WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z PLASTYKI
Przedmiotowy system oceniania ma na celu wspieranie rozwoju intelektualnego iosobowościowego ucznia. Wymagania edukacyjne formułowane są w oparciu o podstawę programową oraz "Program nauczania plastyki w klasach 4-7 szkoły podstawowej "Do dzieła" autorstwa J. Lukas i K. Onak (NOWA ERA).
Podręcznik dla klas IV, V, VI, VII do plastyki „Do dzieła!” Jadwiga Lukas, Krystyna Onak,wyd. Nowa Era
-
Kryteria ocen z plastyki.
Nauczyciel, dokonując oceny, zwraca uwagę przede wszystkim na:
-
poziom uzdolnień i predyspozycji plastycznych ucznia,
-
indywidualny wkład pracy potrzebny do realizacji określonych zadań
plastycznych,
-
zaangażowanie w działania plastyczne i jego aktywny w nich udział,
-
poziom wiedzy i umiejętności w zakresie różnych form aktywności plastycznej
i wiadomości z teorii plastyki,
-
podejmowanie przez ucznia dodatkowych zadań plastycznych, włączanie się w
życie artystyczne szkoły i środowiska,
-
przygotowanie do zajęć.
-
wysiłek wkładany przez ucznia i wywiązywanie się z obowiązków
wynikających ze specyfiki przedmiotu.
-
-
Zasady oceniania uczniów.
Prace plastyczne oceniane są wg ustalonych zasad podanych przed rozpoczęciem pracy. Prace ucznia oceniane są za:
-
zgodność z tematem, bogactwo treści, wartości formalne (kompozycja, kolorystyka, zastosowane materiały oraz technika),
-
trafność obserwacji, pomysłowość (oryginalność),
-
ocenie podlegają tylko prace wykonane samodzielnie przez ucznia,
-
ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń wtedy, gdy nie odda pracy do oceny,
-
każda aktywność twórcza jest oceniana pozytywnie,
-
-
jeżeli uczeń nie skończył pracy na zajęciach to może to zrobić w domu i oddać pracę w wciągu tygodnia od zakończenia tej pracy na lekcji,
-
uczeń może poprawić oceny niedostateczne za nieterminowe oddanie pracy,
-
raz w semestrze można być nieprzygotowanym do zajęć, zgłoszenie może
dotyczyć braku zeszytu, podręcznika, materiałów plastycznych, zaległej pracy,
-
jeżeli z braku materiałów uczeń nie wykonuje pracy na lekcji, nauczycielwyznacza mu zadanie podobne, a w domu musi wykonać pracę wykonywaną
na zajęciach planowych.
3. Szczegółowe kryteria ocen: a/ocena celująca (6)
-
czynny udział w zajęciach, kompletne, estetyczne i zgodne z tematem i określonymi zagadnieniami plastycznymi wykonanie ćwiczeń i pracplastycznych,
-
pełne przyswojenie wiadomości objętych programem nauczania,
-
poszerzanie wiedzy, uczestnictwo w konkursach plastycznych na terenie
szkoły i poza nią,
-
prawidłowa organizacja pracy, wykorzystywanie wiadomości i umiejętności w
zadaniach nietypowych,
-
wykonywanie prac dodatkowych (dekoracji, plakatów)
-
udział w zajęciach pozalekcyjnych- kółko plastyczne,
-
wszystkie prace oddane w terminie, przygotowanie do zajęć;
b/ ocena bardzo dobra (5)
-
czynny udział w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych – kółko plastyczne,estetyczne wykonywanie prac, ćwiczeń w określonym czasie lub przed jego upływem,
-
pełne przyswojenie wiadomości objętych programem nauczania,
-
prawidłowa organizacja pracy,
-
wykorzystywanie wiadomości i umiejętności w zadaniach nietypowych,
-
wykonywanie prac dodatkowych,
-
wszystkie prace oddane w terminie,
-
przygotowywanie się do zajęć;
c/ ocena dobra (4)
-
gotowość i zabieranie głosu w dyskusji na tematy zaproponowane przeznauczyciela lub wykonywanych przez siebie i kolegów dziełach plastycznych,
-
przyswojenie wiedzy i umiejętności i wykorzystanie jej w sytuacjach typowych, wykonywanie ćwiczeń objętych programem nauczania,
-
prace staranne i estetyczne;
d/ ocena dostateczna (3)
-
podstawowe opanowanie materiału zawartego w programie nauczania,
-
trudności z zastosowaniem, wykorzystaniem wiedzy teoretycznej podczas
wykonywania pracy,
-
prace niestaranne i nieestetyczne;
e/ ocena dopuszczająca (2)
spore luki w wiadomościach (minimum programowe),
brak zaangażowania w pracę na lekcjach,
zgodne z tematem, ale nieestetyczne wykonywanie prac, częste nieprzygotowanie do lekcji; -
uczeń posiada potrzebne przybory (blok, papier kolorowy, kredki, farby, plastelinę)
-
f/ ocena niedostateczna (1)
nieopanowane wiadomości i umiejętności zawarte w programie nauczania,
brak zaangażowania i chęci do pracy, notoryczne nieprzygotowanie do zajęć, nieterminowe oddanie prac do oceny.
4. Wymagania podstawowe i ponadpodstawowe:
KLASA IV
a/wymagania podstawowe:-
wskazuje i opisuje elementy abecadła plastycznego w najbliższym otoczeniu,
-
przedstawia w pracy plastycznej fragment najbliższego otoczenia z uwzględnieniem
co najmniej jednego elementu języka plastyki,
-
określa rolę plastyki w najbliższym otoczeniu.
-
określa, jakie przedmioty można nazwać dziełami sztuki,
-
wymienia dziedziny sztuki,
-
wyjaśnia, gdzie można oglądać dzieła sztuki,
-
odszukuje w swoim otoczeniu ciekawe przykłady malowideł, dzieł architektonicznych
i obiektów sztuki użytkowej.
-
wymienia rodzaje i kierunki linii,
-
podaje przykłady zastosowania odmiennych rodzajów linii w rysunku,
-
podejmuje próby różnicowania linii i punktów w działaniach plastycznych,
-
wyjaśnia, czym jest kontur,
-
tłumaczy, na czym polega kontrast w rysunku,
-
z pomocą nauczyciela omawia wskazaną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych
linii i punktów,
-
wykonuje pracę plastyczną, korzystając ze wskazówek zawartych w podręczniku.
-
sytuuje epokę w czasie,
-
wymienia cechy wytworów sztuki prehistorycznej,
-
podaje przykłady dzieł sztuki prehistorycznej,
-
tworzy w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką prehistoryczną.
-
określa charakter wybranych plam (np. pod względem ich krawędzi i powierzchni),
-
tworzy różne rodzaje plam,
-
z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych
plam.
-
sytuuje epokę w czasie,
-
wymienia cechy wytworów sztuki starożytnego Egiptu,
-
podaje przykłady dzieł sztuki starożytnego Egiptu,
-
tworzy w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnegoEgiptu.
