w zależności od zastosowanego znaku interpunkcyjnego, - stosuje kursywę zamiennie z cudzysłowem w tekście pisanym na komputerze, - poprawnie zapisuje wielokrope
- redaguje własne teksty złożone z różnych rodzajów zdań i poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne
Nauka o języku – części mowy rzeczownik, przymiotnik, czasownik, przysłówek, przyimek, spójnik liczebnik
Uczeń: - wskazuje rzeczownik, - podaje liczby, rodzaj i przypadek rzeczownika - wskazuje przymiotnik, - podaje liczby,
przypadki, osoby i rodzaje przymiotnikastopniuje przymiotniki i przysłówki - wskazuje czasowniki, - podaje liczby, rodzaje i osoby czasownika, - wskazuje czasowniki w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym, - określa bezokolicznik jak formę nieosobową czasownika, - wskazuje przysłówki wśród innych części mowy, - wskazuje przyimki wśród innych części mowy, - wskazuje spójniki wśród innych części mowy, - wskazuje liczebniki
- definiuje liczebniki główne i porządkowe
- określa rodzaj rzeczownika, - odmienia rzeczownik i przymiotnikprzez liczby i przypadki - - wypisuje z tekstu rzeczowniki wraz z określającymi je przymiotnikami, -stopniuje przymiotniki i przysłówki - odmienia czasowniki przez liczby, rodzaje i osoby, - odróżnia czasowniki w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym, - rozpoznaje bezokolicznik - określa rodzaj czasownika, - wyszukuje przysłówki w tekście, - rozpoznaje przysłówki pochodzące od przymiotników, - wyszukuje przyimki w tekście, - wskazuje wyrażenia przyimkowe, wyszukuje spójniki w tekście - odróżnia liczebniki główne od porządkowych -wskazuje liczebniki zbiorowe
- stosuje rzeczowniki w odpowiednich formach, - stosuje przymiotniki w odpowiednich formach, - odróżnia przymiotniki w rodzaju męskoosobowym i niemęskoosobowym, - stosuje czasowniki w odpowiednich formach, - określa osobę, liczbę i rodzaj czasownika, - odróżnia formę osobową od nieosobowej, - tworzy przysłówki od przymiotników, -stopniuje przymiotniki i przysłówki - posługuje się przysłówkami w zdaniu, - rozpoznaje wyrażenia przyimkowe, - uzupełnia wypowiedź pisemną odpowiednimi spójnikami, - stosować poprawne formy liczebników głównych i porządkowych - stosuje poprawne formy liczebników zbiorowych
- określa przypadek i liczbę danego rzeczownika i przymiotnika, - a, - określa rodzaj przymiotnik - poprawnie stosuje czasowniki w różnych rodzajach, - tworzy poprawne formy trudnych czasowników, - określa osobę, rodzaj i liczbę danego czasownika, - używa bezokoliczników w wypowiedzi - przekształca teksty pisane w czasie teraźniejszym na teksty pisane w czasie przeszłym lub przyszłym, - stosuje formy prostą i złożoną czasowników w czasie przyszłym, - określa znaczenie przysłówków w zdaniu, stopniuje przymiotniki i przysłówki - dostrzega związek między przysłówkiem a czasownikiem, - określa znaczenie przyimków w zdaniu, - rozróżnia wyrażenia przyimkowe
- rozpoznaje rodzaj rzeczowników sprawiających trudności (np. pomarańcza) - poprawnie używa różnych form rzeczowników i przymiotników, a w razie wątpliwości korzysta ze słownika-, - używa poprawnego sformułowania odróżnia w formach osobowych czasowników formę złożoną czasu przyszłego z bezokolicznikiem od formy złożonej z dwóch czasowników, -, - stopniuje przymiotniki i przysłówki - - redaguje informację o wycieczce klasowej, używając różnych liczebników w odpowiednich poprawnych formach
Nauka o językuczęści zdania podmiot i orzeczenie podmiot szeregowy i domyślny przydawka dopełnienie i okolicznik
- podaje nazwy głównych części zdania, - definiuje przydawkę -wymienia pytania, na które odpowiada przydawka -stosuje przydawki w zdaniu - definiuje dopełnienie -definiuje okolicznik -stosuje dopełnienie i okolicznik w zdaniu
- wskazuje podmiot jako wykonawcę czynności i potrafi zdefiniować podmiot szeregowy i domyślny, - wskazuje orzeczenie jako określenie czynności lub stanu, - wskazuje przydawkę w zdaniu - rozpoznaje części mowy, którymi jest wyrażona przydawka - wskazuje dopełnienie w zdaniu - wskazuje okolicznik w zdaniu- rozpoznaje części mowy, którymi jest wyrażone dopełnienie • rozpoznać części mowy, którymi jest wyrażony okolicznik
- wskazuje i nazywa podmiot domyślny i szeregowy -wskazuje orzeczenie w podanych zdaniach, - ustala pytania, na które odpowiada przydawka, rozpoznaje części mowy, którymi jest wyrażona przydawka, - ustala, na jakie pytania odpowiada dopełnienie -ustala, na jakie pytania odpowiada okolicznik
- rozpoznaje główne części zdania w tekście, -zaznacza przydawki na wykresach zdań pojedynczych, - zaznacza dopełnienie i okolicznik na wykresach zdań pojedynczych
-rozpoznaje grupę podmiotu i orzeczenia, -bezbłędnie rozpoznaje podmiot szeregowy i domyślny, -wyjaśnia znaczenie przydawek w zdaniu - bezbłędnie sporządza wykresy zdań pojedynczych i zaznaczać w nich przydawki, - wyjaśnia znaczenie dopełnienia i okolicznika w zdaniu - bezbłędnie sporządza wykresy zdań pojedynczych i zaznacza dopełnienia i okolicznik
Nauka o języku – zdanie i równoważnik zdania, - zdania pojedyncze i złożone, - zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, - zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące
- określa, czym jest równoważnik zdania - odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego, - odróżnia zdanie pojedyncze nierozwinięte od zdania pojedynczego rozwiniętego, - rozróżnia zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące, -potrafi: zdefiniować zdania złożone współrzędnie, zdefiniować zdania złożone podrzędniezdefiniować zdania składowe w zdaniu złożonym układać zdania złożone ze zdań składowych
- odróżnia zdanie od równoważnika zdania, - wskazuje zdania składowe w zdaniu złożonym, - wskazuje grupę podmiotu i grupę orzeczenia w zdaniu pojedynczym rozwiniętym, - buduje poprawnie zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące, -potrafi: wskazać zdanie złożone współrzędnie, wskazać zdanie
złożone podrzędnie, wskazać zdania składowe w zdaniu złożonym, wskazać zdanie nadrzędne i zdanie podrzędne w zdaniu złożonym podrzędni
- przekształca równoważniki zdania w zdania, - układa zdania złożone ze zdań pojedynczych, - rozwija zdania nierozwinięte w zdania rozwinięte, - przekształca zdania oznajmujące w pytające, -potrafi: odróżniać zdania złożone współrzędnie od zdań złożonych podrzędnie, wskazać zdanie nadrzędne i zdanie podrzędne w zdaniu
złożonym podrzędnie, stosować odpowiednie spójniki, łącząc zdania pojedyncze w złożone
- przekształca zdania w równoważniki zdania i odwrotnie, - stosuje odpowiednie spójniki, łączące zdania pojedyncze w zdania złożone, - buduje zdania pojedyncze rozwinięte, - przekształca zdania rozkazujące tak, by wyrażały prośbę, -potrafi: odróżnić wykres zdania złożonego współrzędnie od wykresu zdania złożonego podrzędnie, wykonywać wykresy zdań złożonych
stosuje poprawnie różne rodzaje zdań w zależności od zamierzonego celu, -potrafi: odróżniać zdania złożone współrzędnie od zdań złożonych podrzędnie i samodzielnie wykonywać ich wykres
Nauka o językuzasady ortograficzne
- wymienia zasady ortograficzne pisowni ó i u, - poprawnie zapisuje wyrazy zakończone na – ów, -ówka, -ówna, - wymienia zasady ortograficzne pisowni rz i ż, - poprawnie zapisuje wyrazy zakończone na –arz, -erz, -mistrz, - mierz, - wymienia zasady ortograficzne pisowni ch i h, - zapisuje poprawnie wyrazy z ch na końcuwyrazu, - wymienia zasady pisowni nie, -by z czasownikami, rzeczownikami , przymiotnikami i przysłówkami, - wymienia zasady ortograficzne pisowni wielką literą imion, nazwisk, przydomków, pseudonimów, tytułów, a także nazw państw, miast dzielnic, regionów, mieszkańców państw i regionów; -
- stosuje zasady ortograficzne pisowni ó i u, - tworzy formy pokrewne i poprawnie zapisuje wyrazy z ó wymiennym, - stosuje zasady ortograficzne pisowni rz i ż, - poprawnie zapisuje wyrazy z ż po l, ł, r, n, - stosuje zasady ortograficzne pisowni ch i h, - poprawnie zapisuje wyrazy z h w środku wyrazu, - stosuje zasadypisowni ni, -by i z czasownikami, rzeczownikami , przymiotnikami i przysłówkami, - stosuje zasady ortograficzne pisowni wielką literą imion, nazwisk, przydomków, pseudonimów, tytułów, a także nazw państw, miast dzielnic, regionów, mieszkańców państw i regionów; -
- poprawnie zapisuje wyrazy zakończone na : -uj, -uje, -unek, -us, -usz, -uch, -ura, -ulec, - korzysta ze słownika ortograficznego, - tworzy formy pokrewne i poprawnie zapisuje wyrazy z rz i ż wymiennym, - tworzy formy pokrewne i poprawnie zapisuje wyrazy z h wymieniającym się na g, z, ż, - poprawnie zapisuje wyrazy zprzeczeniem nie i cząstką -by , - poprawnie zapisuje imiona , nazwiska, przydomki, przezwiska, tytuły książek, filmów, programów, dzieł sztuki, - poprawnie zapisuje nazwy państw, miast, dzielnic, regionów, mieszkańców państw i regionów, miast, dzielnic i wsi
- poprawnie zapisuje wyrazy z ó niewymiennym, - poprawnie zapisuje wyjątki w pisowni rz po spółgłoskach, - poprawnie zapisuje wyrazy z rz i ż niewymiennym, - zapisuje poprawnie wyrazy z h niewymiennym, - poprawnie zapisuje małą literą przymiotniki utworzone od nazw własnych
samodzielnie i sprawnie korzysta ze słownika ortograficznego, - poprawnie zapisuje wszystkie wyrazy z trudnością ortograficzną ó, u, rz, ż, ch, h - poprawnie wszystkie podane wyrazy z trudnością ortograficzną związaną z zasadą pisowni przeczenia nie z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami, - poprawnie zapisuje wszystkie podane wyrazy – według zasad pisowni małą i
wielk
zagadnienia
Ocena dobra
Uczeń
Ocena bardzo dobra)
Uczeń
Ocena celująca
Uczeń:
Kształcenie literackie i kulturowe: wiersz
• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i o
• referuje treść wiersza
• określa rodzaj literacki
• wskazuje podmiot liryczny i adresata lirycznego
• wyjaśnia pojęcie: wyrazy dźwiękonaśladowcze, anafora, motto, apostrofa, środki stylistyczne (poetyckie)
• wykorzystuje najważniejsze konteksty
• wskazuje środki stylistyczne
• wypowiada się na temat podmiotu lirycznego i adresata lirycznego
• określa nastrój utworu
• wymienia etapy, na które można podzielić Koncert Wojskiego
• omawia sytuację liryczną
• wyciąga wnioski
• określa własne stanowisko
• określa problematykę utworu
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst
• określa znaczenia dosłowne i przenośne w wierszu
• charakteryzuje język fragmentu
• omawia funkcję środków stylistycznych
• poprawnie interpretuje wymagany materiał
• właściwie argumentuje
• uogólnia, podsumowuje i porównuje
• wyraża własny sąd na temat wiersza
• interpretuje znaczenie puenty utworu
• interpretuje wiersz
• wymienia cechy wpływające na melodyjność fragmentu
• wykorzystuje bogate konteksty
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze
• podejmuje dyskusję na temat poruszony w utworze (sytuacja ludzi starych, zagrożenia, jakie dla relacji międzyludzkich niesie ze sobą rozwój technologii, wartości nadających życiu sens itp.)
• omawia inne teksty kultury prezentujące przedstawiony problem
Kształcenie literackie i kulturowe: Bajki
• wypowiada się na temat Ignacego Krasickiego
• wyjaśnia pojęcia: bajka, morał, epika, uosobienie
• relacjonuje treść bajek
• wskazuje uosobienia w bajkach i określa ich funkcję
• wskazuje w utworach cechy gatunkowe
• wskazuje i omawia morał w bajkach
• wskazuje wartości o których mowa w utworach
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach
• odnosi problematykę bajek do własnych doświadczeń
• omawia kontekst historyczny twórczości Ignacego Krasickiego
Kształcenie literackie i kulturowe: proza
• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie
• relacjonuje treść fragmentu, ustala kolejność zdarzeń
• omawia elementy świata przedstawionego
• wyjaśnia pojęcie: , akcja, wątek, fabuła jednowątkowa, fabuła wielowątkowa, narrator, związek frazeologiczny
narrator, powieść, świat przedstawiony, powieść fantastycznonaukowa, patriotyzm, narracja pierwszoosobowa, narracja trzecioosobowa, pytanie retoryczne, , teatr, komiks, fikcja literacka,
powieść obyczajowa, pamiętnik, powieść przygodowa, , opowiadanie twórcze
• wskazuje funkcję rodzaju narracji
• określa tematykę fragmentu
• omawia specyfikę miejsca akcji
• charakteryzuje bohaterów fragmentu
• nazywa uczucia, których doświadczają bohaterowie
• wyciąga wnioski
• określa własne stanowisko
• określa problematykę fragmentu
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst
• odnosi problematykę poruszoną we fragmencie do swoich własnych doświadczeń, porównuje
• omawia funkcję specyficznego języka, którym posługuje się narrator
• wyjaśnia sformułowania metaforyczne użyte w tekście
• wskazuje elementy fantastyczne i realistyczne, określa ich funkcję w utworze
• wskazuje elementy komizmu
• poprawnie interpretuje wymagany materiał
• właściwie argumentuje
• uogólnia, podsumowuje i porównuje
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach
• wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohaterów
• interpretuje metaforyczne wypowiedzi bohaterów
• określa temat i główną myśl tekstu
• wykorzystuje bogate konteksty
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze
• przedstawia informacje na temat jednej z religii wymienionych we fragmencie
• podejmuje dyskusję na tematy poruszane w tekstach: tolerancji (np. religijnej) i wyobcowania, stereotypowego postrzegania innych ludzi, sposobu traktowania osób z niepełnosprawnością, przyczyn wykluczania niektórych osób, priorytetów, którymi kieruje się człowiek, zwłaszcza w sytuacji zagrożenia itp.
