• WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z PLASTYKI

        Przedmiotowy system oceniania ma na celu wspieranie rozwoju intelektualnego iosobowościowego ucznia. Wymagania edukacyjne formułowane są w oparciu o podstawę programową oraz "Program nauczania plastyki w klasach 4-7 szkoły podstawowej "Do dzieła" autorstwa J. Lukas i K. Onak (NOWA ERA).

        Podręcznik dla klas IV, V, VI, VII do plastyki „Do dzieła!” Jadwiga Lukas, Krystyna Onak,wyd. Nowa Era

        1. Kryteria ocen z plastyki.

          Nauczyciel, dokonując oceny, zwraca uwagę przede wszystkim na:

          •   poziom uzdolnień i predyspozycji plastycznych ucznia,

          •   indywidualny wkład pracy potrzebny do realizacji określonych zadań

            plastycznych,

          •   zaangażowanie w działania plastyczne i jego aktywny w nich udział,

          •   poziom wiedzy i umiejętności w zakresie różnych form aktywności plastycznej

            i wiadomości z teorii plastyki,

          •   podejmowanie przez ucznia dodatkowych zadań plastycznych, włączanie się w

            życie artystyczne szkoły i środowiska,

          •   przygotowanie do zajęć.

          •   wysiłek wkładany przez ucznia i wywiązywanie się z obowiązków

            wynikających ze specyfiki przedmiotu.

        2. Zasady oceniania uczniów.

          Prace plastyczne oceniane są wg ustalonych zasad podanych przed rozpoczęciem pracy. Prace ucznia oceniane są za:

          •   zgodność z tematem, bogactwo treści, wartości formalne (kompozycja, kolorystyka, zastosowane materiały oraz technika),

          •   trafność obserwacji, pomysłowość (oryginalność),

          •   ocenie podlegają tylko prace wykonane samodzielnie przez ucznia,

          •   ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń wtedy, gdy nie odda pracy do oceny,

          •   każda aktywność twórcza jest oceniana pozytywnie,

        •   jeżeli uczeń nie skończył pracy na zajęciach to może to zrobić w domu i oddać pracę w wciągu tygodnia od zakończenia tej pracy na lekcji,

        •   uczeń może poprawić oceny niedostateczne za nieterminowe oddanie pracy,

        •   raz w semestrze można być nieprzygotowanym do zajęć, zgłoszenie może

          dotyczyć braku zeszytu, podręcznika, materiałów plastycznych, zaległej pracy,

        •   jeżeli z braku materiałów uczeń nie wykonuje pracy na lekcji, nauczycielwyznacza mu zadanie podobne, a w domu musi wykonać pracę wykonywaną

          na zajęciach planowych.

        3. Szczegółowe kryteria ocen: a/ocena celująca (6)

        •   czynny udział w zajęciach, kompletne, estetyczne i zgodne z tematem i określonymi zagadnieniami plastycznymi wykonanie ćwiczeń i pracplastycznych,

        •   pełne przyswojenie wiadomości objętych programem nauczania,

        •   poszerzanie wiedzy, uczestnictwo w konkursach plastycznych na terenie

          szkoły i poza nią,

        •   prawidłowa organizacja pracy, wykorzystywanie wiadomości i umiejętności w

          zadaniach nietypowych,

        •   wykonywanie prac dodatkowych (dekoracji, plakatów)

        •   udział w zajęciach pozalekcyjnychkółko plastyczne,

        •   wszystkie prace oddane w terminie, przygotowanie do zajęć;

          b/ ocena bardzo dobra (5)

        •   czynny udział w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych – kółko plastyczne,estetyczne wykonywanie prac, ćwiczeń w określonym czasie lub przed jego upływem,

        •   pełne przyswojenie wiadomości objętych programem nauczania,

        •   prawidłowa organizacja pracy,

        •   wykorzystywanie wiadomości i umiejętności w zadaniach nietypowych,

        •   wykonywanie prac dodatkowych,

        •   wszystkie prace oddane w terminie,

        •   przygotowywanie się do zajęć;

        c/ ocena dobra (4)