-
wyjaśnia, czym są barwy czyste,
-
wskazuje barwy czyste w najbliższym otoczeniu,
-
rozpoznaje barwy podstawowe i pochodne,
-
z pomocą nauczyciela omawia wskazaną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych
barw,
-
podaje sposoby otrzymywania poszczególnych barw pochodnych.
-
planuje kolejne etapy swojej pracy,
-
wykonuje element dekoracyjny według własnego pomysłu.
-
wymienia pary barw dopełniających,
-
klasyfikuje daną barwę do odpowiedniego rodzaju barw – czystych lub złamanych,
-
podaje sposoby otrzymywania wybranych barw złamanych,
-
uzyskuje kilka barw złamanych oraz powstałych ze zmieszania par barw
dopełniających,
-
stosuje niektóre barwy złamane i dopełniające w działaniach plastycznych,
-
z pomocą nauczyciela wymienia barwy złamane i dopełniające występujące w
określonej reprodukcji dzieła,
-
wykonuje pracę plastyczną, korzystając ze wskazówek zawartych w podręczniku.
-
wymienia barwy ciepłe i zimne,
-
określa daną barwę jako ciepłą lub zimną,
-
rozróżnia podstawowe właściwości barw ciepłych i zimnych,
-
wskazuje niektóre barwy ciepłe i zimne na wybranej reprodukcji obrazu,
-
wykonuje pracę z zastosowaniem barw zbliżonych pod względem temperatury.
-
planuje poszczególne etapy pracy,
-
wykonuje graficzną formę użytkową, korzystając z podanych propozycji.
-
wymienia rodzaje technik rysunkowych,
-
nazywa podstawowe narzędzia rysunkowe,
-
stosuje w działaniach plastycznych różne narzędzia i podłoża rysunkowe,
-
z pomocą nauczyciela omawia wybrane dzieło pod względem zastosowanej techniki
rysunkowej,
-
wykonuje pracę plastyczną w określonej technice, korzystając ze wskazówek
zawartych w podręczniku.
-
wyjaśnia, czym jest pigment,
-
wymienia nazwy podstawowych rodzajów farb i technik malarskich,
-
wymienia typowe narzędzia i podłoża wykorzystywane w technice akwarelowej,
-
określa funkcję typowych narzędzi używanych w technice akwarelowej,
-
z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła wykonanego w technice
akwarelowej,
-
maluje pracę w technice akwarelowej według wskazówek nauczyciela.
-
wymienia typowe narzędzia i podłoża stosowane w technikach temperowej i
plakatowej oraz w gwaszu,
-
omawia funkcje typowych narzędzi stosowanych w technikach temperowej i
plakatowej oraz w gwaszu,
-
z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła wykonanego w technice
temperowej lub plakatowej,
-
wykonuje pracę plastyczną w technice plakatowej lub temperowej, korzystając ze
wskazówek zawartych w podręczniku.
-
planuje poszczególne etapy pracy,
-
wykonuje prostą formę użytkową, korzystając z podanych propozycji,
-
wykorzystuje określone techniki i materiały rzeźbiarskie.
-
wymienia typowe narzędzia i podłoża stosowane w technice pastelowej,
-
podaje rodzaje pasteli,
-
wykonuje pracę w technice pasteli olejnych,
-
określa, w jaki sposób zabezpiecza się prace wykonane techniką pastelową,
-
wymienia sposoby nanoszenia pasteli na podłoże,
-
z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanej
techniki pastelowej,
-
wykonuje pracę plastyczną w określonej technice, korzystając ze wskazówek
zawartych w podręczniku.
-
wymienia typowe narzędzia i podłoża stosowane w technikach akrylowej i olejnej,
-
omawia funkcje typowych narzędzi stosowanych w technikach akrylowej i olejnej
-
omawia z pomocą nauczyciela wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanej
techniki akrylowej lub olejnej.
-
sytuuje epokę w czasie
-
wymienia cechy wytworów sztuki antycznej,
-
podaje przykłady dzieł sztuki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu,
-
tworzy w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnej Grecji
lub starożytnego Rzymu.
-
wyjaśnia, czym są techniki mieszane,
-
wymienia rodzaje technik mieszanych,
-
określa, na czym polegają wybrane techniki mieszane,
-
wykonuje pracę w technice mieszanej (farby wodne i pastele), korzystając ze
wskazówek nauczyciela.
-
wyjaśnia, czym jest kolaż,
-
wymienia niektóre materiały stosowane w kolażu,
-
tłumaczy, w jaki sposób tworzy się kolaż,
-
próbuje wskazać materiały zastosowane w wybranej pracy w technice kolażu,
-
wykonuje pracę w technice kolażu zdowolnych materiałów, korzystając ze
wskazówek zawartych w podręczniku.
-
planuje poszczególne etapy pracy,
-
tworzy pracę na określony temat z proponowanych elementów.
b/ wymagania ponadpodstawowe:
-
wskazuje na fotografiach i reprodukcjach obrazów tworzące je elementy plastyczne,
-
wymienia przykłady estetycznego otoczenia i uzasadnia swój wybór,
-
omawia rolę środków plastycznych zastosowanych w odtworzeniu fragmentu
otoczenia na płaszczyźnie,
-
twórczo posługuje się poszczególnymiśrodkami wyrazu podczas przedstawianiaw
pracy fragmentu najbliższego otoczenia.
-
wyjaśnia, czym są sztuka i dzieło sztuki,
-
omawia specyfikę podstawowych dziedzin sztuki,
-
tworzy wystawę samodzielnie wykonanych fotografii ukazujących ciekawe przykłady
malowideł, dzieł architektonicznych i obiektów sztuki użytkowej ze swojego
otoczenia,
-
tworzy przestrzenną pracę plastyczną, wykorzystując różne przedmioty i tworzywa.
-
stosuje różnorodne rodzaje linii i punktów w działaniach plastycznych zuwzględnieniem cech materiałów, przedmiotów i zjawisk,
-
posługuje się kontrastem w działaniach plastycznych,
-
omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych linii i punktów,
-
wykonuje pracę z wyobraźni, twórczo wykorzystując możliwości wyrazu stwarzane
przez różnorodne linie i punkty,
-
określa rolę środków plastycznych użytych przez siebie w pracy plastycznej.
-
określa ramy czasowe epoki,
-
rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki prehistorycznej,
-
wymienia przykłady wytworów sztuki prehistorycznej z dziedziny malarstwa, rzeźby,
architektury i sztuki użytkowej,
-
tworzy w określonej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką prehistoryczną,
twórczo interpretując temat.
-
stosuje różne rodzaje plam w działaniach plastycznych odpowiednio do tematu icharakteru pracy,
-
porównuje dwa dzieła wskazane przez nauczyciela pod kątem zastosowanych plam.
-
określa ramy czasowe epoki,
-
rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki starożytnego Egiptu,
-
wymienia przykłady wytworów sztuki starożytnego Egiptu z dziedziny malarstwa,
rzeźby i architektury,
-
tworzy w określonej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnego
Egiptu, twórczo interpretując temat.
-
wyjaśnia, czym jest model koła barw,
-
opisuje sposoby otrzymywania odcieni barw pochodnych,
-
poszukuje w działaniach plastycznych zestawień kontrastowych w grupie barw
czystych,
-
uzyskuje zamierzony odcień w wyniku mieszania określonych barw,
-
omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych barw,
-
wykorzystuje barwy podstawowe i pochodne w działaniach plastycznych.