Kształcenie literackie i kulturowe:W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza - fragmenty
• wypowiada się na temat Henryka Sienkiewicza
• relacjonuje treść lektury, ustala kolejność zdarzeń
• omawia elementy świata przedstawionego
• wskazuje narratora
• wyjaśnia pojęcie: powieść przygodowa
• wskazuje wątek główny i wątki poboczne
• charakteryzuje bohaterów pierwszoplanowych oraz drugoplanowych
• wskazuje funkcję rodzaju narracji
• nazywa uczucia, których doświadczają bohaterowie
• określa problematykę utworu
• wskazuje cechy powieści przygodowej w utworze
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst
• wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohaterów
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach
• odnosi problematykę poruszoną we fragmencie do swoich własnych doświadczeń
• przedstawia tło historyczne powieści
• wskazuje elementy zgodne z prawdą historyczną oraz te, które jej przeczą
Kształcenie literackie i kulturowe: John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
• relacjonuje treść lektury, ustala kolejność zdarzeń
• omawia elementy świata przedstawionego
• charakteryzuje narratora
• wyjaśnia pojęcie: powieść fantasy
• wskazuje wątek główny i wątki poboczne
• rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworze
• charakteryzuje bohaterów pierwszoplanowych
• określa tematykę utworu
• nazywa wrażenia, które wzbudza w nim czytany tekst
• określa problematykę utworu
• wskazuje cechy powieści fantasy w utworze
• nazywa uczucia, których doświadczają bohaterowie
• wskazuje wartości w utworze i określa wartości ważne dla bohaterów
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach
• określa doświadczenia głównych bohaterów i porównuje je z własnymi
• omawia inny tekst kultury w konwencji fantasy
• porównuje książkę z filmem Petera Jacksona
Kształcenie literackie i kulturowe: Biblia
• porządkuje informacje zaprezentowane w tekście
• wyjaśnia pojęcia: Biblia, Księga Rodzaju
• relacjonuje treść fragmentu
• wyjaśnia pojęcia: raj, Eden, związek frazeologiczny
• wymienia motywy biblijne obecne w kulturze
• relacjonuje treść przypowieści
• wyjaśnia pojęcia: przypowieść, talent
• omawia relacje pomiędzy Bogiem a człowiekiem we fragmencie
• odnosi opis Anny Kamieńskiej do pierwowzoru biblijnego
• omawia pochodzenie wskazanych motywów biblijnych
• wymienia związki frazeologiczne pochodzące z Biblii
• wskazuje w tekście cechy gatunkowe
• omawia sposób, w jaki fragmenty tekstu odnoszą się do Biblii
• wypowiada się na temat sposobu przedstawienia Boga
• wyjaśnia funkcję powtórzeń w tekście
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst
• omawia sposób przedstawienia Boga w wierszu i fragmencie
• wyjaśnia znaczenie oraz pochodzenie oraz znaczenie związków frazeologicznych pochodzących z Biblii
• wyjaśnia metaforyczne znaczenie przypowieści
• wskazuje wartości zaprezentowane w przypowieści
• formułuje przesłanie przypowieści
• interpretuje znaczenie wyrażeń niedosłownych
• odnajduje motywy biblijne w tekstach kultury
• odnosi wydarzenie opisane we fragmencie do własnych doświadczeń
• wyraża własny sąd o tekście
•
• porównuje sposób ukazania stworzenia świata w Biblii i w mitologii
• w kontekście przeczytanego fragmentu omawia obraz Erastusa Salisbury Fielda
• przygotowuje prezentację na temat wybranego motywu biblijnego
• uczestniczy w dyskusji na temat przyczyn dla których Jezus z Nazaretu posługiwał się przypowieściami oraz na tematy poruszane w przypowieściach
• omawia obraz Vincenta van Gogha w kontekście omawianej przypowieści
Kształcenie literackie i kulturowe: mity
Mit o Orfeuszu i Eurydyce
• relacjonuje treść mitu
• wyjaśnia pojęcia: mit, mitologia, Tartar
• wymienia najważniejsze postacie z mitologii
• relacjonuje treść mitu
• wyjaśnia pojęcia: mit, mitologia, Olimp, Prometeusz, Zeus
Mit o Orfeuszu i Eurydyce
• charakteryzuje bohaterów fragmentu
• określa tematykę mitu
• wskazuje cechy mitu w podanym fragmencie
• opisuje najważniejsze postacie z mitologii
• charakteryzuje bohatera fragmentu
• określa tematykę fragmentu
• podaje cechy mitu w podanym fragmencie
• wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne
Mit o Orfeuszu i Eurydyce
• określa problematykę mitu
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim tekst
• wskazuje teksty kultury współczesnej, w której obecne są motywy mitologiczne
• określa problematykę fragmentu
• nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim tekst
Mit o Orfeuszu i Eurydyce
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach
• omawia przyczyny wpływu mitologii na kulturę wieków późniejszych
• wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach
• porównuje początki ludzkości przedstawione w Biblii i w mitologii
• przedstawia wybrany tekst kultury zawierający odwołania do mitologii
• wypowiada się na temat najważniejszych bogów greckich
Kształcenie literackie i kulturowe: formy wypowiedzi - charakterystyka
• wskazuje różnice pomiędzy charakterystyką a opisem postaci
• odnajduje w tekście przykłady ilustrujące wskazane cechy charakteru
• przygotowuje materiały do napisania charakterystyki
- pisze charakterystykę na podstawie zgromadzonego materiału
• tworzy plan charakterystyki wskazanego bohatera literackiego
• tworzy charakterystykę wskazanego bohatera literackiego
• stosuje zasady budowania akapitów
• tworzy charakterystykę wybranego bohatera zgodnie z zasadami tej formy wypowiedzi, posługując się piękną, poprawną polszczyzną
Kształcenie literackie i kulturowe: formy wypowiedzi - opis przeżyć wewnętrznych, sytuacji i dzieła sztuki
• wymienia cechy opisu przeżyć wewnętrznych
• wyjaśnia pojęcia: opis sytuacji, opis przeżyć wewnętrznych, opis dzieła sztuki
• wymienia elementy składające się na opis sytuacji, opis przeżyć wewnętrznych i opis dzieła sztuk
- tworzy kilkuzdaniowy opis przeżyć
• przygotowuje materiały do opisu przeżyć wewnętrznych
• omawia sytuacje przedstawione na ilustracjach
• opisuje emocje postaci, przedstawionych na ilustracjach
• redaguje plan opisu przeżyć wewnętrznych
• redaguje opis sytuacji na podstawie podanego planu
• opisuje uczucia i stany wewnętrzne bohaterów podanej sytuacji
• odnajduje w dowolnych źródłach symboliczne znaczenia wskazanych elementów, występujących na obrazach
• redaguje pełny, spójny i poprawny opis przeżyć wewnętrznych
• stosuje zasady budowania akapitów
• redaguje dobrze zorganizowany, jasny i zrozumiały opis sytuacji
• tworzy pogłębiony opis przeżyć wewnętrznych, trafnie nazywając uczucia oraz stany psychiczne, posługując się bogatym słownictwem
• przy opisie dzieła sztuki wnikliwie przedstawia elementy charakterystyczne,
• tworzy opis zgodnie z zasadami tej formy wypowiedzi, posługując się piękną, poprawną polszczyzną
Nauka o języku:
odmienne części mowy
• rozpoznaje i wskazuje odmienne części mowy
• wyjaśnia pojęcia: czasowniki dokonane, czasowniki niedokonane
• wyjaśnia pojęcia: strona czynna, strona bierna, czasowniki przechodnie, czasowniki nieprzechodnie
• wyjaśnia pojęcie: bezokolicznik
• wymienia rodzaje zaimków
• podaje zasady używania dłuższych i krótszych form zaimków
• odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych
• wymienia kategorie gramatyczne poszczególnych części mowy
• uzupełnia zdania właściwymi formami czasowników
• wskazuje formy dokonane w tekście
• wskazuje zdania, w których podmiot nie jest wykonawcą czynności
• przekształca czasowniki ze strony czynnej na bierną i z biernej na czynną
• wskazuje różnice w wymowie i pisowni podanych bezokoliczników
• wyjaśnia zasady pisowni końcówek bezokoliczników
• używa zaimków w odpowiednim kontekście
• zastępuje różne wyrazy zaimkami
• rozpoznaje formę wskazanej części mowy
• tworzy czasowniki dokonane od niedokonanych
• wskazuje czasowniki nieprzechodnie
• tworzy formy osobowe do podanych bezokoliczników
• zapisuje bezokoliczniki od podanych form osobowych
• tworzy odpowiednie formy zaimków
• wskazuje jakie części mowy zastępują podane zaimki
• stosuje właściwe formy odmiennych części mowy w kontekście
• stosuje czasowniki dokonane i niedokonane w odpowiednim kontekście
• wymienia sytuacje, w których używa się strony biernej i wyjaśnia dlaczego
• używa trudnych form czasowników w dłuższym tekście
• używa dłuższych i krótszych form zaimków w odpowiednich kontekstach
swobodnie i bezbłędnie posługuje się wiedzą gramatyczną w praktyce
Kształcenie literackie i kulturowe: telewizja, film
• wymienia profesje związane z telewizją
• wymienia programy telewizyjne
• wyjaśnia pojęcie: scenariusz filmowy
• opisuje zadania osób zaangażowanych przy tworzeniu programów telewizyjnych
• podaje przykłady programów telewizyjnych i klasyfikuje je do właściwych kategorii
• nazywa cechy, którymi powinni się charakteryzować przedstawiciele poszczególnych profesji
• wymienia cechy programów telewizyjnych
• omawia specyfikę telewizji jako medium
• redaguje tekst informacyjny
• redaguje scenariusz filmowy na podstawie podanego tekstu
• redaguje reklamę
• redaguje oryginalny scenariusz filmowy na podstawie własnego pomysłu
Kształcenie literackie i kulturowe: artykuł
• relacjonuje treść artykułu
• wyjaśnia pojęcia: artykuł, e-higienia, fonoholizm
• określa temat i główną myśl tekstu
• wymienia cechy artykułu prasowego
• wskazuje cechy artykułu prasowego we fragmencie
• określa główną myśl tekstu
• odróżnia wskazane informacje o faktach od opinii
• wskazuje i nazywa wartości opisane w artykule
• odróżnia informacje o faktach od opinii
•wyraża własny sąd o temacie artykułu
• uczestniczy w dyskusji na tematy aktualne poruszane w artykule, np. sposobu traktowania zwierząt przez ludzi, różnic w odbiorze rzeczywistości, wpływu cywilizacji na człowieka i świat
Kształcenie literackie i kulturowe: formy wypowiedzi - opis obrazu
• opisuje obraz
• określa miejsce, w którym znajdują się przedstawione postacie
• nazywa barwy użyte przez malarza
• omawia kompozycję obrazu
• charakteryzuje postacie przestawione na obrazie
• wypowiada się na temat sposobu przedstawienia postaci
• omawia funkcję tła
• wskazuje problem przedstawiony na obrazie
• nazywa wrażenia oraz skojarzenia, jakie wzbudza w nim obraz
• interpretuje fakt umieszczenia na obrazie znaczących elementów
• formułuje problem przedstawiony na obrazie
• wyraża własny sąd o obrazie
• interpretuje funkcję barw
• interpretuje tytuł obrazu
• uczestniczy w dyskusji na temat problemu przedstawionego na obrazie
• porównuje obraz z innymi tekstami kultury podejmującymi podobną problematykę
• uczestniczy w dyskusji na temat sztuki w przestrzeni publicznej
Samokształcenie, korzystanie ze słowników
• odnajduje żądane hasło w słowniku terminów literackich
• odnajduje hasło w słowniku poprawnej polszczyzny
• wymienia sposoby zapisywania wyrazów obcego pochodzenia
• wyjaśnia pojęcia: wyrazy neutralne, wyrazy nacechowane emocjonalnie, zdrobnienia, zgrubienia
• przy redagowaniu tekstów korzysta ze słownika terminów literackich
• wyszukuje w słowniku potrzebne informacje
• uzupełnia podany tekst odpowiednią formą wyrazu obcego
• określa swoistość definicji słownikowych
• wykorzystuje słownik poprawnej polszczyzny przy tworzeniu tekstów
• uzupełnia podany tekst właściwie zapisanymi słowami obcego pochodzenia
• krytycznie ocenia pozyskane informacje
• przygotowuje wyjaśnienia, które pomagają zrozumieć przyczynę danej formy zapisu
• stosuje oryginalną oraz spolszczoną wersję zapisu wyrazów obcych
• swobodnie korzysta z róznych źródeł informacji
Kształcenie literackie i kulturowe: formy wypowiedzi - wypowiedź o charakterze argumentacyjnym
• wyjaśnia pojęcia: dyskusja, teza, hipoteza, argument, przykład
• podaje różnice pomiędzy tezą a hipotezą, argumentem a przykładem
• formułuje tezę bądź hipotezę do podanego problemu
• formułuje tezę do podanych argumentów
• wyjaśnia różnice pomiędzy argumentami odwołującymi się do faktów i logiki a argumentami emocjonalnymi
• wskazuje w podanym tekście argumenty oraz przykłady
• formułuje argumentację do podanej tezy
• wskazuje w podanym tekście argumenty odwołujące się do faktów i logiki oraz argumenty emocjonalne
• rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji
• aktywnie uczestniczy w dyskusji
• tworzy argumentację potwierdzającą podaną tezę oraz zaprzeczającą jej