        •   gotowość i zabieranie głosu w dyskusji na tematy zaproponowane przeznauczyciela lub wykonywanych przez siebie i kolegów dziełach plastycznych,

        •   przyswojenie wiedzy i umiejętności i wykorzystanie jej w sytuacjach typowych, wykonywanie ćwiczeń objętych programem nauczania,

        •   prace staranne i estetyczne;

          d/ ocena dostateczna (3)

        •   podstawowe opanowanie materiału zawartego w programie nauczania,

        •   trudności z zastosowaniem, wykorzystaniem wiedzy teoretycznej podczas

          wykonywania pracy,

        •   prace niestaranne i nieestetyczne;

          e/ ocena dopuszczająca (2)

           spore luki w wiadomościach (minimum programowe),
           brak zaangażowania w pracę na lekcjach,
           zgodne z tematem, ale nieestetyczne wykonywanie prac, częste nieprzygotowanie do lekcji;

        •  uczeń posiada potrzebne przybory (blok, papier kolorowy, kredki, farby, plastelinę)

        • f/ ocena niedostateczna (1)

           nieopanowane wiadomości i umiejętności zawarte w programie nauczania,
           brak zaangażowania i chęci do pracy, notoryczne nieprzygotowanie do zajęć, nieterminowe oddanie prac do oceny.

        4. Wymagania podstawowe i ponadpodstawowe:

        KLASA IV
        a/wymagania podstawowe:

        •   wskazuje i opisuje elementy abecadła plastycznego w najbliższym otoczeniu,

        •   przedstawia w pracy plastycznej fragment najbliższego otoczenia z uwzględnieniem

          co najmniej jednego elementu języka plastyki,

        •   określa rolę plastyki w najbliższym otoczeniu.

        •   określa, jakie przedmioty można nazwać dziełami sztuki,

        •   wymienia dziedziny sztuki,

        •   wyjaśnia, gdzie można oglądać dzieła sztuki,

        •   odszukuje w swoim otoczeniu ciekawe przykłady malowideł, dzieł architektonicznych

          i obiektów sztuki użytkowej.

        •   wymienia rodzaje i kierunki linii,

        •   podaje przykłady zastosowania odmiennych rodzajów linii w rysunku,

        •   podejmuje próby różnicowania linii i punktów w działaniach plastycznych,

        •   wyjaśnia, czym jest kontur,

        •   tłumaczy, na czym polega kontrast w rysunku,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wskazaną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych

          linii i punktów,

        •   wykonuje pracę plastyczną, korzystając ze wskazówek zawartych w podręczniku.

        •   sytuuje epokę w czasie,

        •   wymienia cechy wytworów sztuki prehistorycznej,

        •   podaje przykłady dzieł sztuki prehistorycznej,

        •   tworzy w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką prehistoryczną.

        •   określa charakter wybranych plam (np. pod względem ich krawędzi i powierzchni),

        •   tworzy różne rodzaje plam,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych

          plam.

        •   sytuuje epokę w czasie,

        •   wymienia cechy wytworów sztuki starożytnego Egiptu,

        •   podaje przykłady dzieł sztuki starożytnego Egiptu,

        •   tworzy w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnegoEgiptu.

        •   wyjaśnia, czym są barwy czyste,

        •   wskazuje barwy czyste w najbliższym otoczeniu,

        •   rozpoznaje barwy podstawowe i pochodne,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wskazaną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych

          barw,

        •   podaje sposoby otrzymywania poszczególnych barw pochodnych.

        •   planuje kolejne etapy swojej pracy,

        •   wykonuje element dekoracyjny według własnego pomysłu.