-
tworzy według własnego pomysłu element dekoracyjny odznaczający się starannościąwykonania,
-
wykorzystuje w swojej pracy wiedzę na temat właściwości materiałów.
-
uzyskuje różnorodne odcienie barw złamanych oraz powstałych ze zmieszania par
barw dopełniających,
-
wskazuje i nazywa barwy czyste, złamane i dopełniające występujące w wybranej
reprodukcji dzieła,
-
wykorzystuje barwy dopełniającei złamane w działaniach plastycznych,
-
wyraża w pracy plastycznej uczucia i nastrój za pomocą odpowiednio dobranych
barw,
-
tworzy z wyobraźni pracę plastyczną we wskazanej technice, twórczo
-
interpretując zadanie.
-
omawia wpływ barw ciepłych i zimnych na samopoczucie człowieka,
-
wymienia barwy zastosowane przez siebie w pracy malarskiej i odpowiednio
klasyfikuje je do grupy barw ciepłych lub zimnych,
-
dobiera barwy ciepłe i zimne stosownie do tematu pracy,
-
omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem użytych barw ciepłych i zimnych,
-
wyraża w pracy plastycznej uczucia i nastrój za pomocą odpowiednio dobranych
barw ciepłych i zimnych.
-
projektuje graficzną formę użytkową według własnego pomysłu, twórczo
wykorzystując możliwości wyrazu stwarzane przez różnorodne linie, plamy, barwy i
kształty,
-
wykorzystuje w swojej pracy różnorodne techniki, narzędzia iwłaściwości
materiałów,
-
dba o estetyczne i staranne wykonaniepracy.
-
omawia specyfikę poszczególnych technik rysunkowych,
-
dobiera narzędzia i podłoża rysunkowe w zależności od charakteru i tematu pracy,
-
wyjaśnia na podanych przykładach, czym różnią się ślady narzędzi na powierzchni
gładkiej i porowatej oraz mokrej i śliskiej,
-
porównuje dwa wybrane dzieła pod względem zastosowanych technik rysunkowych,
-
tworzy z wyobraźni pracę plastyczną we wskazanej technice, twórczo interpretując
zadanie.
-
wyjaśnia, od czego zależy nazwa techniki malarskiej,
-
tłumaczy, jakie znaczenie ma rodzaj podłoża w malarstwie akwarelowym,
-
opisuje efekty malarskie, które można uzyskać dzięki technice akwarelowej,
-
twórczo stosuje w działaniach plastycznych narzędzia i podłoża typowe dla technikiakwarelowej,
-
na podstawie wykonanej pracy omawiasposób malowania akwarelami,
-
porównuje dwa wybrane dzieła wykonane w technice akwarelowej pod kątem
zastosowanych środków wyrazu plastycznego.
-
poprawnie stosuje w działaniach plastycznych narzędzia i podłoża typowe dla
techniki temperowej, plakatowej lub gwaszu,
-
określa, czym się charakteryzują farby temperowe, plakatowe i gwasze,
-
na podstawie prac wykonanych farbami temperowymi i plakatowymi porównuje
sposoby malowania w tych technikach,
-
twórczo stosuje techniki temperową i plakatową w działaniach plastycznych,
-
wyjaśnia, czym jest ikona,
-
tworzy z wyobraźni pracę plastyczną w technice plakatowej lub temperowej, twórczo
interpretując zadanie,
-
opisuje wpływ techniki temperowej
-
na wygląd dzieła na podstawie reprodukcji obrazu oraz własnej pracy rzeźbiarskiej,
-
tworzy z wyobraźni prostą formę rzeźbiarską, wykorzystując wiedzę na temat
właściwości materiałów.
-
poprawnie stosuje narzędzia i podłoża w technice pasteli olejnych,
-
opisuje efekty wykorzystania określonego podłoża w technice pastelowej,
-
twórczo stosuje technikę pasteli olejnych w działaniach plastycznych,
-
porównuje wybrane dzieła pod kątem uzyskanych efektów malarskich w technice
pastelowej,
-
tworzy z wyobraźni pracę plastyczną w technice pastelowej, twórczointerpretując
zadanie,
-
omawia własną pracę wykonaną pastelami olejnymi pod kątem uzyskanych efektów
plastycznych.
-
określa, czym się charakteryzują farby akrylowe i olejne,
-
twórczo stosuje technik akrylową w działaniach plastycznych,
-
opisuje wpływ techniki akrylowej lub olejnej na wymowę dzieła na podstawie
reprodukcji obrazu oraz własnej pracy.
-
określa ramy czasowe epoki,
-
rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki antycznej,
-
wymienia przykłady dzieł sztuki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu z dziedziny malarstwa, rzeźby i architektury,
-
tworzy w określonej techniceplastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnej Grecji lub starożytnego Rzymu, twórczo interpretując temat.
-
wyjaśnia, czemu służy stosowanie technik mieszanych w działaniach plastycznych,
-
wybiera daną technikę mieszaną dla najlepszego wyrażenia tematu pracy i własnych
emocji oraz analizuje ją pod kątem uzyskanych efektów plastycznych
-
eksperymentuje z łączeniem różnych technik w celu uzyskania nowych rozwiązań
plastycznych,
-
twórczo i samodzielnie wykorzystuje technikę wydrapywanki,
-
na podstawie wykonanej kompozycji opisuje kolejne etapy pracy w technice
wydrapywanki.
-
określa, co decyduje o wyborze materiałów do wykonania kolażu,
-
omawia określoną pracę w technice kolażu pod kątem zastosowanych materiałów i
barw oraz ich wpływu na wymowę dzieła,
-
tłumaczy, na czym polega wykonywanie fotokolażu,
-
wykonuje pracę w technice kolażu z odpowiednio dobranych do tematu materiałów,
twórczo je zestawiając w celu uzyskania niestandardowych efektów wizualnych,
-
na podstawie własnej kompozycji opisuje kolejne etapy pracy podczas tworzenia
kolażu.
-
tworzy pracę na określony temat zelementów wykonanych według własnego
pomysłu, dbając o estetykę wykonania,
-
wykorzystuje w swojej pracy wiedzę na temat właściwości materiałów i różnych
technik plastycznych.