• aktywnie uczestniczy w dyskusji, w sposób przemyślany i logiczny posługując się właściwymi argumentami
• tworzy wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym na zadany temat
Nauka o języku:
nieodmienne części mowy
• wymienia nieodmienne części mowy
• wyjaśnia pojęcia: wykrzyknik i partykuła
• wymienia cechy nieodmiennych części mowy
• odróżnia nieodmienne części mowy od odmiennych
• wymienia cechy nieodmiennych części mowy: wykrzyknika i partykuły
• odróżnia nieodmienne części mowy od odmiennych
• tworzy przysłówki od podanych przymiotników
• rozpoznaje nieodmienne części mowy w tekście
• wskazuje w tekście partykuły i wykrzykniki
• używa przysłówków w tekście
• posługuje się przyimkami i spójnikami w tekście
• używa partykuł i wykrzykników w tekście
•swobodnie i bezbłędnie posługuje się wiedzą gramatyczną w praktyce
Nauka o języku:
ortografia
• relacjonuje zasady pisowni zakończeń -dztwo, -dzki oraz -ctwo, -cki
• relacjonuje zasady łącznej i rozdzielnej pisowni partykuły nie
• wymienia zasady pisowni ó i u, rz i ż oraz ch i h
• wyjaśnia przyczyny zapisu podanych wyrazów
• odnajduje w tekście błędne zapisy nie z różnymi częściami mowy
• uzupełnia podane słowa odpowiednimi literami
• wskazuje właściwe formy wyrazów
• uzasadnia pisownię nie z różnymi częściami mowy w podanych przykładach
• podaje wyrazy pokrewne uzasadniające pisownię
• poprawnie zapisuje podane słowa
• tworzy poprawne przymiotniki od podanych rzeczowników
• stosuje zasady poprawnej pisowni nie z różnymi częściami mowy we własnym tekście
• tworzy tekst, w którym stosuje poprawną pisownię wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h
swobodnie i bezbłędnie posługuje się stosujewiedzę w praktyce
Nauka o języku:
interpunkcja
• relacjonuje zasady używania dwukropka
• wymienia zasady stosowania interpunkcji w dialogach
• wymienia zasady pisowni wielką i małą literą
• wymienia zasady pisowni ą, ę oraz om, on, em, en
• wymienia zasady stosowania przecinka w zdaniu pojedynczym
• relacjonuje zasady używania nawiasu
• wyjaśnia, do czego służy średnik w wypowiedziach
• wskazuje w tekście, gdzie należy postawić dwukropek
• wskazuje miejsca, w których należy postawić myślnik
• zapisuje prawnie podane wyrazy
• uzupełnia wypowiedź podanymi czasownikami w odpowiednich formach
• w zdaniu wskazuje miejsca, w których powinien być przecinek
• wyjaśnia, dlaczego w podanym tekście zastosowano nawiasy
• wyjaśnia, w jakim celu został użyty średnik we wskazanym tekście
• uzasadnia użycie dwukropka w podanych przykładach
• rozpoznaje, jakich znaków brakuje w podanym tekście
• uzasadnia pisownię podanych słów
• wyjaśnia przyczyny zapisu podanych wyrazów
• koryguje zdania pojedyncze pod kątem interpunkcji
• uzupełnia podany tekst o nawiasy
• uzupełnia podany tekst średnikami
• stosuje dwukropek we własnych tekstach
• tworzy dialog stosując zasady interpunkcyjne
• tworzy tekst, w którym stosuje pisownię wyrazów wielką i małą literą
• tworzy tekst z użyciem poprawnych form
• tworzy teksty poprawnie stosując przecinki
• redaguje tekst z użyciem nawiasów
• układa tekst z zastosowaniem średników
swobodnie i bezbłędnie posługuje się stosujewiedzę w praktyce
Sztuka posługiwania się językiem: perswazja, opinia, poprawność językowa
• wylicza rodzaje perswazji
• definiuje perswazję
• posługuje się terminami i pojęciami: wyrażanie oczekiwań (perswazja),
• wymienia cechy języka potocznego
• wymienia elementy składające się na etykietę językową
• charakteryzuje poszczególne rodzaje perswazji
• wyjaśnia, w jakich sytuacjach używa się oficjalnej a w jakich – nieoficjalnej odmiany języka
• przyporządkowuje sposób wyrażania oczekiwań do sytuacji oraz osoby
• wskazuje różnice pomiędzy językiem mówionym a językiem pisanym
• formułuje różne sposoby wyrażania oczekiwań
• posługuje się różnymi odmianami języka stosownie do sytuacji
• formułuje wypowiedź perswazyjną na zadany temat, prezentuje różne sposoby wyrażania oczekiwań
Kształcenie literackie i kulturowe: formy wypowiedzi - opowiadanie twórcze na podstawie baśni, legendy, mitu, przypowieści
• definiuje wypowiedź twórczą
• wymienia elementy urozmaicające wypowiedź twórczą
• definiuje opowiadanie twórcze na podstawie baśni czy legendy
• zdefiniuje opowiadanie twórcze na podstawie mitu czy przypowieśc
- tworzy własne opowiadanie twórcze
• redaguje dialog urozmaicający akcję podanego tekstu
• proponuje alternatywne zakończenie wybranej legendy lub baśni
• proponuje alternatywne zakończenie wybranego mitu lub przypowieści
• wzbogaca podany tekst o elementy urozmaicające
• tworzy plan wydarzeń opowiadania twórczego
•
• redaguje wypowiedź twórczą zawierającą elementy urozmaicające
• tworzy opowiadanie twórcze na podstawie baśni czy legendy
• redaguje opowiadanie twórcze na podstawie mitu czy przypowieści
• tworzy opowiadanie zgodnie z zasadami tej formy wypowiedzi, posługując się piękną, poprawną polszczyzną
Nauka o języku: wypowiedzenie a zdanie
• przedstawia podział wypowiedzeń
• wymienia rodzaje związków wyrazowych
• wymienia części zdania
• wskazuje typy wypowiedzeń w tekstach
• przekształca równoważniki zdań w zdania
• definiuje rodzaje związków wyrazowych
• charakteryzuje poszczególne części zdania
• łączy wypowiedzenia tak, aby powstały zdania złożone
• w zdaniu wskazuje wyrazy, które tworzą związki wyrazowe
• wskazuje wyrazy poza związkami w zdaniu
• wskazuje w podanych zdaniach poszczególne części
• zdania pojedyncze nierozwinięte przekształca w zdanie pojedyncze rozwinięte
• klasyfikuje związki wyrazowe
• przekształca zdania tak, aby zastosuje inny rodzaj podmiotu
swobodnie i bezbłędnie posługuje się wiedzą gramatyczną w praktyce
Nauka o języku: zdanie złożone
• definiuje zdanie złożone
• wymienia cechy zdań złożonych współrzędnie i zdań złożonych podrzędnie
• wymienia cechy różnych typów zdań współrzędnych
• posługuje się terminami i pojęciami: zdanie złożone, zdanie złożone podrzędnie, zdania złożone współrzędnie (łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe)
• rozpoznaje zdania złożone współrzędnie
• rozpoznaje zdania złożone współrzędnie
• rozpoznaje poszczególne typy zdań złożonych współrzędnie
• nazywa rodzaje zdań złożonych
• tworzy i zapisuje zdania złożone współrzędnie
• wykonuje wykresy zdań
swobodnie i bezbłędnie posługuje się wiedzą gramatyczną w praktyce
Kształcenie literackie i kulturowe: formy wypowiedzi - list oficjalny
• definiuje list oficjalny
• wymienia części, z których składa się list oficjalny
• wybiera argumenty adekwatne do określonego listu oficjalnego
• przekształca podaną wiadomość w list oficjalny
• koryguje podany przykład listu oficjalnego
• redaguje list oficjalny
• pisze list zgodnie z zasadami tej formy wypowiedzi, posługując się dobrze dobranymi argumentami oraz poprawną polszczyzną
Nauka o języku: fonetyka
• odróżnia głoski od liter
• dzieli głoski na samogłoski i spółgłoski
• wymienia cechy głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych
• wymienia cechy głosek ustnych i nosowych
• wymienia sytuacje, kiedy akcentujemy wyrazy na trzecią i na czwartą sylabę od końca
• definiuje słowo: intonacja
• posługuje się terminami i pojęciami: głoski (spółgłoski miękkie i twarde, funkcje litery i, głoski dźwięczne i bezdźwięczne, głoski ustne i nosowe), wymowa (zasady akcentowania, zasady intonacji)
• definiuje głoski, sylaby i litery
• wskazuje głoski dźwięczne i bezdźwięczne w podanych wyrazach
• wskazuje głoski ustne i nosowe w podanych wyrazach
• identyfikować akcent paroksytoniczny jako dominujący w języku polskim
• odróżnia spółgłoski miękkie od twardych
• odróżnia głoski dźwięczne od bezdźwięcznych oraz ustne od nosowych
• wskazuje akcent w podanych wyrazach
• wskazuje słowa, w których litera i oznacza tylko miękkość głoski, w których – tworzy sylabę
• wskazuje głoski dźwięczne i bezdźwięczne, ustne i nosowe w tekście
• czyta podany tekst poprawnie akcentując wszystkie wyrazy
swobodnie i bezbłędnie posługuje się wiedzą gramatyczną w praktyce
KLASA VII
Zagadnienia
Ocena dopuszczająca
Ocena dostateczna
Ocena dobra
Ocena bardzo dobra
Ocena celująca
. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE
Czytanie utworów literackich – liryka
- wie, że liryka jest jednym z rodzajów literackich, - odróżnia utwór liryczny od utworu epickiego, - zna podstawowe cechy utworów lirycznych, - wygłasza z pamięci wskazany utwór liryczny, - krótko opowiada, o czym jest przeczytany wiersz, - nazywa swoje wrażenia wywołane lekturą wiersza, - wie, kto to osoba mówiąca w wierszu, - wyjaśnia pojęcie podmiot liryczny, - wie, kto to bohater liryczny, - wyjaśnia pojęcie adresata / odbiorcy utworu, - odróżnia podmiot liryczny od adresata, - odróżnia wers od strofy (zwrotki), - wyjaśnia, czym są rym, wers, refren, - zna nazwy środków artystycznych: epitet, porównanie, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, apostrofa, ożywienie, symbol, neologizm, - wymienia elementy rytmizujące: wers, strofa, rym, rytm, - zna pojęcia pieśni, trenu, - przedstawia tematykę wiersza, - zna pojęcie ironii
- wymienia cechy poezji, - czyta wiersz głośno i wyraźnie, - wygłasza z pamięci wskazany utwór liryczny, zwracając uwagę na znaki przestankowe, - wypowiada się na temat przeczytanego wiersza, - podejmuje próbę uzasadnienia swoich wrażeń wywołanych lekturą wiersza, - wskazuje w wierszu wartości ważne dla poety, - określa nastrój wiersza, - nazywa wyrazy wskazujące na osobę mówiącą w wierszu (podmiot liryczny) i adresata, - opowiada o podmiocie lirycznym, przedstawiając jego myśli i uczucia, - określa adresata wiersza, - wskazuje wers, w którym znajduje się zwrot do adresata, - wskazuje bohatera wiersza, - rozpoznaje w utworach lirycznych epitety, porównania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, ożywienia, symbole, - wskazuje w wierszu rymy, - rozpoznaje elementy rytmizujące utwór, - rozpoznaje pieśń, tren, - dzieli wersy na sylaby, - wie, na czym polega ironia rozpoznaje przesłanie wiersza i wypowiada się na temat jego aktualności, - wymienia wydarzenia historyczne zawarte w omawianych wierszach, -, - zna elementy z życia autorów utworów lirycznych
- uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki, - czyta / wygłasza z pamięci wiersz w odpowiednim tempie, zgodnie z tematem i stylem dzieła, - określa temat wiersza, - opowiada o sytuacji przedstawionej w wierszu, - wyodrębnia obrazy poetyckie, - nazywa i uzasadnia swoje uczucia wywołane lekturą wiersza, - przedstawia, również w formie przekładu intersemiotycznego (np. rysunek, drama itp.), jak rozumie omawiany wiersz, - wskazuje cechy podmiotu lirycznego, określa cechy bohatera wiersza, - porównuje i nazywa rymy w dwóch dowolnie wybranych strofach, - rozpoznaje w utworach lirycznych - rozpoznaje refren jako element rytmizujący utwór, - wymienia cechy pieśni, trenu, - wyjaśnia, na czym polega ironia, - dostrzega ironię w omawianych wierszach, - formułuje przesłanie utworu lirycznego i zastanawia się nad jego aktualnością, - porównuje wartości ważne dla Polaków ze swoimi wartościami, - dostrzega różne konteksty w omawianych utworach lirycznych, - posługuje się biografią autora w interpretacji utworów lirycznych
- wyjaśnia, na czym polega język poezji, - czytając / wygłaszając wiersz, stosuje odpowiednie tempo, intonację i modulację głosu, -, - ciekawie opowiada o sytuacji przedstawionej w wierszu, o podmiocie lirycznym, bohaterze oraz ich uczuciach, - opisuje zachowanie bohatera wiersza i wyraża swoją opinię na jego temat, - porównuje doświadczenia bohatera z własnymi, - opisuje adresata wiersza, wskazuje cytaty, dzięki którym nazywa uczucia wywołane lekturą wiersza, - wyjaśnia, jak rozumie przesłanie wiersza, - wyjaśnia znaczenie przenośne utworu lirycznego, - uzasadnia własne rozumienie wiersza, - rozpoznaje funkcje środków artystycznych w omawianych wierszach, - odróżnia informacje ważne od mniej istotnych, -, - wskazuje cechy pieśni, trenu w danym utworze, - definiuje pojęcie ironii, - omawia znaczenie ironii w wierszu, - wyjaśnia przesłanie utworu lirycznego i ocenia jego aktualność, - omawiając utwory liryczne, nawiązuje do wybranych kontekstów, , - dostrzega i wskazuje nawiązania biograficzne w omawianych utworach lirycznych.