        •   wymienia pary barw dopełniających,

        •   klasyfikuje daną barwę do odpowiedniego rodzaju barw – czystych lub złamanych,

        •   podaje sposoby otrzymywania wybranych barw złamanych,

        •   uzyskuje kilka barw złamanych oraz powstałych ze zmieszania par barw

          dopełniających,

        •   stosuje niektóre barwy złamane i dopełniające w działaniach plastycznych,

        •   z pomocą nauczyciela wymienia barwy złamane i dopełniające występujące w

          określonej reprodukcji dzieła,

        •   wykonuje pracę plastyczną, korzystając ze wskazówek zawartych w podręczniku.

        •   wymienia barwy ciepłe i zimne,

        •   określa daną barwę jako ciepłą lub zimną,

        •   rozróżnia podstawowe właściwości barw ciepłych i zimnych,

        •   wskazuje niektóre barwy ciepłe i zimne na wybranej reprodukcji obrazu,

        •   wykonuje pracę z zastosowaniem barw zbliżonych pod względem temperatury.

        •   planuje poszczególne etapy pracy,

        •   wykonuje graficzną formę użytkową, korzystając z podanych propozycji.

        •   wymienia rodzaje technik rysunkowych,

        •   nazywa podstawowe narzędzia rysunkowe,

        •   stosuje w działaniach plastycznych różne narzędzia i podłoża rysunkowe,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wybrane dzieło pod względem zastosowanej techniki

          rysunkowej,

        •   wykonuje pracę plastyczną w określonej technice, korzystając ze wskazówek

          zawartych w podręczniku.

        •   wyjaśnia, czym jest pigment,

        •   wymienia nazwy podstawowych rodzajów farb i technik malarskich,

        •   wymienia typowe narzędzia i podłoża wykorzystywane w technice akwarelowej,

        •   określa funkcję typowych narzędzi używanych w technice akwarelowej,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła wykonanego w technice

          akwarelowej,

        •   maluje pracę w technice akwarelowej według wskazówek nauczyciela.

        •   wymienia typowe narzędzia i podłoża stosowane w technikach temperowej i

          plakatowej oraz w gwaszu,

        •   omawia funkcje typowych narzędzi stosowanych w technikach temperowej i

          plakatowej oraz w gwaszu,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła wykonanego w technice

          temperowej lub plakatowej,

        •   wykonuje pracę plastyczną w technice plakatowej lub temperowej, korzystając ze

          wskazówek zawartych w podręczniku.

        •   planuje poszczególne etapy pracy,

        •   wykonuje prostą formę użytkową, korzystając z podanych propozycji,

        •   wykorzystuje określone techniki i materiały rzeźbiarskie.

        •   wymienia typowe narzędzia i podłoża stosowane w technice pastelowej,

        •   podaje rodzaje pasteli,

        •   wykonuje pracę w technice pasteli olejnych,

        •   określa, w jaki sposób zabezpiecza się prace wykonane techniką pastelową,

        •   wymienia sposoby nanoszenia pasteli na podłoże,

        •   z pomocą nauczyciela omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanej

          techniki pastelowej,

        •   wykonuje pracę plastyczną w określonej technice, korzystając ze wskazówek

          zawartych w podręczniku.

        •   wymienia typowe narzędzia i podłoża stosowane w technikach akrylowej i olejnej,

        •   omawia funkcje typowych narzędzi stosowanych w technikach akrylowej i olejnej

        •   omawia z pomocą nauczyciela wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanej

          techniki akrylowej lub olejnej.

        •   sytuuje epokę w czasie

        •   wymienia cechy wytworów sztuki antycznej,

        •   podaje przykłady dzieł sztuki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu,

        •   tworzy w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnej Grecji

          lub starożytnego Rzymu.

        •   wyjaśnia, czym są techniki mieszane,

        •   wymienia rodzaje technik mieszanych,

        •   określa, na czym polegają wybrane techniki mieszane,

        •   wykonuje pracę w technice mieszanej (farby wodne i pastele), korzystając ze

          wskazówek nauczyciela.