KLASA V
a/ wymagania podstawowe:• wyjaśnia, co to jest faktura ,
• określa rodzaj faktury w dziełach różnych dyscyplin plastycznych , • ukazuje fakturę w pracach plastycznych,
• wyjaśnia, co to jest forma,
• odróżnia formę płaską od formy przestrzennej,
• rozróżnia rodzaje form w otaczającym świecie,
• stosuje różnorodne formy w działaniach plastycznych,
• wyjaśnia, co to jest kompozycja,
• wymienia zasady harmonijnej kompozycji,
• podaje rodzaje kompozycji,
• określa rodzaj kompozycji w wybranych reprodukcjach,
• wykonuje pracę z wykorzystaniem wybranej kompozycji,• tłumaczy, co to jest perspektywa,
• wymienia rodzaje perspektywy,
• wyjaśnia rolę perspektywy w dziele sztuki,• określa formy twórczości,
• rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki,
• wymienia charakterystyczne cechy rysunku jako dyscypliny plastycznej,• podaje funkcje szkicu,• używa właściwych przyborów rysunkowych do zadanego tematu, • organizuje warsztat pracy przy wykonywaniu prac rysunkowych, • posługuje się szkicem jako wstępnym etapem do właściwej pracy,• charakteryzuje malarstwo jako dyscyplinę plastyczną,
• wyjaśnia, czym się różni malarstwo realistyczne od malarstwa abstrakcyjnego,
• określa sposób przedstawienia rzeczywistości na obrazie: płaski lub przestrzenny, • używa właściwych przyborów malarskich do zadanego tematu,
• rozróżnia na przykładach tematyczne rodzaje malarstwa,
• organizuje warsztat pracy przy malowaniu prac,
• maluje pracę na określony temat;b/wymagania ponadpodstawowe:
• wyjaśnia funkcję faktury jako środka wyrazu plastycznego, • twórczo stosuje fakturę w działaniach plastycznych,
• wykonuje dodatkową pracę plastyczną zgodnie z instrukcją „Potrafię to zrobić!”, • wyjaśnia funkcję formy w sztuce,
• twórczo wykorzystuje formę jako środek wyrazu plastycznego,
• dobiera kompozycję do tematu pracy,
• odpowiednimi środkami plastycznymi wyraża określoną kompozycję, • odróżnia dobrą kompozycję od złej,• omawia rolę kompozycji jako środka wyrazu plastycznego
• przedstawia na płaszczyźnie trójwymiarowe przedmioty,
• stosuje w działaniach plastycznych dany rodzaj perspektywy,
• określa rodzaj perspektywy w wybranych reprodukcjach,
• świadomie posługuje się terminami: kustosz, eksponat, konserwator zabytków,
• opisuje wybrane reprodukcje dzieł,
• pozdaje nazwiska znanych twórców polskich i zagranicznych,
• wyraża własne zdanie na temat dzieł sztuki,
• świadomie i ekspresyjnie posługuje się punktem, linią, konturem, plamą walorową, światłocieniem,
• opisuje dzieło rysunkowe,
• porównuje dwa różne dzieła rysunkowe,
• wyraża własne zdanie na temat analizowanego rysunku,
• świadomie i ekspresyjnie posługuje się określoną techniką plastyczną, kompozycjąoraz zestawem barw,
• opisuje dzieło malarskie.
• porównuje dwa różne dzieła malarskie,
• wyraża swoje zdanie na temat analizowanego dzieła malarskiego.KLASAVI
a/ wymagania podstawowe:
• określa formy twórczości
• rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki
• wymienia charakterystyczne cechy rysunku, grafiki, malarstwa, architektury i rzeźbyjako dyscypliny plastycznej
• podaje funkcje szkicu
• używa właściwych przyborów rysunkowych i malarskich do zadanego tematu
• organizuje warsztat pracy przy wykonywaniu prac rysunkowych, malarskich, graficznych, rzeźbiarskich
• posługuje się szkicem jako wstępnym etapem do właściwej pracy
• wyjaśnia, czym się różni malarstwo realistyczne od malarstwa abstrakcyjnego
• określa sposób przedstawienia rzeczywistości na obrazie: płaski lub przestrzenny
• rozróżnia na przykładach tematyczne rodzaje malarstwa• maluje pracę na określony temat
• wyjaśnia, czym różni się grafika warsztatowa od grafiki użytkowej
• rozróżnia formy grafiki użytkowe
• wykonuje proste matryce i odbitki
• rozróżnia na przykładach rodzaje rzeźby
• wyjaśnia funkcje rzeźby
• wykonuje figurkę lub płaskorzeźbę z wybranegomateriału (modeliny,
plasteliny, mydła, gliny, drewna, gipsu)
• wyjaśnia rolę architektury
• wymienia przykłady architektury o różnym przeznaczeniu w swojej miejscowościlub w jej pobliżu
• określa, co to jest zabytek
• opisuje, czym zajmuje się konserwator zabytków
• rysuje lub maluje budowlę architektoniczną o wybranej funkcji
• określa specyfikę wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego
• wskazuje różnice między wzornictwem przemysłowym a rzemiosłem artystycznym
• wyjaśnia związek między estetyką a funkcjonalnością przedmiotów
• wskazuje przykłady wytworów wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego w najbliższym otoczeniu
• projektuje (maluje lub rysuje) przedmiot codziennego użytku pełniący funkcjeestetyczne i funkcjonalne
• wyjaśnia, co jest istotą sztuki ludowej
• wymienia dyscypliny plastyczne, w których przejawia się twórczość ludowa
• wskazuje charakterystyczne cechy wytworów sztuki ludowej
• wykonuje pracę plastyczną w stylistyce typowej dla sztuki lud
• wyjaśnia, w jakich formach przejawia się sztuka współczesna
• tłumaczy, czym różnią się fotografia artystyczna i użytkowa
• określa, różnice miedzy filmem komercyjnym i artystycznym
• omawia znaczenie poznanych terminów
• wykonuje prosty fotomontaż
• opracowuje plakat z zastosowaniem techniki fotokolażu
• bierze udział w organizowanym happeningu
• wymienia najważniejsze zabytki regionu
• wskazuje przynajmniej jednego artystę lokalnego• objaśnia funkcję twórczości lokalnej
b/ wymagania ponadpodstawowe:
• świadomie posługuje się terminami: kustosz, eksponat, konserwator zabytków • opisuje wybrane reprodukcje dzieł
• pozdaje nazwiska znanych twórców polskich i zagranicznych
• wyraża własne zdanie na temat dziel sztuki• świadomie i ekspresyjnie posługuje się punktem, linią, konturem, plamą walorową, światłocieniem
• opisuje dzieło rysunkowe
• porównuje dwa różne dzieła rysunkowe, graficzne, rzeźbiarskie• wyraża własne zdanie na temat analizowanego rysunku
• wyjaśnia, w jaki sposób powstaje odbitka w zależności od użytej techniki
• odpowiednio nazywa pracę graficzną, znając materiał, z którego wykonano matrycę • opisuje dzieło graficzne, rzeźbiarskie• wymienia przykłady rzeźbw swojej miejscowościlub w jej pobliżu • wyraża własne zdaniena temat analizowanegodzieła rzeźbiarskiego • wskazuje zabytki w swojej miejscowości
• opisuje dzieło architektury• ocenia pod względem funkcjonalności obiekty architektoniczne oraz przestrzeń wokół nich
• wyraża własne zdanie na temat analizowanego dzieła architektury
• opisuje dzieło wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego• porównuje dwa różne wytwory wzornictwa przemysłowego lub rzemiosłaartystycznego
• wyraża własne zdanie na temat analizowanego wytworu wzornictwa przemysłowego lub rzemiosła artystycznego• przedstawia najważniejsze cechy twórczości ludowej swojego regionu • opisuje dzieło sztuki ludowej
• wyraża własne zdanie na temat analizowanego dzieła sztuki ludowej
• opisuje fotografię artystyczna i porównuje ją z fotografią użytkową• wyraża własne zdanie na temat wybranych fotografii
• ocenia dzieła sztuki, uwzględniając ich walory artystyczne
KLASA VII
a/ wymagania podstawowe:
• charakteryzuje sztukę współczesną,
• wymienia przykładowe formy dzieł sztuki współczesnej,
• wskazuje różnice między sztuką profesjonalną, popularną i ludową,
• opowiada o sztuce ludowej,
• wykonuje wwybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką oficjalnąi twórczością ludową.