- prezentuje informacje na temat wiersza w dowolnie wybranej formie, w tym w formie interaktywnej, - samodzielnie analizuje i interpretuje utwór poetycki, stosując różne techniki uczenia się, - tworzy własne przykłady poznanych środków artystycznych, - wyjaśnia funkcje poznanych środków artystycznych, - omawia wyczerpująco sytuację przedstawioną w wierszu i odwołuje się do własnych doświadczeń, - interpretuje wiersz i uzasadnia swoją tezęinterpretacyjną, odwołując się do elementów utworu, - rozpoznaje pieśń, tren wśród innych gatunków literackich, - tworzy pytania do hipotezy interpretacyjnej na temat wiersza, - w interpretacji utworów lirycznych wykorzystuje odwołania do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi, - w interpretacji utworów lirycznych wykorzystuje potrzebne konteksty,
Czytanie utworów literackich – epika
wie, że epika jest jednym z rodzajów literackich, - odróżnia utwór epicki od utworu lirycznego, - wymienia elementy świata przedstawionego: czas, miejsce akcji, bohaterowie, wydarzenia, - rozpoznaje fikcję literacką, - wskazuje elementy realistyczne (rzeczywiste) w omawianych utworach epickich, - wymienia wybrane gatunki epickie, np. baśń, legenda, opowiadanie, powieść, nowela, - wymienia tytuł jako element budowy utworu epickiego- wymienia wybrane wydarzenia tworzące akcję utworu, - rozpoznaje, kim jest osoba mówiąca w utworze epickim, - rozpoznaje i wymienia bohaterów utworu, - zna pojęcia: narrator i narracja, - rozpoznaje w utworze wątek główny, - nazywa swoje wrażenia wywołane lekturą tekstu, - rozpoznaje w tekście znaczenia dosłowne, - opowiada ustnie o treści utworu, zachowując kolejność zdarzeń, - wie, że tekst może mieć znaczenie przenośne, - wie, czym jest alegoria, - wymienia cechy postawy bohatera, - wie, jakie jest przesłanie utworu, - rozpoznaje w utworach epickich wartości ważne dla Polaków, - dostrzega w omawianych utworach epickich elementy historyczne, wymienia autorów utworów epickich wskazanych w Podstawie programowej.
- wymienia cechy utworu epickiego, - opisuje wybrane elementy świata przedstawionego, - wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne w utworach epickich, - wymienia cechy gatunkowe opowiadania, powieści, noweli, - wyszukuje w tekście określone informacje, - wskazuje tytuł jako element budowy utworu epickiego, - ustala kolejność zdarzeń, - nazywa rodzaj narratora i narracji, - rozpoznaje rodzaje bohaterów w utworze, przedstawia wybranego bohatera, - wymienia niektóre cechy bohaterów, - rozpoznaje wątki poboczne, - wypowiada się na temat przeczytanego utworu, - wskazuje wartości ważne dla bohaterów, - omawia postawę bohatera, - rozpoznaje w utworze ważne informacje, - tworzy projekt pracy (rysunek, drama, spektakl teatralny itp.) będącej interpretacją utworu – przekład intersemiotyczny, - dostrzega przenośny sens opowieści z Biblii, - rozpoznaje w tekście alegorię, - rozpoznaje przesłanie utworu, - na podstawie poznanych tekstów tworzy drabinę wartości ważnych dla Polaków na przestrzeni dziejów, - wymienia wydarzenia historyczne zawarte w omówionych tekstach, - rozumie słowo kontekst i zna rodzaje kontekstów w utworach epickich, zna elementy z życia autorów utworów epickich wskazanych w Podstawie programowej.
czyta głośno, wyraźnie, z odpowiednią artykulacją i uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych, - rozpoznaje rodzaj literacki czytanego tekstu – epika, - rozpoznaje czytany utwór jako opowiadanie, powieść, nowelę, - opowiada o elementach świata przedstawionego, - odróżnia elementy realistyczne od fantastycznych - rozpoznaje puentę jako element budowy utworu epickiego, - opowiada o wybranych wydarzeniach fabuły, charakteryzuje narratora utworu, - określa, czy dany bohater jest główny czy drugoplanowy, - wymienia większość cech bohaterów, - zbiera informacje o bohaterze, - uzasadnia rodzaj narracji: pierwszoosobowej i trzecioosobowej, - omawia wątek główny, - określa doświadczenia bohaterów, - prezentuje własne rozumienie utworu, - ocenia bohaterów, - rozpoznaje informacje mniej ważne w utworze, - rozpoznaje fakty i opinie, - odczytuje omawiane teksty na podstawie stworzonego przekładu intersemiotycznego, - omawia przenośne znaczenia opowieści biblijnych, - podaje przykłady alegorii, - zna przyczyny niepowodzeń bohatera, - wypowiada się na temat przesłania utworu, porównuje wartości ważne dla Polaków ze swoimi wartościami, - dostrzega różne konteksty w omawianych utworach epickich, - posługuje się biografią autora w interpretacji utworów epickich.
analizuje elementy świata przedstawionego i wyciąga wnioski, - wyjaśnia różnice miedzy elementami realistycznymi i fantastycznymi w utworach epickich, - uzasadnia przynależność rodzajową utworu do epiki oraz gatunkową do opowiadania, powieści, noweli, - rozpoznaje punkt kulminacyjny jako element budowy utworu epickiego, - rozpoznaje związki przyczynowo-skutkowskazuje cechy narratora w zależności od jego rodzaju, - rozpoznaje rodzaj bohatera w omawianym utworze, - określa relacje łączące bohaterów utworu, - uzasadnia wskazane cechy bohaterów, odwołując się do treści utworu, - selekcjonuje zebrane informacje o bohaterze, - odróżnia bohatera głównego od drugoplanowego, - dokonuje analizy fragmentu utworu, aby określić rodzaj narracji, - określa tematykę utworu, - omawia wątek poboczny, -, - odróżnia informacje ważne od mniej istotnych, - ocenia postawę bohatera i przyczyny jego niepowodzenia, - formułuje przesłanie utworu, - omawiając utwory epickie, nawiązuje do wybranych kontekstów, , - dostrzega i wskazuje nawiązania biograficzne w omawianych utworach epickich.
porównuje elementy świata przedstawionego różnych utworów, - uzasadnia przynależność rodzajową i gatunkową utworu, podając odpowiednie przykłady, - rozpoznaje funkcje elementów budowy utworu: tytułu, puenty, punktu kulminacyjnego, - prezentuje według własnego pomysłu, z wykorzystaniem narzędzi interaktywnych, jak rozumie wzajemne zależności miedzy wydarzeniami w utworzeporównuje narratorów w różnych utworach, - charakteryzuje bohatera, również za pomocą narzędzi interaktywnych, - porównuje narrację pierwszoosobową z trzecioosobową i przedstawia wnioski, - określa problematykę utworu i prezentuje ją w twórczy sposób, - ciekawie prezentuje własną interpretację biblijnych opowieści, - w interpretacji utworów epickich wykorzystuje odwołania do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi, - w interpretacji utworów epickich wykorzystuje elementy wiedzy o historii i kulturze, - w interpretacji utworów epickich odwołuje się do kontekstu biograficznego, - wyjaśnia wpływ kontekstu historycznego i historycznoliterackiegona treść i formę utworów epickich, - porównuje utwory epickie z różnych kultur i epok, uwzględniając kontekst kulturowy, filozoficzny i społeczny
. Czytanie utworów literackich – dramat
- zna pojęcie dramatu, - wie, że dramat to jeden z rodzajów literackich, - wie, że gatunki dramatu to tragedia i komedia, - zna podstawowe cechy utworów dramatycznych, - odróżnia utwór pisany prozą i wierszem od dramatu, - rozpoznaje czytany utwór jako dramat, - krótko opowiada, o czym jest omawiany utwór dramatyczny, - wymienia elementy świata przedstawionego w dramacie: czas, miejsce akcji, bohaterowie, wydarzenia, - rozumie pojęcie bohatera tragicznego, - podaje wybrane wydarzenia omawianego utworu dramatycznego, - dostrzega komizm w dramacie, - wie, czym się różni realizm od fantastyki w utworze dramatycznym
- wie, czym cechuje się dramat jako rodzaj literacki, - zna cechy utworów dramatycznych, - wie, czym cechuje się tragedia i komedia, - opisuje elementy świata przedstawionego w dramacie, - wymienia charakterystyczne elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog, - wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne, - wyszukuje w dramacie określone informacje, - ustala kolejność wydarzeń , - rozpoznaje rodzaje bohaterów, - przedstawia wybraną postać, - wymienia niektóre cechy bohaterów dramatu, - wskazuje wartości ważne dla bohaterów dramatu, - wie, kto to jest bohater tragiczny, - zna pojęcie komizmu, - wypowiada się na temat przeczytanego dramatu,
- czyta utwór wyraźnie, z podziałem na role i z odpowiednią artykulacją, - rozpoznaje dramat jako rodzaj literacki, - wskazuje cechy utworów dramatycznych, - wymienia cechy tragedii i komedii, - opowiada o elementach świata przedstawionego w dramacie, - wskazuje akt, scenę, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog, - odróżnia elementy realistyczne od fantastycznych, - porządkuje wydarzenia, - prezentuje w dowolnej formie treść dramatu, w tym w formie interaktywnej, - opowiada o wybranych wydarzeniach, - określa rodzaj bohatera: główny i drugoplanowy, - wymienia większość cech bohaterów, - wskazuje bohatera tragicznego,
- uzasadnia, dlaczego utwór jest dramatem, - omawia cechy rodzajowe dramatu i cechy gatunkowe tragedii i komedii, - analizuje elementy świata przedstawionego w dramacie i wyciąga wnioski, - wyjaśnia różnice miedzy elementami realistycznymi a fantastycznymi dramatu, - omawia zdarzenia realistyczne i fantastyczne, - określa przyczyny zdarzeń, - rozpoznaje związki przyczynowo-skutkowe, - rozpoznaje rodzaj bohatera, - określa relacje łączące bohaterów, - uzasadnia wskazane cechy postaci, odwołując się do utworu, - wyjaśnia, dlaczego dana postać jest bohaterem tragicznym, - odróżnia bohatera głównego od drugoplanowego,
- udowadnia, że czytany utwór jest dramatem, podając odpowiednie przykłady z tekstu, - prezentuje według własnego pomysłu, z wykorzystaniem narzędzi interaktywnych, jak rozumie wzajemne zależności miedzy wydarzeniami w dramacie, - charakteryzuje bohatera dramatu, również za pomocą narzędzi interaktywnych, - określa problematykę dramatu i prezentuje ją w twórczy sposób, - wyczerpująco wypowiada się na temat wydarzeń przedstawionych w dramacie, odwołując się do znajomości całej lektury, - określa funkcje komizmu.
. Czytanie utworów literackich – ballada
- wie, że ballada zawiera elementy epiki, liryki i dramatu, - wymienia elementy świata przedstawionego w balladzie, - wie, czym jest punkt kulminacyjny, - wie, na czym polega romantyczna wizja natury, - dostrzega problem winy i kary w balladzie, - tworzy proste wypowiedzi inspirowane balladą.
- zna cechy ballady, - dostrzega w balladzie elementy epiki, liryki i dramatu, - omawiam elementy świata przedstawionego z podziałem na fikcyjne i fantastyczne, wyjaśnia, czym jest punkt kulminacyjny, - rozumie romantyczną wizję natury, - rozumie problem winy i kary w balladzie, - dostrzega w sztuce nawiązania do omawianej ballady, - tworzy wypowiedzi inspirowane przeczytaną balladą.
- wymienia cechy ballady, - wie, na czym polega synkretyzm ballady, - porządkuje wydarzenia w sposób przyczynowo- -skutkowy, - wyszukuje informacje na temat bohaterów, - wskazuje punkt kulminacyjny w balladzie, - wyjaśnia romantyczną wizję natury, - wypowiada się na temat problemu winy i kary, - ocenia dzieła sztuki nawiązujące do ballady, -.
- wnikliwie omawia cechy ballady, - wyjaśnia, na czym polega określa funkcje punktu kulminacyjnego, - interpretuje romantyczną wizję natury, - omawia problem winy i kary w balladzie, - interpretuje dzieła sztuki nawiązujące do omawianej ballady, -
- samodzielnie analizuje i interpretuje omawianą balladę, - prezentuje według własnego pomysłu, również interaktywnie, świat przedstawiony w balladzie.
Odbiór tekstów kultury
- określa tematykę tekstu kultury, - nazywa wrażenia wywołane obrazem, grafiką, rzeźbą, fotografią, - wymienia elementy tekstu kultury, - dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą publicystyczną, naukową i popularnonaukową, - wie, że są różne gatunki dziennikarskie: wywiad, artykuł, - rozpoznaje wywiad i artykuł wśród innych gatunków publicystycznych, - wie, co to jest lid.
- wyszukuje w tekście potrzebne informacje, - prezentuje elementy obrazu, grafiki, rzeźby, fotografii, - wymienia elementy realistyczne i fantastyczne obrazu, - cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego, - rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, artykuł, - podaje funkcje lidu, - dostrzega wartości estetyczne poznanych tekstów kultury.
- wskazuje cechy tekstów kultury, - opisuje sytuację ukazaną w danym tekście, - nazywa emocje, które mogą odczuwać postacie z obrazu, grafiki, rzeźby, fotografii, - określa uczucia wywołane tekstem kultury, - przedstawia własne rozumienie tekstu kultury, - określa funkcje literatury pięknej, publicystycznej, popularnonaukowej i naukowej, - określa podstawowe cechy wywiadu i artykułu, - określa znaczenie lidu.