        •   wyjaśnia, czym jest kolaż,

        •   wymienia niektóre materiały stosowane w kolażu,

        •   tłumaczy, w jaki sposób tworzy się kolaż,

        •   próbuje wskazać materiały zastosowane w wybranej pracy w technice kolażu,

        •   wykonuje pracę w technice kolażu zdowolnych materiałów, korzystając ze

          wskazówek zawartych w podręczniku.

        •   planuje poszczególne etapy pracy,

        •   tworzy pracę na określony temat z proponowanych elementów.

          b/ wymagania ponadpodstawowe:

        •   wskazuje na fotografiach i reprodukcjach obrazów tworzące je elementy plastyczne,

        •   wymienia przykłady estetycznego otoczenia i uzasadnia swój wybór,

        •   omawia rolę środków plastycznych zastosowanych w odtworzeniu fragmentu

          otoczenia na płaszczyźnie,

        •   twórczo posługuje się poszczególnymiśrodkami wyrazu podczas przedstawianiaw

          pracy fragmentu najbliższego otoczenia.

        •   wyjaśnia, czym są sztuka i dzieło sztuki,

        •   omawia specyfikę podstawowych dziedzin sztuki,

        •   tworzy wystawę samodzielnie wykonanych fotografii ukazujących ciekawe przykłady

          malowideł, dzieł architektonicznych i obiektów sztuki użytkowej ze swojego

          otoczenia,

        •   tworzy przestrzenną pracę plastyczną, wykorzystując różne przedmioty i tworzywa.

        •   stosuje różnorodne rodzaje linii i punktów w działaniach plastycznych zuwzględnieniem cech materiałów, przedmiotów i zjawisk,

        •   posługuje się kontrastem w działaniach plastycznych,

        •   omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych linii i punktów,

        •   wykonuje pracę z wyobraźni, twórczo wykorzystując możliwości wyrazu stwarzane

          przez różnorodne linie i punkty,

        •   określa rolę środków plastycznych użytych przez siebie w pracy plastycznej.

        •   określa ramy czasowe epoki,

        •   rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki prehistorycznej,

        •   wymienia przykłady wytworów sztuki prehistorycznej z dziedziny malarstwa, rzeźby,

          architektury i sztuki użytkowej,

        •   tworzy w określonej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką prehistoryczną,

          twórczo interpretując temat.

        •   stosuje różne rodzaje plam w działaniach plastycznych odpowiednio do tematu icharakteru pracy,

        •   porównuje dwa dzieła wskazane przez nauczyciela pod kątem zastosowanych plam.

        •   określa ramy czasowe epoki,

        •   rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki starożytnego Egiptu,

        •   wymienia przykłady wytworów sztuki starożytnego Egiptu z dziedziny malarstwa,

          rzeźby i architektury,

        •   tworzy w określonej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnego

          Egiptu, twórczo interpretując temat.

        •   wyjaśnia, czym jest model koła barw,

        •   opisuje sposoby otrzymywania odcieni barw pochodnych,

        •   poszukuje w działaniach plastycznych zestawień kontrastowych w grupie barw

          czystych,

        •   uzyskuje zamierzony odcień w wyniku mieszania określonych barw,

        •   omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem zastosowanych barw,

        •   wykorzystuje barwy podstawowe i pochodne w działaniach plastycznych.

        •   tworzy według własnego pomysłu element dekoracyjny odznaczający się starannościąwykonania,

        •   wykorzystuje w swojej pracy wiedzę na temat właściwości materiałów.

        •   uzyskuje różnorodne odcienie barw złamanych oraz powstałych ze zmieszania par

        barw dopełniających,

        •   wskazuje i nazywa barwy czyste, złamane i dopełniające występujące w wybranej

          reprodukcji dzieła,

        •   wykorzystuje barwy dopełniającei złamane w działaniach plastycznych,

        •   wyraża w pracy plastycznej uczucia i nastrój za pomocą odpowiednio dobranych

          barw,

        •   tworzy z wyobraźni pracę plastyczną we wskazanej technice, twórczo

        •   interpretując zadanie.