• sytuuje sztukę nowoczesną w czasie,
• wyjaśnia najważniejsze terminy związane z poznanymi nurtami,
• podaje cechy wytworów sztuki poznanych nurtów,
• wymienia twórców i przykłady dzieł sztuki z poszczególnych kierunków,
• opisuje wybrane dzieło poznanych nurtów,
• wykonuje w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością artystówz początku XX w
• wyjaśnia podstawowe terminy związane z fotografią,
• wylicza rodzaje fotografii,
• wymienia zastosowania fotografii,
• podaje tematy fotografii,
• wymienia środki wyrazu typowe dla fotografii i wskazuje ich zastosowanie nawybranym przykładzie,
• tworzy wypowiedź w wybranej technice plastycznej lub fotografię.
sytuuje dadaizm i surrealizm w czasie,
• wyjaśnia najważniejsze terminy związane z nurtami dadaizmu i surrealizmu,
• podaje cechy dzieł dadaistów i surrealistów,
• wymienia twórców i przykłady dzieł sztuki poszczególnych kierunków,
• opisuje wybrane dzieło dadaizmu lub surrealizmu,
• wykonuje w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością dadaistów i surrealistów
• wyjaśnia podstawowe terminy związane z filmem,
• omawia znaczenie filmu,• wymienia środki wyrazu typowe dla filmu,
• wyjaśnia, czym jest plan filmowy,
• tworzy wypowiedź wizualną w wybranej technice plastycznej lub nagrywa krótkifilm
wyjaśnia, czym są asamblaż, instalacja, wideoinstalacja,
• wymienia przykłady nietypowych materiałów wykorzystywanych wsztuce najnowszej,
• opisuje wybrany asamblaż lub wskazaną instalację,
• wykonuje pracę przestrzenną w wybranej technice plastycznej
wyjaśnia, czym są pop-art, postmodernizm, konceptualizm, minimalizm, land art,
• wylicza cechy dzieł pop-artu, postmodernizmu, konceptualizmu, minimalizmu i land artu,
• wymienia twórców i przykłady dzieł,
• opisuje wybrane dzieło jednego z nurtów,
• wykonuje w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością artystówpop-artu, postmodernizmu, konceptualizmu, minimalizmu lub land artu.
wyjaśnia, czym są happening i performance,
• podaje przykłady działań możliwych do zrealizowania wramach happeningu i performance’u,
• omawia role artysty i odbiorcy w happeningu i performansie,
• bierze udział w działaniach z zakresu happeningu i performance’u.
• wyjaśnia, czym są nowe media,
• wymienia tematy i narzędzia typowe dla sztuki nowych mediów,
• opisuje wybraną realizację artystyczną z zakresu sztuki nowych mediów,
• tworzy wypowiedź wizualną, wykorzystując techniki cyfrowe.
• wymienia sposoby ujmowania rzeczywistości w sztuce,
• tłumaczy, dlaczego artyści inspirują się naturą,
• wskazuje różnice między szkicem a dziełem skończonym.b/ wymagania ponadpodstawowe:
określa, co odróżnia sztukę współczesną od sztuki tradycyjnej,
• wyjaśnia, na czym polega rola artysty w kulturze współczesnej,• tłumaczy, czym zajmują się etnografia i etnologia,• wykonuje wwybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką oficjalnąi twórczością ludową, podejmując próbę samodzielnej i twórczej interpretacji zadania wyjaśnia terminy związane z poznanymi nurtami,
• rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki poszczególnych nurtów i wskazujeróżnice między nimi,• wymienia przykłady wytworów sztuki z początku XX w.,
• opisuje wybrane dzieło jednego z nurtów, uwzględniając tematykę i środki wyrazu,
• wykonuje w określonej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością artystów reprezentujących poznane nurty, podejmując próbę samodzielnej itwórczejinterpretacj zadania
• omawia terminy typowe dla fotografii,
• charakteryzuje fotografię jako dziedzinę sztuk wizualnych,
• omawia rodzaje fotografii i wskazuje różnice między nimi,
• wyjaśnia, kim jest fotografik,
• opisuje dzieło fotograficzne (wybrane samodzielnie lub wskazane przez nauczyciela), podając tematykę, charakterystyczne środki wyrazu,
• tworzy wypowiedź we wskazanej technice plastycznej lub fotografię, podejmując próbę samodzielnej itwórczej interpretacji zadania wyjaśnia terminy związanez nurtami dadaizmu i surrealizmu,
• rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki poszczególnych nurtów i wskazujeróżnice między nimi,
• opisuje wybrane dzieło jednego z nurtów, uwzględniając tematykę i środki wyrazu,
• omawia przykłady technik istrategii artystycznych typowych dla dadaizmu i surrealizmu,
• wyjaśnia, na czym polega rola przypadku, wyobraźni i zabawy w sztuce,
• wykonuje wokreślonej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością dadaistów lub surrealistów, podejmując próbę samodzielnej i twórczej interpretacji zadania. wyjaśnia terminy typowe dla filmu,
• charakteryzuje film jako dziedzinę sztuk audiowizualnych,
• wskazuje przykład zastosowania środków wyrazu filmu w dziele omówionym na lekcji lub w podręczniku,
• rozpoznaje typy planów filmowych,
• wskazuje związki sztuki filmowej z innymi sztukami wizualnymi,• tworzy wypowiedź wizualną lub nagrywa krótki film, podejmując próbęsamodzielnej i twórczej interpretacji zadania.
• tłumaczy, czym są junk art, site specific, sztuka otoczenia (environment),
• wyjaśnia, w jaki sposób artyści nadają nowe znaczenie przedmiotom codziennego użytku,• omawia sposoby aranżowania przestrzeni na potrzeby działań artystycznych,
• wykonuje pracę przestrzenną we wskazanej technice, podejmując próbęsamodzielnej i twórczej interpretacji zadania. wyjaśnia, na czym polegają ograniczenie środków wyrazu charakterystyczne dla minimalizmu oraz rezygnacja z materialnejpostaci dzieła,
• opisuje wybrane dzieło poznanego nurtu, uwzględniając tematykę i środki wyrazu,
• omawia przykłady technik istrategii artystycznych typowych dla pop-artu, postmodernizmu, konceptualizmu, minimalizmu, land artu,
• wykonuje wokreślonej technice plastycznej pracę inspirowaną pop-artem,postmodernizmem, konceptualizmem, minimalizmem lub land artem, podejmując próbę samodzielnej i twórczej interpretacji zadania.
• omawia różnice między happeningiem, performance’em i teatrem,
• współorganizuje działania z zakresu happeningu i performance’u.