- opowiada w kilku zdaniach o sytuacji przedstawionej w danym tekście, - opisuje elementy obrazu, grafiki, rzeźby, fotografii, - przedstawia własne rozumienie tekstu kultury poprzez podanie tematów rozmów ukazanych postaci, - znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych, - porównuje różne dzieła, - omawia funkcje lidu
określa nastrój obrazu grafiki, rzeźby, fotografii oraz uzasadnia swoją wypowiedź, - przedstawia własne zdanie na temat sytuacji ukazanej w tekście kultury, - omawia elementy sztuki plastycznej: plan, barwy, kompozycję, światło, ruch, - dokonuje przekładu intersemiotycznego, np. tworzy historię, która mogłaby się wydarzyć w miejscu ukazanym na obrazie czy fotografii, - przedstawia własną interpretację dzieła sztuki.
1. Gramatyka języka polskiego
Fonetyka
- zna pojęcie fonetyka, - odróżnia głoskę od litery i sylaby, - wie, że są różne rodzaje głosek, - rozpoznaje samogłoski i spółgłoski, - rozpoznaje sylabę, - zna zasady dzielenia wyrazów na sylaby, - wie, że i w wyrazie może pełnić różne funkcje, - wie, czym są upodobnienia fonetyczne, - dostrzega rozbieżności miedzy mową a pismem, - wie, co to jest intonacja - wie, co to akcent, wyrazowy i zdaniowy, - zna reguły akcentowania w języku polskim
- rozumie, czym zajmuje się fonetyka, - rozumie wpływ narządów mowy na sposób wymawiania głosek, - rozróżnia rodzaje głosek: samogłoska–spółgłoska, dźwięczna–bezdźwięczna, ustna–nosowa, miękka– twarda- rozumie funkcje głoski i, - rozumie, na czym polegają zjawiska fonetyczne, w tym upodobnienia, - rozumie, co to jest intonacja oraz akcent wyrazowy i zdaniowy, - wymienia reguły akcentowania w języku polskim, - rozpoznaje wyjątki od zasad akcentowania.
- dzieli wyrazy na litery, głoski i sylaby, - wskazuje w wyrazie samogłoski i spółgłoski, - dzieli wyrazy na sylaby, - poprawnie przenosi wyrazy, - określa rolę samogłoski i, - omawia mechanizm upodobnień fonetycznych- rozpoznaje rodzaj i kierunek upodobnienia, - definiuje pojęcia intonacji oraz akcentu wyrazowego i zdaniowego, - stosuje reguły akcentowania w języku polskim oraz prawidłową intonację, - wymienia wyjątki od zasad akcentowania.
- omawia narządy mowy i ich wpływ na sposób wymawiania głosek, - rozpoznaje rodzaje wszystkich głosek i omawia ich cechy, - rozpoznaje funkcję litery i w wyrazie, - objaśnia mechanizm upodobnień fonetycznych, - podaje przykłady różnych rodzajów upodobnień, - wyjaśnia, na czym polega intonacja oraz akcent wyrazowy i zdaniowy, - wypowiada się z prawidłową intonacją, - prawidłowo akcentuje wyrazy i zdania oraz wyjątki.
- dzieli wyraz na głoski i wskazuje różne funkcje głoski i, - rozumie i wykorzystuje wiedzę o głoskach oraz upodobnieniach do poprawnego mówienia i pisania, - świadomie i bezbłędnie akcentuje wyrazy i zdaniawe wszystkich swoich wypowiedziach oraz podczas czytania i recytacji.
słowotwórstwo
- zna pojęcie słowotwórstwa, - zna pojęcia tematu słowotwórczego i definicji słowotwórczej, - zna pojęcie formantu, - wie, że są różne rodzaje formantów, - rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny, - zna pojęcie kategorii znaczeniowej, - wie, jakie znaczenia są nadawane wyrazom przez formanty, - wie, co to jest rodzina wyrazów, - zna pojęcia wyraz pokrewny, rdzeń, rdzenie oboczne, - wie, czym są wyrazy złożone, - zna podstawowe zasady pisowni wyrazów złożonych.
- wie, czym zajmuje się słowotwórstwo, - odróżnia wyraz podstawowy od wyrazu pochodnego, - wie, co to jest temat słowotwórczy, - próbuje tworzyć definicje słowotwórcze wyrazu, - wskazuje formant w wyrazie pochodnym, - zna funkcję formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, - rozumie pojęcie kategorii znaczeniowej, - rozpoznaje znaczenia nadawane wyrazom przez formanty, - wyjaśnia, co to jest rodzina wyrazów, - rozpoznaje wyraz pokrewny, rdzeń, rdzenie oboczne, - odróżnia wyrazy złożone od innych, - zna zasady pisowni wyrazów złożonych.
- wyjaśnia, czym zajmuje się słowotwórstwo, - wyjaśnia, czym są wyrazy podstawowe i wyrazy pochodne, - wskazuje temat słowotwórczy, - tworzy definicje słowotwórcze, - zna rodzaje formantów- wyjaśnia funkcję formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, - podaje przykłady kategorii znaczeniowych wyrazów, - rozpoznaje rodzinę wyrazów, - wskazuje rdzeń i oboczności w wyrazach pokrewnych, - rozpoznaje w tekście wyrazy złożone, - wyjaśnia zasady pisowni wyrazów złożonych.
- rozpoznaje wyrazy podstawowe i wyrazy pochodne, - rozróżnia temat słowotwórczy, - poprawnie tworzy definicje słowotwórcze, - rozpoznaje rodzaj formantu- wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, - omawia funkcję znaczeniotwórczą formantów, - omawia kategorie znaczeniowe wyrazów, - podaje przykłady wyrazów należących do jednej rodziny, - tworzy wyrazy pokrewne, - przedstawia na wykresie zależności między wyrazami pokrewnymi, - tworzy wyrazy złożone, - stosuje w praktyce zasady pisowni wyrazów złożonych.
- świadomie stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy podstawowe i pochodne, - świadomie stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy należące do różnych kategorii znaczeniowych, - świadomie stosuje wyrazy pokrewne i złożone w swoich wypowiedziach , - przedstawia analizę słowotwórczą wyrazu.
- – fleksja
- rozpoznaje czasownik wśród innych części mowy, - podaje pytania czasownika, - rozpoznaje różne formy czasownika, - odróżnia bezokolicznik od odmiennych form czasownika, - wie, przez co odmienia się czasownik, - wyjaśnia, czym jest czasownik w formie osobowej i nieosobowej, - wie, że imiesłowy są nieosobowymi formami czasownika, - wymienia imiesłowy: przymiotnikowy i przysłówkowy, - odróżnia imiesłów od innych części mowy, - zna zasady tworzenia i odmiany imiesłowów, - zna podstawowe zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy, wie, że są wyjątki od tych zasad, - wie, czym są nazwy miejscowe,
- rozpoznaje czasownik w zdaniu, - rozpoznaje nieosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no , -to, bezokoliczniki, - wyjaśnia, dlaczego imiesłowy są nieosobowymi formami czasownika, - wymienia rodzaje imiesłowów przymiotnikowych, - podaje końcówki imiesłowów, - wyjaśnia zasady tworzenia i odmiany imiesłowów, - wie, jak odróżnić imiesłów od przymiotnika, - tworzy imiesłowy z partykułą nie, - zna zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy, - wymienia zasady odmiany nazw miejscowych i nazw mieszkańców, - podaje zasady zapisu nazw miejscowych i nazw mieszkańców.
- odróżnia czasownik od innych części mowy, - rozpozna rodzaj czasownika, - odmienia czasownik przez osoby, liczby, rodzaje, czasy, - odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, - rozpoznaje różne rodzaje imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych, - wskazuje imiesłów w zdaniu, - wymienia wyjątki od zasad pisowni partykuły nie, - rozpoznaje nazwy miejscowe, - stosuje zasady odmiany i zapisu nazw miejscowych i nazw mieszkańców.
- tworzy różne rodzaje imiesłowów od czasowników, - odmienia imiesłowy przymiotnikowe, - przekształca wskazane czasowniki na konstrukcje z imiesłowami, - bezbłędnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy - uwzględnienia wyjątki od zasad pisowni partykuły nie, - podaje własne przykłady nazw miejscowych, - bezbłędnie odmienia i zapisuje nazwy miejscowe i nazwy mieszkańców.
- poprawnie używa imiesłowów, - wskazuje i poprawia błędy fleksyjne związane z użyciem imiesłowów, - redaguje tekst z użyciem wszystkich rodzajów imiesłowów, - redaguje tekst z użyciem imiesłowów z partykułą nie, - poprawia błędy swoje i innych w zapisie nie z różnymi częściami mowy, w tym z wyjątkami, - koryguje błędy swoje i innych w odmianie i zapisie nazw miejscowych i nazw mieszkańców
składnia
- odróżnia zdanie od równoważnika zdania, - zna pojęcie imiesłowowy równoważnik zdania, - wie, jak przekształcić wypowiedzenie w imiesłowowy równoważnik zdania, - odróżnia wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania od zdania, - zna terminy: mowa zależna i mowa niezależna - wyjaśnia różnice miedzy mową zależną a niezależną.
- odróżnia zdanie od równoważnika zdania i wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania. - identyfikuje imiesłowowy równoważnik zdania poprzez znalezienie imiesłowu przysłówkowego, - wyjaśnia, jak przekształcić wypowiedzenie w imiesłowowy równoważnikiem zdania, - wyjaśnia znaczenie terminów: mowa zależna, mowa niezależna, - odróżnia mowę zależną od mowy niezależnej, - w podanym tekście wskazuje mowę zależną i mowę niezależną.
- rozpoznaje zdanie i równoważnik zdania oraz imiesłowowy równoważnik zdania, - przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie, - przekształca wypowiedzenie w imiesłowowy równoważnik zdania, - określa różnice między mową zależną a mową niezależną, - przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie,
- układa zdanie irównoważnik zdania oraz imiesłowowy równoważnik zdania, - rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania, - poprawnie przekształca imiesłowowy równoważnik zdania w zdanie złożone i odwrotnie, - stosuje imiesłowowy równoważnik zdania w swoich wypowiedziach, - poprawnie przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie, - zapisuje dowolny dialog w formie mowy zależnej, - przy zapisie dialogu stosuje poprawną interpunkcję.
- poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach zdanie, równoważnik zdania oraz imiesłowowy równoważnik zdania, - wskazuje i poprawia błędy związane z użyciem imiesłowowego równoważnika zdania, - redaguje tekst, w którym wypowiedzi bohaterów zapisuje w formie mowy niezależnej.
Zróżnicowanie języka
zna pojęcia: synonim i antonim, homonim, neologizm i archaizm, kolokwializm, zapożyczenie,związek frazeologiczny, - rozróżnia synonimy, antonimy i homonimy, - odróżnia wyrazy bliskoznaczne od wyrazów pokrewnych, - identyfikuje różne rodzaje neologizmów obiegowych, - rozpoznaje archaizmy, - odróżnia archaizmy od neologizmów, - dostrzega archaizmy w utworze, - dostrzega kolokwializmy w wypowiedzi, - próbuje zastąpić kolokwializmy wyrazami ze słownictwa ogólnego- wie, że zapożyczenie można zastąpić wyrazem rodzimym, - wie, że słownictwo ulega ciągłemu wzbogacani
- rozumie pojęcia: synonim i antonim, homonim, neologizm i archaizm, kolokwializm, zapożyczenie, związek frazeologiczny, - odróżnia skrót od skrótowca, synonim od antonimu i homonimu, - wskazuje synonimy, antonimy i homonimy, - wskazuje wyrazy bliskoznaczne i wyrazy pokrewne, - rozpoznaje frazeologizmy, - zna znaczenie wybranych związków frazeologicznych, - wie, co odróżnia neologizmy artystyczne od obiegowych, - zna różne rodzaje neologizmów obiegowych, - zna funkcje neologizmów, - zna typy archaizmów, - zna funkcje archaizmów, rozpoznaje archaizmy w utworze, - rozumie pojęcie kolokwializm, - rozpoznaje kolokwializmy w wypowiedzi, - zastępuje kolokwializmy wyrazami ze słownictwa ogólnego, - zna różne rodzaje zapożyczeń, rozumie ich funkcje, - wypowiada się na temat przydatności zapożyczeń, - zastępuje zapożyczenia wyrazami rodzimymi, - zna sposoby wzbogacania słownictwa.
- podaje przykłady synonimów, antonimów i homonimów, - wskazuje różnicę między wyrazem bliskoznacznym a pokrewnym, - wskazuje związki frazeologiczne w utworze, rozumie ich znaczenie, - podaje przykłady neologizmów artystycznych i obiegowych, - wskazuje różne rodzaje neologizmów obiegowych, - wymienia funkcje neologizmów, - rozróżnia typy archaizmów i określa ich funkcje, - określa funkcje kolokwializmów, - wskazuje kolokwializmy w wypowiedzi- poprawnie zastępuje kolokwializmy wyrazami ze słownictwa ogólnego, - wymienia różne rodzaje zapożyczeń i wyjaśnia ich funkcje, - omawia przydatność zapożyczeń, - poprawnie zastępuje zapożyczenia wyrazami rodzimymi.
- definiuje pojęcia: synonim iantonim, homonim, neologizm i archaizm, kolokwializm, zapożyczenie,związek frazeologiczny, odwołuje się do przykładów, - tworzy synonimy, antonimy konkretnych słów, - wyjaśnia różnicę między wyrazem bliskoznacznym a pokrewnym, - podaje przykłady związków frazeologicznych, wyjaśnia ich znaczenia, - rozpoznaje w tekście neologizmy artystyczne i obiegowe, - podaje przykłady różnych neologizmów obiegowych, - wyjaśnia funkcje neologizmów, - omawia na przykładach typy i funkcje archaizmów, - interpretuje tekst, biorąc pod uwagę znaczenie i funkcję archaizmów, -, - interpretuje użycie kolokwializmów w tekście, - bezbłędnie zastępuje kolokwializmy wyrazami ze słownictwa ogólnego, - podaje przykłady wyrazów rodzimych i zapożyczeń, bezbłędnie zastępuje zapożyczenia, - omawia funkcje i znaczenie różnych typów zapożyczeń, ocenia ich przydatność, - stosuje różne sposoby wzbogacania słownictwa.
- funkcjonalnie wykorzystuje zdobyte wiadomości, - urozmaica język swojej wypowiedzi, - świadomie stosuje neologizmy w swoich wypowiedziach, - świadomie używa kolokwializmów i archaizmów w celu stylizacji tekstu, - na bieżąco wzbogaca swoje słownictwo, - koryguje błędy swoje i innych
Komunikacja językowa i kultura języka
- zna pojęcie grzeczności językowej, - rozpoznaje niektóre zwroty grzecznościowe, - zna zasady pisowni zwrotów grzecznościowych, w tym zaimków osobowych w listach, - wie, że istnieje pojęcie normy językowej, - wie, że istnieje norma wzorcowa i norma użytkowa - zna pojęcie błędu językowego, - wie, że istnieją różne rodzaje błędów językowych, - rozpoznaje teksty reklamowe, - wskazuje slogany reklamowe, - wie, że w języku istnieje perswazja oraz manipulacja, - dostrzega manipulację językową.
- wie, na czym polega grzeczność językowa, - wskazuje zwroty grzecznościowe w liście, - omawia zasady pisowni zwrotów grzecznościowych, w tym zaimków osobowych w listach, - wie, co to jest norma językowa, - odróżnia normę wzorcową od normy użytkowej, - wie, czym jest błąd językowy, - wymienia rodzaje błędów językowych, - zna cechy i funkcje tekstów reklamowych, - wie, co to jest slogan reklamowy, - odróżnia perswazję od manipulacji językowej, - rozpoznaje środki służące manipulacji
- wyjaśnia pojęcie grzeczności językowej, - podaje przykłady zwrotów grzecznościowych, - przestrzega zasad pisowni zwrotów grzecznościowych, w tym zaimków osobowych w listach, - wyjaśnia, czym jest norma językowa, - wyjaśnia różnicę między normą wzorcową a normą użytkową, - wyjaśnia pojęcie błędu językowego, - omawia różne rodzaje błędów językowych, - określa cechy i funkcje tekstów reklamowych, - wyjaśnia, czemu służy slogan reklamowy, - wskazuje różnicę między perswazją a manipulacją, - wymienia środki służące manipulacji.
- bezbłędnie stosuje zwroty grzecznościowe, w tym zaimki osobowe w liście, - podaje przykłady wskazujące różnicę między normą wzorcową a normą użytkową, - definiuje pojęcie błędu językowego, - rozpoznaje różne rodzaje błędów językowych, - wskazuje cechy i funkcje tekstów reklamowych, - wyjaśnia różnicę między perswazją a manipulacją, - dostrzega w tekście środki służące manipulacji. -
- poprawia błędy w pracach swoich oraz kolegów / koleżanek, - na co dzień wykorzystuje wiedzę o komunikacji językowej i kulturze języka, - świadomie posługuje się perswazją, - nie poddaje się manipulacji językowej ani jej nie używa.
TWORZENIE WYPOWIEDZi
- rozpoznaje streszczenie, - podejmuje próbę streszczenia tekstu, - dostrzega informacje w streszczanym tekście, - wie, czym jest rozprawka, - zna pojęcia teza i argument, - wie, że argumenty należy hierarchizować, - wie, że argument powinien być uzasadniony izawierać odwołanie do przykładu, - wie, czym jest plan kompozycyjny- zna cechy przemówienia i cel tej formy wypowiedzi, - zna rodzaje argumentów, - zna zwroty do słuchaczy, - wie, że w przemówieniu wykorzystuje się głos i mowę ciała, - odróżnia opowiadanie twórcze od odtwórczego, - zna typy narracji, - wie, że opowiadanie trzeba odpowiednio skomponować wie, że w recenzji używa się określonego słownictwa, - zna wybrane kryteria oceny tekstów kultury, - zna podstawowe zasady przygotowania wywiadu, - - pod pisze rozprawkę z tezą, proste przemówienie, opowiadanie twórcze oraz recenzję, - przeprowadza prosty wywiad. ,
- streszcza proste teksty, - wydobywa informacje z tekstu, - wymienia elementy kompozycyjne rozprawki, - formułuję tezę, - wie, czym jest argument, - odróżnia przykład od argumentu, - wie, na czym polega hierarchizacja argumentów, - wie, co to jest wniosek, - zna zasady tworzenia planu kompozycyjnego zna etapy pracy nad przemówieniem, - dobiera argumenty i zwroty do słuchaczy, - wie, jak wykorzystać głos i mowę ciała, - rozróżnia typy narracji, - wie, na czym polega trójdzielna kompozycja opowiadania, rozprawki, przemówienia, recenzji, - rozumie znaczenie retrospekcji i puenty, - zna cechy i kompozycję recenzji, - zna słownictwo typowe dla recenzji, - wymienia kryteria oceny różnych tekstów kultury, - wymienia zasady przygotowania wywiadu, - rozpoznaje różne rodzaje pytań w wywiadzie, - pisze rozprawkę z tezą, opowiadanie twórcze, przemówienie i recenzję, - przeprowadza wywiad zgodnie z zasadami.
- pisze dobre streszczenie, - porządkuje informacje z tekstu, - dostrzega główną myśl tekstu, - wymienia cechy rozprawki, - odróżnia tezę od hipotezy, - odróżnia argument od kontrargumentu, - ilustruje argument przykładem, - próbuje uporządkować wywód, zna etapy pracy nad przemówieniem, - dobiera argumenty i zwroty do słuchaczy, - wie, jak wykorzystać głos i mowę ciała, - rozróżnia typy narracji, - wie, na czym polega trójdzielna kompozycja opowiadania, rozprawki, przemówienia, recenzji, - rozumie znaczenie retrospekcji i puenty, - zna cechy i kompozycję recenzji, - zna słownictwo typowe dla recenzji, - wymienia kryteria oceny różnych tekstów kultury, - wymienia zasady przygotowania wywiadu, - rozpoznaje różne rodzaje pytań w wywiadzie, - pisze rozprawkę z tezą, opowiadanie twórcze, przemówienie i recenzję, - przeprowadza wywiad zgodnie z zasadami.
- logicznie porządkuje informacje z tekstu, - wskazuje główną myśl tekstu, - stawia ciekawe / oryginalne hipotezy, - formułuje kontrargumenty, - hierarchizuje argumenty, - zgadza się z cudzym poglądem lub z nim polemizuje, rzeczowo uzasadniając własne zdanie, - formułuje wnioski- porządkuje wywód argumentacyjny, - sporządza plan kompozycyjny, - funkcjonalnie korzysta ze zwrotów do słuchaczy, - używa środków retorycznych, - świadomie wykorzystuje głos i mowę ciała, - stosuje w opowiadaniu sześć elementów urozmaicania stylu, - używa słownictwa typowego dla recenzji, - rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych, - omawia zasady przygotowania wywiadu, - formułuje różnorodne i ciekawe pytania do wywiadu, - pisze rozwiniętą rozprawkę z tezą i hipotezą, ciekawe rozbudowane przemówienie i opowiadanie twórcze, pełną recenzję, - przeprowadza wywiad zgodnie ze wszystkimi wymogami.
- samodzielnie analizuje i interpretuje tekst w celu napisania streszczenia, - samodzielnie pisze spójną i rozwiniętą rozprawkę z tezą oraz hipotezą, uwzględniając wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi, - samodzielnie pisze spójne przemówienie, używając różnych środkówretorycznych i różnych rodzajów argumentów, - publicznie wygłasza swoje przemówienie, - samodzielnie pisze spójne rozwinięte i ciekawe opowiadanie twórcze, uwzględniając wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi, - samodzielnie pisze spójną rozwiniętą recenzję, uwzględniając wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi, - projektuje i przeprowadza wywiad zgodnie z zasadami, wykorzystując do tego telefon, - na podstawie nagrania tworzy tekst wywiadu, - koryguje własne i cudze błędy związane z tworzeniem form wypowiedzi
KLASA VIII
Zagadnienia
Ocena dopuszczająca
Uczeń
Ocena dostateczna
Uczeń
Ocena dobra
Uczeń
Ocena bardzo dobra
Uczeń
Ocena celująca
Uczeń
Kształcenie literackie i kulturowe: wiersz
zna treść wiersza
• określa rodzaj literacki
• wskazuje podmiot liryczny
• określa rodzaj liryki
• wyjaśnia pojęcia: aforyzm, fraszka, , tren, porównanie puenta, przenośnia, symbol, , hymn, refren, , ironia apostrofa
• omówia przynależność gatunkową utworów
• wskazuje adresata lirycznego, bohaterów wiersza
• określa funkcję zwrotów do adresata
• opisuje emocje wyrażane przez podmiot liryczny, nazwać emocje towarzyszące podmiotowi lirycznemu, określić jego stosunek do adresata lirycznego, sytuacji
• wyjaśnia, w imieniu jakiej zbiorowości wypowiada się podmiot liryczny
• charakteryzuje bohaterów
• wyjaśnia znaczenie sentencji
• wyjaśnia prawdy życiowe zawarte w utworach
• określa funkcję adresata
• określa miejsce, w którym znajduje się podmiot liryczny
• wskazuje środki stylistyczne, związki frazeologiczne
• wskazuje elementy tworzące atmosferę, budujące nastrój
• omawia funkcję skontrastowania np. dwóch przestrzeni, bohaterów itp.
• interpretuje zabiegi stylistyczne zastosowane w wierszu, określić funkcję słownictwa
• omówia funkcję użycia regionalizmów w piosence, paradoksu we fraszce
• interpretuje tytuł
• charakteryzuje obraz Boga wyłaniający się z utworu, wskazać nawiązania np. biblijne, omówić kontekst np. historyczny utworu
• stawia tezę interpretacyjną
• określa przyczyny emocji podmiotu lirycznego
• interpretuje wymowę wiersza, przesłanie utworu
• przedstawia swoje spostrzeżenia dotyczące danej sytuacji lirycznej
• interpretuje istotne elementy wiersza, np. zakończenie, sposób ukazania przemijania, puentę
• odnosi wymowę wiersza do rzeczywistości codziennej
• odniosi uniwersalne prawdy zawarte w aforyzmach i fraszkach do swojego doświadczenia
• omawia funkcję refrenu
• dokonuje interpretacji tworząc własną wypowiedź, np. formuuje rzeczywisty katalog zasad, którymi powinien się kierować człowiek
wykazuje umiejętność operowanie kontekstem,
• podejmuje dyskusję na wskazany temat
•odnajduje odzwierciedlenie poruszanych zagadnień w wybranym tekście kultury i omówia dostrzeżony związek
•omówia kontekst historyczny utworu
• tworzy prezentację tematyczną
• przytacza i omówia wybrany tekst kultury poruszający temat małej ojczyzny
• omówia różne sposoby przedstawienia motywu przemijania w tekstach kultury
Kształcenie literackie i kulturowe: treny
• zelacjonuje treść trenów
• określa rodzaj liryki każdego z utworów
• wskazuje adresatów wymienionych na początku Trenu I, VII i VIII
• wymienia cechy Urszulki przywołane przez podmiot liryczny w Trenie VIII
• wskazuje podmiot liryczny w wierszu
• wyjaśnia funkcję apostrofy rozpoczynającej utwór i innych środków stylistycznych
- opisujesytuację liryczną
• wypowiada się na temat podmiotu lirycznego
• opisuje wizję zaświatów przedstawioną w wierszu
• wskazać peryfrazę i określić jej funkcję
• omówić sposób, w jaki został przedstawiony Bóg
• interpretuje znaczenie puenty
•interpretuje wymowę utworu
• porównuje omówione treny i wyrazić swoją opinię na temat zawartego w nich ładunku emocjonalnego
• interpretuje puentę wiersza
• omawia wybrany tekst kultury, w którym została przedstawiona strata bliskiej osoby, i porównać go z utworami Jana Kochanowskiego
• wypowiada się na temat uniwersalnej prawdy o człowieku zawartej w wierszach
• omawia wizje zaświatów przedstawione w wybranych tekstach kultury
Kształcenie literackie i kulturowe: proza
• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie
• relacjonuje treść utworu lub fragmentu utworu
• przedstawia bohaterów utworu
• wyjaśnia pojęcia: literatura faktu, reportaż, , , superbohater, alegoria,, science fiction
• wypowiada się na temat narratora
• określia czas i przestrzeń akcji
• wyjaśnia pojęcia:
motyw, przypowieść, powieść historyczna, powiastka filozoficzna
• określa rodzaj narracji
• wykorzystuje najważniejsze konteksty
• charakteryzuje bohaterów całego lub fragmentów utworu
• opisuje relacje pomiędzy bohaterami, określa stany emocjonalne bohaterów
• omawia znaczenie czasu i miejsca akcji dla wymowy utworu, omawia świat przedstawiony
• określa temat przewodni utworu
• wypowiada się na temat utworu i zawartych w nim zagadnień, wyjaśnia zasady rządzące światem przedstawionym
• wyjaśnia specyfikę języka utworu, np. użytych w tekście frazeologizmów
• omawia sposób prezentacji wybranego elementu utworu, *porównuje wybrane elementy świata przedstawionego
• wylicza i omawia problemy, z którymi zetknął się bohater
• wyjaśnia motywy postępowania, konsekwencje decyzji bohatera, wskazuje jego najważniejsze cechy
• wyjaśnia przyczynę reakcji bohatera w wybranych sytuacjach,
• omówia stosunek bohatera do rzeczywistości
• interpretuje zachowanie bohatera, ocenić go
• omawia relacje łączące bohaterów
• omawia stosunek autora tekstu do opisywanego bohatera
• wskazuje cechy gatunkowe utworu, wypowiada się na temat stylu utworu
• wyciąga wnioski
• określa własne stanowisko
* posiada umiejętność poprawnego zinterpretowania wymaganego materiału, właściwej argumentacji, uogólniania, podsumowania i porównania, np. potrafi:
• przedstawa punkt widzenia narratora na poruszany w utworze temat
• interpretuje puentę, tytuł, wymowę utworu
•wskazuje charakterystyczne cechy języka utworu , *wyjaśnia ich znaczenie i określa ich funkcje w tekście
• wskazuje stereotypy przedstawione w utworze
• przedstawia zdobyte za pomocą różnych źródeł informacje na temat poruszany w tekście
• podejmuje dyskusję na temat poruszanych problemów,
• wyjaśnia symboliczne znaczenie elementów utworu, omówia przenośnie, uniwersalną wymowę utworu
* wykorzystuje bogate konteksty, formuuje i rozwijać problem badawczy, tworzy własne teksty rozwijające poruszane tematy, np.