• przedstawia swoje pomysły na projekt artystyczno-edukacyjny,
• aktywnie uczestniczy w opracowaniu formuły projektu,
• wykazuje inicjatywę na etapie planowania działań.
• tłumaczy, czym są multimedia, interaktywność, net art,
• omawia technologie cyfrowe jako część nowego języka sztuki,
• opowiada o roli i sytuacji odbiorcy w sztuce nowych mediów,
• tworzy wypowiedź wizualną z wykorzystaniem technik cyfrowych, podejmując próbę samodzielnej itwórczej interpretacji zadania aktywnie uczestniczy w organizowaniu wydarzenia będącego finałem projektu,
• przyjmuje rolę lidera grupy,
• podczas realizacji projektu wykazuje się wiedzą zdobytą na lekcjach plastykii innych zajęciach.
• wskazuje środki wyrazu typowe dla poszczególnych dziedzin sztuki w wybranych dziełach,
• opisuje dzieło sztuk wizualnych (wybrane samodzielnie lub wskazane przez nauczyciela) z uwzględnieniem wszystkich poznanych środków wyrazu• wykonuje pracę we wskazanej technice plastycznej, podejmując próbę samodzielneji twórczej interpretacji zadania. wymienia cele ukazywania rzeczywistości w dziełachsztuki,
• omawia rolę prawdy i iluzji w dziele sztuki.• ocenia efekty przeprowadzonego działania,
• wyjaśnia, na jakie potrzeby kulturowe odbiorców odpowiedzieli organizatorzy przedsięwzięcia.-
Program nauczania plastyki w klasach 4–7szkoły podstawowej
Do dzieła!
Autorzy: Jadwiga Lukas, Krystyna Onak,Marta Ipczyńska, Natalia Mrozkowiak
© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.Warszawa 2017
1
Spis treści
I. Charakterystyka programu nauczania...................................................................... 31. Program nauczania a struktura podręczników Do dzieła! .................................... 8 2. Siatka godzin ......................................................................................................... 8
II. Cele kształcenia i wychowania .............................................................................. 9III. Treści nauczania ................................................................................................... 10IV. Procedury osiągania celów kształcenia................................................................. 18V. Zakładane osiągnięcia ucznia.................................................................................. 27VI. Metody i kryteria oceny osiągnięć ucznia ............................................................ 28VII. Materiały dydaktyczne......................................................................................... 30 1. Do dzieła! Podręczniki do plastyki dla klas IV–VII szkoły podstawowej .......... 30
2. Materiały multimedialne ...................................................................................... 31 3. Książka Nauczyciela ............................................................................................ 31
2
I. Charakterystyka programu nauczania
Prezentowany program nauczania jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowaniaprzedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej,wtym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lubznacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej(DzU z dnia 24 lutego 2017 r., poz. 356).
Poniżej zamieszczamy fragment rozporządzenia MEN zawierający podstawę programową przedmiotu plastyka na II etapie edukacyjnym (klasy IV–VIII szkołypodstawowej).
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca sięw działaniach indywidualnych i zespołowych.III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowegoi ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej iwspółczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzini charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin;zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom,jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje jew dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układykompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne,symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów3
kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
3) klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna,koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżniaiidentyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe,dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacjinatury, uwzględniające problematykę barwy;
4) charakteryzuje i rozróżnia sposoby uzyskania iluzji przestrzeni w kompozycjach płaskich;rozpoznaje rodzaje perspektyw (w tym m.in.: rzędowa, kulisowa, aksonometryczna, barwna,powietrzna, zbieżna); rozpoznaje i świadomie stosuje światłocień, jako sposób uzyskania iluzji przestrzeni; podejmuje działania kreatywne z wyobraźni i z natury, skoncentrowane wokół problematyki iluzji przestrzeni;
5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźnii transpozycji natury);
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż,martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna);niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studiumz natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmujedziałania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematóww sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca sięw działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska,stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynącezinspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustrujezjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
3) modeluje bryły i reliefy, konstruuje samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenneibryły architektoniczne, a większe projekty realizuje we współpracy z innymi; tworzy aranżacje przestrzenne z gotowych elementów stosując układy kompozycyjne właściwe dla uzyskania zamierzonego wyrazu;4
4) projektuje graficzne formy użytkowe (zaproszenie, okładka, plakat); kształtuje przestrzenne formy dekoracyjne i scenograficzne – indywidualnie i w zespole; umiejętności te wykorzystuje w przygotowywaniu imprez i uroczystości szkolnych, np. powiązanych z kalendarzem różnego typu świąt;
5) podejmuje próby integracji sztuk tworząc zespołowo teatr plastyczny (animacja formplastycznych w przestrzeni plus światło i dźwięk ) oraz realizując inne rodzaje kreacjiz pogranicza plastyki i pokrewnych dziedzin jak pantomima, taniec, film animowany;
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie,elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznychprogramów komputerowych);7) podejmuje działania z zakresu estetycznego kształtowania otoczenia; projektuje i realizujeformy dekoracyjne, podnoszące estetykę otoczenia (wykorzystuje elementy gotowe, aranżując własny pokój, np. projektując nakrycie stołu na uroczystość rodzinną z wykorzystaniem m.in.dekoracji kwiatowej; uwzględnia zasady estetyki podawania potraw).
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowegoi ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
1) zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła architektury(historycznej i współczesnej);2) zapoznaje się z twórczością artystów w obrębie „małej ojczyzny”;
3) rozumie znaczenie twórczości ludowej; rozróżnia różne jej formy; zna pojęcia sztukaludowa i etnografia;
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce,wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie styluw sztuce;
7) wykazuje się znajomością najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki w Polsce i naświecie;
8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.Warunki i sposób realizacji
Zajęcia plastyki mają przede wszystkim rozwijać wyobraźnię i kreatywność, niezbędną
5
w rozwoju osobowości młodego człowieka. Mają także aspekt poznawczy i wychowawczy. Plastykę należy traktować jako szansę integralnego rozwoju, w którym uczniowie nie tylko wyrażają przez sztukę własne odczucia i emocje, ale także uczą się cierpliwości, dyscyplinyi samokontroli w trakcie powstawania prac oraz angażują się, poprzez sztukę, w życie społeczne.