• tworzy prezentację nawiązującą do poruszanych zagadnień
• podejmuje dyskusję na temat rzetelnych źródeł informacji lub zagadnień poruszanych w tekście
• przedstawia inny tekst kultury podejmujący temat
• na podstawie dowolnych źródeł opracowuje kontekst historyczny utworu
• odnajduje konteksty i nawiązania
Kształcenie literackie i kulturowe:lektury
Adam Mickiewicz Pan Tadeusz - fragmenty
Henryk Sienkiewicz, Quo vadis
Antoine de Saint-Exupéry - "Mały Książę"
J. Słowacki "Balladyna"
• relacjonuje treść fragmentu
* omówić świat przedstawiony
* wymienia bohaterów
• wypowiedzieć się na temat narratora fragmentu utworu
*wskazać cechy różnych gatunków literackich
scharakteryzować bohaterów pierwszoplanowych
wymienić wartości najważniejsze dla bohaterów
opisać emocje bohaterów
przedstawić konsekwe
opisaćprzemianę wewnętrzną Wini
omówić alegoryczne znaczenie występujących postaci
• wskazać elementy komizmu
cjuszancje,
zinterpretować tytuł powieści
wskazuje sformułować morałwątki
komentuje i ocenia zachowania bohaterów
omawia adaptację filmową
Kształcenie literackie i kulturowe: wywiad, gatunki publicystyczne
• wyjaśnić pojęcie wywiad, zreferować treść wywiadu
• omówić przynależność tekstu do gatunku prasowego
• przedstawić najważniejsze wydarzenia z historii piśmiennictwa
• wymienić gatunki wypowiedzi prasowej
• podzielić wypowiedzi pisemne na kategorie
• rozpoznać gatunki wypowiedzi prasowej
• zanalizować wywiad pod kątem sposobu zadawania pytań przez dziennikarkę
• omówić język prasy
• wymienić cechy dobrego tekstu prasowego
• odnaleźć elementy omówione w wywiadzie w rzeczywistości codziennej
• zanalizować tekst prasowy według podanych kryteriów
• podjąć dyskusję na temat wad i zalet publikacji drukowanych oraz elektronicznych
Kształcenie literackie i kulturowe: komiks
• przedstawić historię komiksu
• omówić język komiksu
• przedstawić różnice pomiędzy komiksem amerykańskim a komiksem europejskim
• przedstawić wybrany komiks i ocenić go według podanych kryteriów
• porównać wybrane komiksy i ocenić je według podanych kryteriów
• stworzyć projekt komiksu
• przedstawić film inspirowany komiksem i omówić jego specyfikę
Kształcenie literackie i kulturowe: film
• przedstawić najważniejsze momenty w historii kina
• wyjaśnić pojęcia: kadr, plan filmowy, ujęcie, scena, montaż, scenariusz
• podać przykłady filmów należących do poszczególnych gatunków filmowych
• omówić kompozycję kadru
• wskazać w wybranych filmach cechy klasyfikujące je do poszczególnych gatunków
• zanalizować język filmu w wybranym dziele
• ocenić wybrane dzieło filmowe według podanych kryteriów
• przygotować prezentację na temat wybranej postaci związanej z filmem
• stworzyć scenariusz filmowy spełniający wymogi wybranej konwencji gatunkowej
Kształcenie literackie i kulturowe: dzieło sztuki (obraz, fotografia)
• wymienić barwy użyte przez malarza
• opisać, co zostało przedstawione na obrazie, zdjęciu
• wyjaśnić pojęcia: wzorzec, kompozycja fotografii, sztuka współczesna
• przedstawić najważniejsze wydarzenia z historii fotografii
• wymienić rodzaje fotografii
• wyjaśnić pojęcia: mural, street art
• opisać mural
• omówić znaczenie zastosowanych przez malarza proporcji
• omówić kompozycję dzieła
• opisać krajobraz, omówić kompozycję obrazu
• wskazać przykłady fotografii należących do danych kategorii
• zinterpretować znaczenie barw
• zinterpretować sposób przedstawienia bohatera
• wskazać elementy, które zostały wyeksponowane na zdjęciu
• ocenić wybraną fotografię według podanych kryteriów
• wypowiedzieć się na temat roli światła w fotografii
• zinterpretować sposób ukazania tematu na obrazie
• wyrazić swoją opinię na temat obrazu
• wyjaśnić wymowę obrazu
• wypowiedzieć swoją opinię na temat fotografii i uzasadnić ją
• zanalizować wybraną fotografię
• wypowiedzieć się na temat specyfiki sztuki współczesnej
• porównać obraz z innymi tekstami kultury przedstawiającymi temet
• omówić wybrany obraz
• przygotować prezentację na temat np. twórczości Warhola
• zanalizować wybraną fotografię artystyczną
• omówić wybrany przykład street artu
Kształcenie literackie i kulturowe: internet, telewizja
• przedstawić historię internetu
• wymienić gatunki wypowiedzi internetowych
• wyjaśnić pojęcia związane z rzeczywistością internetu
• zrelacjonować etapy rozwoju telewizji
• wskazać momenty przełomowe w rozwoju telewizji
• podać przykłady gatunków telewizyjnych
• omówić funkcję internetu
• scharakteryzować wybrane programy telewizyjne
• wyjaśnić przyczynę popularności konkretnych serwisów internetowych
• scharakteryzować język wypowiedzi internetowych
• omówić specyfikę języka przekazu telewizyjnego
• przedstawić wybrany blog
• wskazać korzyści i zagrożenia związane z internetem
• ocenić wypowiedź internetową według podanych kryteriów
• ocenić wybrany program telewizyjny według podanych kryteriów
• porównać różne przykłady tego samego gatunku telewizyjnego
• podjąć dyskusję na temat sposobów chronienia prywatności w internecie
• przedstawić swoje wyobrażenia na temat przyszłości internetu
• wypowiedzieć się na temat roli telewizji w życiu swoich rówieśników
• podjąć dyskusję na temat jakości i funkcji reklam telewizyjnych
• przygotować prezentację na temat swojego ulubionego serialu
Kształcenie literackie i kulturowe: muzyka
• zrelacjonować rozwój muzyki na poszczególnych etapach historii kultury
• wymienić elementy języka muzyki
• wymienić rodzaje muzyki rozrywkowej
• omówić rolę muzyki w wybranym filmie
• ocenić utwór muzyczny na podstawie podanych kryteriów
• zastosować elementy języka muzyki do analizy wybranego utworu
• stworzyć prezentację na temat ulubionego muzyka bądź gatunkumuzyki
• stworzyć prezentację na temat muzyki etnicznej charakterystycznej dla swojego regionu
Kształcenie literackie i kulturowe: twórca i jego czasy
• wyjaśnić pojęcia: renesans, humanizm
• wymienić najważniejsze etapy życia Jana Kochanowskiego
• wyjaśnić pojęcia: szlachta, Wielka Emigracja, epopeja narodowa
• wymienić najważniejsze etapy życia Adama Mickiewicza
• wyjaśnić pojęcia: harcerstwo, literatura podziemna
• wyjaśnić pojęcie rusyfikacja
• wymienić najważniejsze etapy życia Henryka Sienkiewicza
• wyjaśnić pojęcie emigracja
• wymienić najważniejsze fakty z życia Melchiora Wańkowicza
• scharakteryzować twórczość Jana Kochanowskiego
• omówić okoliczności powstania cyklu Trenów
• scharakteryzować twórczość Adama Mickiewicza
• omówić kontekst historyczny twórczości Aleksandra Kamińskiego
• przedstawić okoliczności powstania Syzyfowych prac
• przedstawić genezę powieści Quo vadis
• wskazać elementy autobiograficzne w książce Ziele na kraterze
• wskazać cechy charakterystyczne renesansu
• omówić genezę Pana Tadeusza
• wyjaśnić genezę powstania Kamieni na szaniec
• wypowiedzieć się na temat twórczości Henryka Sienkiewicza
• omówić kontekst powstania powieści historycznych
• wypowiedzieć się na temat twórczości artysty
• scharakteryzować twórczość Melchiora Wańkowicza
• przedstawić specyfikę Trenów Jana Kochanowskiego
• wymienić cechy epopei obecne w Panu Tadeuszu
• przedstawić znaczenie Kamieni na szaniec dla współczesnych autorowi odbiorców
• omówić kontekst społeczno-historyczny twórczości Żeromskiego
• przedstawić recepcję powieści Quo vadis
• omówić sposób opisywania rzeczywistości w dziełach S. Mrożka
• wypowiedzieć się o wydarzeniach historycznych współczesnych autorowi
• wypowiedzieć się na temat literatury podziemnej w okupowanej Polsce
Retoryka, sztuka posługiwania się językiem: perswazja, opinia, poprawność językowa
• wyjaśnić pojęcia: perswazja, apel, sugestia, uzasadnienie, negocjacje, reklama, manipulacja, etyka słowa
• wymienić cechy wypowiedzi perswazyjnej
• wymienić fazy negocjacji
• wymienić sposoby nakłaniania w reklamie
• wymienić elementy etyki słowa
• wyjaśnić pojęcia: opinia, informacja
• wymienić zasady, które powinny być przestrzegane podczas wyrażania opinii
• przedstawić podział błędów językowych
• poprawnie odczytać podane wyrazy
• odnaleźć w podanych tekstach apel, sugestię i uzasadnienie
• wymienić sposoby manipulacji
• wskazać reklamy, które nakłaniają odbiorcę do konkretnego działania
• wskazać wypowiedzi wykorzystujące manipulację
• wyjaśnić różnicę pomiędzy opinią a informacją
• odróżnić informację od opinii
• poprawnie odmienić podane słowa
• właściwie sformułować związki frazeologiczne
• w podanych przykładach wskazać sylaby akcentowane
• skomponować wypowiedź perswazyjną na zadany temat
• zanalizować hasła reklamowe pod kątem adresata
• zanalizować wybrane reklamy pod kątem zabiegów manipulacyjnych
• sporządzić notatkę zawierającą informacje
• skorygować błędy w podanych tekstach
• odnaleźć w zdaniach błędnie użyte wyrazy
• odnaleźć błędy stylistyczne w tekście i skorygować je
• przeprowadzić negocjacje zgodnie z podanym schematem
• ułożyć hasła reklamowe, nakłaniające do konkretnego działania
• sformułować opinie wraz z uzasadnieniem
• wskazać pleonazmy w podanych wyrażeniach
• odnaleźć w reklamach i wypowiedziach polityków elementy manipulacji i zanalizować je
• wygłosić publicznie mowę perswazyjną
Nauka o języku: słownictwo, komunikacja językowa
• wymienić zasady porozumiewania się w grzeczny sposób
• wymienić formy grzecznościowe
• wymienić odmiany polszczyzny
• wskazać różnice pomiędzy odmianą oficjalną a nieoficjalną polszczyzny
• wyartykułować podane wyrazy zgodnie z normą wzorcową
• zaakcentować podane wyrazy zgodnie z normą wzorcową
• wyjaśnić pojęcia: języki środowiskowe, języki zawodowe, kolokwializmy, profesjonalizmy
• wyjaśnić pojęcia: dialekt, gwara
• wymienić istniejące w Polsce dialekty
• wymienić style funkcjonujące w polszczyźnie
• zreferować podstawową zasadę dobrego stylu
• wyjaśnić pojęcia: treść wyrazu, zakres wyrazu
• odróżnić treść od zakresu wyrazu
• wyjaśnić pojęcia: synonim, antonim, homonim, wyraz wieloznaczny, eufemizm
• wymienić rodzaje neologizmów i zapożyczeń
• wymienić obrzędy nadawania imion
• wymienić języki, z których wywodzą się imiona
• zrelacjonować historię nadawania nazwisk
• zrelacjonować zasady odmiany nazwisk żeńskich i nazwisk małżeństw
• wymienić rodzaje nazw miejscowości
• zreferować zasadę zapisu dwuczłonowych nazw miejscowych
• dopasować słowa i zwroty grzecznościowe do adresata
• wskazać wypowiedzi należące do oficjalnej i nieoficjalnej odmiany języka
• wymienić sytuacje, w których można stosować nieoficjalną formę języka,oraz takie, w których należy stosować formę oficjalną
• odróżnić języki środowiskowe od języków zawodowych
• wskazać kolokwializmy w podanym tekście
• wskazać różnice pomiędzy gwarą a dialektem
• wymienić cechy każdego ze stylów
• wymienić szczegółowe zasady dobrego stylu
• wyjaśnić zależność pomiędzy treścią a zakresem wyrazu
• zastąpić podane wyrazy synonimami
• podać antonimy do danych wyrazów
• podzielić neologizmy na kategorie
• odnaleźć neologizmy w tekście
• wytłumaczyć znaczenie podanych imion słowiańskich
• użyć imion w wołaczu
• poprawnie odmienić nazwiska
• właściwie odmienić nazwy miejscowości
• wskazać wypowiedzi, w których zostały złamane zasady grzeczności w języku
• wyjaśnić różnice pomiędzy normą wzorcową a normą użytkową języka
• rozpoznać wypowiedzi zgodne z normą wzorcową i normą użytkową
• wymienić przykłady języków środowiskowych języków i zawodowych
• wymienić cechy gwary uczniowskiej
• w podanych przykładach wskazać różnice pomiędzy gwarą a językiem ogólnonarodowym
• rozpoznać styl podanej wypowiedzi
• skorygować błędy stylistyczne w podanym tekście
• porównać treść i zakres wyrazu w podanych przykładach
• wyjaśnić różnice pomiędzy wyrazami wieloznacznymi a homonimami
• wyjaśnić znaczenie podanych eufemizmów
• wyjaśnić znaczenie podanych neologizmów
• zanalizować swoje imię z uwzględnieniem podanych kryteriów
• zanalizować różne nazwiska pod kątem ich pochodzenia
• wyjaśnić pochodzenie podanych nazw miejscowości
• sformułować wypowiedzi dostosowane do adresata
• stworzyć wypowiedzi zgodne z wzorcową odmianą języka
• rozpoznać podane rodzaje języków środowiskowych