Należy pamiętać, że zagadnienia teoretyczne nie mogą dominować nad ćwiczeniamipraktycznymi, a plastyka w szkole podstawowej nie powinna zamienić się w regularną historię sztuki. Wszelkie wiadomości dotyczące teorii sztuki oraz jej historii stanowią jedynie uzupełnienie i bazę poznawczą do podejmowanych działań artystycznych. Dzieje sztuki powinny być zatem przedstawiane problemowo, a nie zgodnie z jej historycznym rozwojem.Bardzo ważną kwestią w nauczaniu plastyki jest takie planowanie pracy, aby było zgodnez psychofizycznym rozwojem dziecka. W pierwszym rzędzie dotyczy to treści kształcenia.W klasach IV–VI powinny być wprowadzane zagadnienia z zakresu funkcji i języka plastyki, ujęte w dziale I. Pamiętać jednak należy, że wszystkie zagadnienia teoretyczne, uczniowie przyswajają przede wszystkim poprzez działania praktyczne. W klasach starszych (VI i VII)wiadomości powinny być utrwalane, zgodnie ze spiralnym modelem nauczania, poprzezpowracanie do działań twórczych, w których wykorzystywane są zagadnienia dotyczące formyi struktury dzieła. Wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowegoi ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego, opisane w dziale III proponuje się wprowadzićw klasie VII. Natomiast doskonalenie umiejętności plastycznych i ekspresja twórcza dotyczy wszystkich klas II etapu edukacyjnego (z uwzględnieniem możliwości percepcyjnych uczniów). Przejawia się to między innymi w odpowiednim dobieraniu zadań, technik, formatów i czasu realizacji. Należy pamiętać, że im młodsze dziecko, tym więcej zadań powinno się wprowadzać z wyobraźni i pamięci. Jedynie w klasach starszych mogą być wprowadzanećwiczenia oparte na bezpośredniej obserwacji natury. Z tego powodu zagadnienia związane np. z iluzją przestrzeni, należy wprowadzać w klasach VI i VII. Podobnie różnicowanie technik powinno być ściśle związane z możliwościami psychofizycznymi uczniów orazz możliwościami bazowymi szkoły. Do działań artystycznych na płaszczyźnie poleca sięw klasach młodszych formaty mniejsze, a w klasach starszych sukcesywnie zwiększane.
Ćwiczenia praktyczne powinny być planowane na pojedyncze godziny lekcyjne,w niektórych przypadkach (jedynie w klasach starszych), praca może być kontynuowana nakolejnej lekcji. Przeważać powinny zajęcia w pracowniach szkolnych, w ramach których dominować mają aktywności warsztatowe. W trakcie realizacji programu należy uwzględniać różne formy i metody kształcenia. Powinno się w tym również uwzględnić działania
6
zespołowe, zwłaszcza przy pracach wymagających dużego wkładu i wysiłku. Tego rodzaju działania (realizowane np. w formie projektów edukacyjnych), dają szansę powiązańinterdyscyplinarnych i rozwijają różnorodne formy ekspresji twórczej. Pobudzają one sferę emocjonalną, poprzez angażowanie różnych zmysłów. Płaszczyzną wspólną może być na przykład teatr, w którym integrują się języki: literatury (słowo), muzyki (oprawa muzyczna),plastyki (scenografia i kostiumy) i gestu lub przygotowanie uroczystości szkolnych. Warto poszukać tego rodzaju wspólnych płaszczyzn i podjąć współpracę z innymi nauczycielamiw ich realizacji. Praca metodą projektu istotna jest szczególnie w klasach starszych.
Lekcje w miarę możliwości powinny być uzupełniane innymi formami zajęć,realizowanymi we wszystkich latach nauki. Ich celem jest m.in. upowszechnianie kultury i współpraca z instytucjami i osobami działającymi na rzecz rozwoju kultury i sztuki. Dotakich form należą:
1) lekcje w: galeriach, muzeach, obiektach sakralnych, pracowniach twórców;
2) wycieczki, w tym zajęcia plenerowe;
3) tworzenie wystaw prac własnych, klasowych i szkolnych;
4) zwiedzanie wystaw;
5) spotkania z artystami;
6) poznawanie zabytków i twórców regionu oraz, w miarę możliwości, współtworzenie
kultury regionalnej w powiązaniu z instytucjami zajmującymi się upowszechnianiem
kultury i sztuki;
7) udział w konkursach plastycznych.Nauczyciele plastyki mają obowiązek dostosowywania wymagań do indywidualnychpotrzeb, możliwości i predyspozycji uczniów. Dotyczy to zwłaszcza uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, których charakteryzuje szczególna wrażliwość artystycznaizdolności twórcze. Uczniów przejawiających szczególne pasje artystyczne, należywspierać w rozwoju.
Istotne znaczenie w rozwoju ma też wychowanie w poczuciu odpowiedzialnościi szacunku dla prac własnych i cudzych, w tym dziedzictwa kulturowego. Może się to przejawiać także w tworzeniu zbioru własnych prac, ich dokumentowaniu i zgodnymz prawem publikowaniu. Nauczyciele powinni zwracać uwagę i uwrażliwiać uczniów na ochronę własności intelektualnej i nie dopuszczać do tworzenia plagiatów oraz publikowaniam.in. w mediach prac bez zgody twórcy oraz prac przedstawiających inne osoby bez ich zgody (ochrona wizerunku). Powinni też kształtować postawy właściwie rozumianej tolerancji dla twórczości innych osób z uwzględnieniem poszanowania godności człowieka oraz postawy
7
odpowiedzialności za treść i formę własnej twórczości plastycznej.
I.1. Program nauczania a struktura podręczników Do dzieła!
Program Do dzieła! obejmuje realizację najważniejszych zagadnień z zakresu teorii sztuki oraz różnorodne działania manualne. W pierwszej kolejności przewidywane jest zapoznanie ucznia z podstawowymi terminami plastycznymi i bogactwem środków warsztatuplastycznego. Dzięki nim uczeń zdobywa wiedzę i narzędzia umożliwiające mu świadomą
i efektywną działalność twórczą. W trakcie omawiania kolejnych treści nauczania uczeńzapoznaje się z podstawowymi terminami stosowanymi w plastyce (np. zagadnienia: „Linia i punkt”, „Plama”, „Barwy podstawowe i pochodne”) oraz z najważniejszymi technikami plastycznymi (na przykład zagadnienia: „Techniki rysunkowe”, „Techniki malarskie”). W osiągnięciu tych zadań pomocne są między innymi praca z materiałem ilustracyjnymizdjęciowym oraz ćwiczenia plastyczne. Następnie zgromadzone wiadomościidoświadczenia uczeń wykorzystuje w trakcie poznawania problematyki związanejznajważniejszymi dziedzinami twórczości artystycznej. Dotyczą one między innymirysunku, malarstwa, grafiki, rzeźby, architektury czy współczesnych form sztuki, naprzykład filmu czy fotografii. Rozszerzony zasób pojęć i informacji ułatwia uczniowi analizowanie zarówno dzieł sztuki, jak i różnorodnych elementów otoczenia. Pozwala do- strzegać ich walory estetyczne i ekspresyjne, stymuluje wyobraźnię i inwencję twórczą ucznia. Istotną rolę odgrywa również rozwijanie umiejętności wyrażania i uzasadnianiawłasnych opinii oraz kształtowanie postawy tolerancji wobec poglądów i dokonań innych osób.
Z zagadnieniami plastycznymi problemowo powiązane są treści z zakresu historii
sztuki, np. podczas omawiania zagadnienia linii i punktu proponowane jest wprowadzenie informacji o sztuce prehistorycznej, przy sztuce użytkowej – secesji, a w przypadku fotografii – dadaizmu i surrealizmu.