• przekształcić tekst gwarowy na ogólnopolski
• stworzyć tekst w wybranym stylu
• podane wyrazy zastąpić słowami o bogatszej treści
• podane wyrazy zastąpić słowami o szerszym zakresie
• podać różne znaczenia danych wyrazów
• wskazać archaizmy w przysłowiach i wyjaśnić ich znaczenie
• wypowiedzieć się na temat mody na konkretne imiona
• utworzyć nazwy mieszkanki i mieszkańca danego miasta
• sformułować oficjalną mowę na zadany temat, uwzględniając wszystkie zasady grzeczności
• zanalizować wybrane przez siebie wypowiedzi publicystyczne pod kątem zgodności z normami językowymi
• stworzyć dłuższą wypowiedź ustną zawierającą elementy wybranego języka środowiskowego
• stworzyć minisłownik wybranej gwary
• wyjaśnić znaczenie imion biblijnych
Nauka o języku: odmienne części mowy
• wymienić odmienne części mowy
• scharakteryzować odmienne części mowy
• określić cechy charakterystyczne deklinacji trudnych rzeczowników
• odnaleźć nieosobowe formy czasownika w tekście i określić je
• dokonać właściwej deklinacji rzeczowników
• właściwie odmienić i stopniować przymiotniki
• właściwie określić formy czasownika osobowego
• właściwie określićformy zaimków i poprawnie je stosować
• właściwie nazywać rodzaje liczebników
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą o odmiennych częściach mowy
Nauka o języku:
nieodmienne części mowy
• wymienić nieodmienne części mowy
• scharakteryzować nieodmienne części mowy
• wskazać spójniki, przed którymi stawiamy przecinek
• wskazać przysłówki, które podlegają stopniowaniu
• rozpoznać nieodmienne części mowy
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą o nieodmiennych częściach mowy
Nauka o języku:
pisownia nie z różnymi częściami mowy
• wymienić części mowy pisane łącznie z partykułą nie
• wskazać, które części mowy pisze się rozdzielnie z partykułą nie
• zastosować poznane zasady w praktyce
• skorygować tekst pod względem pisowni partykułynie z różnymi częściami mowy
• stworzyć tekst, stosując różne części mowy z partykułą nie
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą ortograficzną
Nauka o języku:
fonetyka
• wyjaśnić pojęcia: głoska, litera, ubezdźwięcznienie, udźwięcznienie, uproszczenie grupy spółgłoskowej
• przedstawić podział głosek
• wymienić zasady poprawnego akcentowania w języku polskim
• rozpoznać rodzaje głosek na przykładach
• poprawnie podzielić wyrazy na sylaby
• wskazać wyrazy, w których nastąpiło uproszczenie grupy spółgłoskowej
• wskazać upodobnienia wewnątrzwyrazowe
• skorygować błędy w podziale wyrazów
• poprawnie zaakcentować wyrazy stanowiące wyjątek od powszechnej reguły
• określić kierunek upodobnienia
• skorygować błędy w akcentowaniu
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą o fonetyce
Nauka o języku: słowotwórstwo
• wyjaśnić pojęcia: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, temat słowotwórczy, formant, przedrostek, przyrostek, wrostek, formant zerowy, oboczność, rodzina wyrazów, rdzeń, wyraz pokrewny, oboczność, złożenia, zrosty
• wymienić kategorie słowotwórcze
• wyjaśnić znaczenie podanych wyrazów pochodnych
• utworzyć przymiotniki od rzeczowników
• przyporządkować wyraz pochodny do kategorii słowotwórczej
• wskazać wyrazy należące do jednej rodziny
• wskazać w podanych parach wyrazów wyraz podstawowy i wyraz pochodny
• wskazać formant w wyrazie pochodnym
• podkreślić w rodzinie wyrazów rdzeń i wskazać oboczności
• rozpoznać złożenia i zrosty na podanych przykładach
• dokonać analizy słowotwórczej podanych wyrazów
• utworzyć wyrazy należące do konkretnych kategorii słowotwórczych
• sporządzić wykresy rodziny wyrazów
• omówić funkcję łącznika w przymiotnikach złożonych
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą z zakresu słowotwórstwa
Nauka o języku:
wypowiedzenie i jego części
• wymienić główne i drugorzędne części zdania
• podzielić wypowiedzenia na zdania i równoważniki zdań
• rozpoznać w tekście równoważniki zdań
• wskazać podmiot i orzeczenie w zdaniu
• odnaleźć w tekście drugorzędne części zdania
• określić właściwy szyk przydawki w zdaniu
• uzupełnić zdania przydawkami w odpowiednim szyku
• dokonać rozbioru logicznego zdania
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą o składni
Nauka o języku:
zdanie złożone i zdanie wielokrotnie złożone
• wymienić rodzaje zdań podrzędnie złożonych
• wymienić rodzaje zdań współrzędnie złożonych
• przekształcić zdania w imiesłowowe równoważniki zdania
• rozpoznać rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie
• wymienić zasady stosowania przecinka w zdaniach złożonych współrzędnie
• przekształcić zdania pojedyncze w zdania złożone
• podzielić zdania złożone współrzędnie na zdania składowe
• przeredagować tekst ze zbyt rozbudowanymi zdaniami złożonymi
• sporządzić wykres zdania złożonego
swobodnie i bezbłędnie posługiwać się wiedzą o składni
Kształcenie językowe: formy wypowiedzi - list motywacyjny
• wyjaśnić pojęcie list motywacyjny
• wymienić elementy, z których składa się list motywacyjny
• podjąć próbę napisania listu motywacyjnego
• zgromadzić informacje do listu motywacyjnego, który będzie odpowiedzią na podane ogłoszenia
• zredagować list motywacyjny
• uporządkować informacje potrzebne do listu motywacyjnego
• ocenić rzetelność i wiarygodność podanych listów motywacyjnych
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi
Kształcenie językowe: formy wypowiedzi - życiorys, CV
• wyjaśnić pojęcia: życiorys, CV (Curriculum vitae)
• wymienić elementy, z których składają się życiorys i CV
• podjąć próbę napisania
• zgromadzić informacje, które powinny się znaleźć w życiorysie i CV
• zredagować podaną formę wypowiedzi
• uporządkować informacje niezbędne do sporządzenia życiorysu i CV
• skorygować błędy w podanych życiorysie i CV
• na podstawie życiorysu zredagować oficjalne CV
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi
Kształcenie językowe: formy wypowiedzi -
podanie
• wyjaśnić pojęcie podanie
• wymienić elementy, które powinny się znaleźć na podaniu
• podjąć próbę napisania
• zgromadzić argumenty przydatne do uzasadnienia prośby
• zredagować podaną formę wypowiedzi
• skorygować błędnie napisane podanie
• zredagować oficjalne podanie przy użyciu komputera z prośbą o przyjęcie do szkoły ponadpodstawowej
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi
Kształcenie językowe: sprawozdanie z filmu i spektaklu
• wymienić elementy, które powinny się znaleźć we wstępie, w rozwinięciu i w zakończeniu sprawozdania
• podjąć próbę napisania
• stworzyć plan sprawozdania ostatnio obejrzanego filmu lub spektaklu
• zredagować podaną formę wypowiedzi
• stosować się do wszystkich reguł sporządzenia sprawozdania
• stworzyć pisemne sprawozdanie z wybranego filmu bądź spektaklu
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi
Kształcenie językowe: recenzja
• wymienić elementy, z których składa się recenzja
• odróżnić recenzję od sprawozdania
• podjąć próbę napisania
• stworzyć plan recenzji
• zredagować podaną formę wypowiedzi
• wyselekcjonować niezbędne informacje przydatne do sporządzenia pełnej dwuczęściowej recenzji
• ocenić poszczególne elementy dzieła
• stworzyć obszerną i wyczerpującą recenzję wybranego filmu
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi
Kształcenie językowe:
scenariusz filmowy
• wyjaśnić pojęcie didaskalia
• wymienić elementy wchodzące w skład scenariusza
• podjąć próbę napisania
• wybrać scenę z dowolnej książki, która nadaje się na scenariusz
• zredagować podaną formę wypowiedzi
• zredagować nagłówki scen i wskazówki sceniczne
• stworzyć przekonujące dialogi
• nadać gotowemu scenariuszowi odpowiedni kształt graficzny
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi
Kształcenie językowe: formy wypowiedzi - przemówienie
• wymienić cechy różnych rodzajów przemówień
• wymienić elementy niezbędne do przygotowania przemówienia
• podjąć próbę napisania
• przedstawić elementy, z których powinno się składać dobrze skomponowane przemówienie
• przygotować plan przemówienia
• zredagować podaną formę wypowiedzi
• wyliczyć strategie zdobycia przychylności słuchaczy, sposoby prezentacji argumentów i formułowania zakończenia przemówienia
• zanalizować przykładowe przemówienia pod kątem tematu i stosowanych strategii
• wygłosić przemówienie
bezbłędnie pod względem językowym i merytorycznym zredagować tekst podanej formy wypowiedzi oraz wygłosić porywające przemówienie
W przypadku stwierdzonej dysleksji lub dysortografii ( opinia poradni psychologiczno - pedagogicznej) uczeń ma prawo do:
* wydłużonego czasu pisania prac, w tym prac klasowych,
* możliwości poprawy niektórych prac w formie ustnej.
* wydłużonego czasu na zastanowienie się przy odpowiedzi ustnej
* dodatkowych naprowadzających pytań
* korzystania ze słownika ortograficznego w czasie prac klasowych
Ucznia z w/w dysfunkcjami obowiązuje konieczność poprawy dyktand (dodatkowa domowa praca samokształceniowa wynikająca z opinii).
Ponadto:
* nie będzie wymagane głośne czytanie w obecności klasy,
* błędy ortograficzne nie będą miały znaczącego wpływu na końcową ocenę za sprawdzian, literacką pracę klasową, prace pisane na lekcji w przypadku braku możliwości dostępu do słownika.
UCZEŃ ZOBOWIĄZANY JEST DO KORZYSTANIA Z PROPONOWANYCH PRZEZ SZKOŁĘ FORM POMOCY (zajęcia z panią pedagog).
DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ DO MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA
Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:
- zmniejszenie ilości, stopnia trudności i obszerności zadań,
- wydłużanie czasu na odpowiedź, przeczytanie lektury,
- częste podchodzenie do ucznia w trakcie jego samodzielnej pracy w celu udzielania dodatkowej pomocy, wyjaśnień,
- przeprowadzanie dyktand w wolniejszym tempie,
-odwoływanie się do znanych sytuacji z życia codziennego,
- formułowanie pytań w formie zdań o prostej konstrukcji,
- dzielenie materiału na mniejsze partie,
- konsultacja z rodzicami i wychowawcą i pedagogiem w celu monitorowania postępów ucznia.
SPOSOBY SPRAWDZANIA STOPNIA OPANOWANIA WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI
Jak i za co będziemy oceniani?
- sprawdziany ( zapowiedziane tydzień wcześniej) – po każdym rozdziale
- prace klasowe ( po lekturze)
- kartkówki – z ostatnio przerabianego materiału
- testy – sprawdzające znajomość lektury – przed omówieniem
- odpowiedzi ustne
- dyktanda ( raz w miesiącu plus sprawdzające poszczególne zasady ortograficzne)
- testy – czytanie ze zrozumieniem
- praca w grupach
- głośne czytanie, recytacje
- krótkie odpowiedzi oceniane za pomocą + lub –
WARUNKI I TRYB OTRZYMANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA ROCZNEJ OCENY KLASYFIKACYJNEJ
Uczniowi przysługuje prawo ubiegania się o wyższą niż przewidywana ocenę roczną z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych jeżeli:
- frekwencja na zajęciach z danego przedmiotu jest nie niższa niż 80 % (z wyjątkiem długotrwałej choroby),
- przystąpił do przewidzianych przez nauczyciela sprawdzianów i prac pisemnych,
- systematycznie wykonywał zadania zlecone przez nauczyciela;
- skorzystał z oferowanych przez nauczyciela form pomocy, w tym konsultacji indywidualnych.
W celu podwyższenia przewidywanej rocznej oceny klasyfikacyjnej, w ciągu 2 dni od poinformowania o ocenach przewidywanych, uczeń lub jego rodzice zwracają się, za pośrednictwem dziennika elektronicznego lub pisemnie, z wnioskiem do nauczyciela przedmiotu o podwyższenie przewidywanej rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych (maksimum o jeden stopień).
Nauczyciel po otrzymaniu wniosku, sprawdza spełnianie przez ucznia warunków umożliwiających podwyższanie oceny i kolejnego dnia roboczego udziela uczniowi poprzez dziennik elektroniczny odpowiedzi odmownej lub zleca wykonanie zadań i termin umożliwiający podwyższenie oceny.
Uczeń (lub jego rodzice), który uzyskał odmowę, ma prawo tego samego dnia zwrócić się z prośbą o umożliwienie podwyższania oceny – do dyrektora szkoły, który ma obowiązek rozpoznać sprawę w ciągu 2 dni roboczych.