I.2. Siatka godzin
Na nauczanie plastyki w klasach IV–VII Ministerstwo Edukacji Narodowej przeznaczyło po1 godzinie tygodniowo w każdym roku nauki. Przedstawiona w programie kolejnośćrealizacji zagadnień nie jest obligatoryjna. Stanowi jedynie propozycję autorską, wypracowaną w ciągu wieloletniej praktyki szkolnej. Dzięki tematycznemu pogrupowaniutreści nauczania nauczyciel może realizować program zgodnie z własnymi preferencjami
8
oraz możliwościami czasowymi.
II. Cele kształcenia i wychowania
Głównym celem nauczania plastyki w szkole podstawowej jest rozwój wyobraźni twórczej oraz umożliwienie uczniom swobodnej ekspresji plastycznej. Istotne znaczenie ma również rozwijanie umiejętności odbioru wypowiedzi artystycznych i wykorzystanie zawartych w nich informacji oraz przygotowanie uczniów do analizy i interpretacji tekstów kultury.
Zadania te można realizować dzięki szczegółowo zaplanowanym celom kształcenia i wychowania, uwzględniającym indywidualizację pracy uczniów oraz warunki, w którychrealizowany jest program.
Szczegółowe cele kształcenia
– Poznanie elementarnych pojęć plastycznych oraz związanych z innymi dziedzinami sztuki, np. filmem, fotografią.
– Orientacja w najważniejszych zagadnieniach teorii sztuki.– Poznanie różnorodnych form twórczości.
– Wiedza na temat wybitnych dzieł architektury i sztuk plastycznych w Polsce i na świecie. – Poznanie twórczości artystów ludowych własnego regionu.
– Wiedza na temat zabytków, instytucji kulturalnych oraz dzieł sztuki w najbliższymotoczeniu, w Polsce i w Europie.– Plastyczne widzenie natury, a nie postrzeganie jej tylko w sposób „przedmiotowy”, „literacki”.
– Interpretacja i ocena otoczenia pod kątem wartości plastycznych.
– Posługiwanie się podstawowym warsztatem plastycznym.
– Rozróżnianie określonych dyscyplin w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne, fotografia, film.
– Świadome wykorzystywanie w samodzielnych działaniach różnorodnych technik plastycznych oraz narzędzi multimedialnych.
– Umiejętne i twórcze posługiwanie się różnymi materiałami, narzędziami i technikami właściwymi dla określonych dziedzin sztuki.
– Realizowanie określonych działań plastycznych i własnych pomysłów.
– Korzystanie z różnorodnych źródeł informacji w celu rozwijania zainteresowań9
plastycznych i pogłębiania wiedzy o sztuce.
– Dokonywanie wyborów i podejmowanie samodzielnych działań plastycznych.
– Rozpoznawanie własnych możliwości i uzdolnień plastycznych oraz przezwyciężanie trudności w podejmowaniu działań plastycznych.Szczegółowe cele wychowania
– Samodzielne zdobywanie wiedzy na temat sztuki regionalnej i środowiskowej.
– Rozwój wyobraźni twórczej, kreatywnego myślenia i działania.– Aktywny i świadomy odbiór dzieł sztuki.
– Odwiedzanie muzeów i galerii oraz uczestnictwo w wystawach.– Kolekcjonowanie reprodukcji dzieł sztuki.– Ciekawość i pragnienie poznawania nowych zagadnień plastycznych.
– Potrzeba artystycznej ekspresji.
– Gromadzenie wytworów sztuki ludowej oraz wiadomości z nią związanych.
– Rozwój wrażliwości estetycznej i emocjonalnej.
– Otwartość w wyrażaniu własnych sądów i opinii.
– Tolerancja wobec działań, zainteresowań i sądów innych ludzi.
– Szacunek dla twórców różnych form sztuki i ich artystycznych dokonań.
– Przyjmowanie pod wpływem sztuki właściwych postaw moralnych i społecznych.– Włączanie sztuki we własne życie.III. Treści nauczania
Zagadnienia
Treści nauczania
Odniesienia do podstawy programowej
Klasa IV
Co widzimy
i jak to pokazać?- termin język plastyki oraz podstawowe terminyplastyczne w formie abecadła plastycznego: linia,kontur, plama, walor, światłocień, barwa, gama barwna, faktura, kształt, kompozycja, perspektywa- elementy plastyczne w otoczeniu i w dziele sztuki - rola plastyki w tworzeniu estetycznego otoczenia- istota malarskiego patrzenia na otoczenie
I.1 I.5 I.6 II.1
ABC sztuki
- terminy: sztuka, dzieło sztuki, twórczość, mural,graffiti
- dziedziny sztuki: rysunek, malarstwo, grafika,rzeźba, architektura, sztuka użytkowa, fotografia,I.1
I.6 II.6 III.1
10
film, nowe formy sztuki
- muzea i galerie jako miejsca gromadzące dziełasztuki
III.7
III.8
Linia i punkt
- terminy: linia, punkt, kontur, kontrast
- rodzaje oraz zastosowanie linii i punktu w rysunku - linia jako środek wyrażania formy, faktury
i przestrzeni
- tworzenie pracy plastycznej z zastosowaniemróżnych linii i punktówI.1
I.5 II.1 II.2III.5
Linie i punkty a sztuka prehistoryczna
- ramy czasowe prehistorii
- prehistoryczne malarstwo, rzeźba, architektura, sztuka użytkowa – cechy charakterystyczne,najważniejsze informacje
- sztuka najdawniejsza w muzeachI.1
I.5 II.2 III.1 III.7
Plama
- termin plama
- rodzaje plam
- plama jako środek wyrażania barwy, kształtu, powierzchni i rodzaju oświetleniaI.1 I.3 I.5 II.2 III.1 III.7
Płaskie plamybarwne a sztuka Egiptu
- termin: piramida, sarkofag, hieroglify, mumia, papirus
- ramy czasowe sztuki starożytnego Egiptu
- malarstwo, rzeźba, architektura starożytnegoEgiptu – cechy charakterystyczne, najważniejszeinformacje- sztuka egipska w muzeach
I.1 I.3 I.5 II.2 III.1 III.7
Barwy podstawowe i pochodne
- terminy: barwy podstawowe, barwy pochodne,barwy czyste
- koło barw
- podział barw na podstawowe i pochodne- zasady łączenia barw podstawowych w celu uzyskania barw pochodnych
I.1 I.3 I.6 II.1 II.2 III.5
Barwydopełniające i złamane
- terminy: barwy dopełniające, barwy złamane - zasady łączenia barw w celu uzyskania barwzłamanych
- efekt łączenia barw dopełniających- wpływ barw dopełniających i złamanych na ekspresję pracy plastycznej
- tworzenie pracy plastycznej z wykorzystaniembarw czystych, w tym dopełniającychI.1 I.3 I.6 II.1 II.2 III.4 III.5
Barwy ciepłe i zimne
- terminy: barwy ciepłe, barwy zimne
- podział barw na ciepłe i zimne
- wpływ barw ciepłych i zimnych na ekspresję pracy plastycznej oraz na samopoczucie człowiekaI.1 I.3 II.1 II.2
Techniki rysunkowe
- terminy: technika rysunkowa, komiks, szkic,fiksatywa
- rodzaje technik rysunkowych
- podstawowe narzędzia i podłoża rysunkowe orazich zastosowanieI.1 I.5 I.6 II.1 II.2
11