        •   omawia wpływ barw ciepłych i zimnych na samopoczucie człowieka,

        •   wymienia barwy zastosowane przez siebie w pracy malarskiej i odpowiednio

          klasyfikuje je do grupy barw ciepłych lub zimnych,

        •   dobiera barwy ciepłe i zimne stosownie do tematu pracy,

        •   omawia wybraną reprodukcję dzieła pod kątem użytych barw ciepłych i zimnych,

        •   wyraża w pracy plastycznej uczucia i nastrój za pomocą odpowiednio dobranych

          barw ciepłych i zimnych.

        •   projektuje graficzną formę użytkową według własnego pomysłu, twórczo

          wykorzystując możliwości wyrazu stwarzane przez różnorodne linie, plamy, barwy i

          kształty,

        •   wykorzystuje w swojej pracy różnorodne techniki, narzędzia iwłaściwości

          materiałów,

        •   dba o estetyczne i staranne wykonaniepracy.

        •   omawia specyfikę poszczególnych technik rysunkowych,

        •   dobiera narzędzia i podłoża rysunkowe w zależności od charakteru i tematu pracy,

        •   wyjaśnia na podanych przykładach, czym różnią się ślady narzędzi na powierzchni

          gładkiej i porowatej oraz mokrej i śliskiej,

        •   porównuje dwa wybrane dzieła pod względem zastosowanych technik rysunkowych,

        •   tworzy z wyobraźni pracę plastyczną we wskazanej technice, twórczo interpretując

          zadanie.

        •   wyjaśnia, od czego zależy nazwa techniki malarskiej,

        •   tłumaczy, jakie znaczenie ma rodzaj podłoża w malarstwie akwarelowym,

        •   opisuje efekty malarskie, które można uzyskać dzięki technice akwarelowej,

        •   twórczo stosuje w działaniach plastycznych narzędzia i podłoża typowe dla technikiakwarelowej,

        •   na podstawie wykonanej pracy omawiasposób malowania akwarelami,

        •   porównuje dwa wybrane dzieła wykonane w technice akwarelowej pod kątem

          zastosowanych środków wyrazu plastycznego.

        •   poprawnie stosuje w działaniach plastycznych narzędzia i podłoża typowe dla

          techniki temperowej, plakatowej lub gwaszu,

        •   określa, czym się charakteryzują farby temperowe, plakatowe i gwasze,

        •   na podstawie prac wykonanych farbami temperowymi i plakatowymi porównuje

          sposoby malowania w tych technikach,

        •   twórczo stosuje techniki temperową i plakatową w działaniach plastycznych,

        •   wyjaśnia, czym jest ikona,

        •   tworzy z wyobraźni pracę plastyczną w technice plakatowej lub temperowej, twórczo

          interpretując zadanie,

        •   opisuje wpływ techniki temperowej

        •   na wygląd dzieła na podstawie reprodukcji obrazu oraz własnej pracy rzeźbiarskiej,

        •   tworzy z wyobraźni prostą formę rzeźbiarską, wykorzystując wiedzę na temat

          właściwości materiałów.

        •   poprawnie stosuje narzędzia i podłoża w technice pasteli olejnych,

        •   opisuje efekty wykorzystania określonego podłoża w technice pastelowej,

        •   twórczo stosuje technikę pasteli olejnych w działaniach plastycznych,

        •   porównuje wybrane dzieła pod kątem uzyskanych efektów malarskich w technice

          pastelowej,

        •   tworzy z wyobraźni pracę plastyczną w technice pastelowej, twórczointerpretując

          zadanie,

        •   omawia własną pracę wykonaną pastelami olejnymi pod kątem uzyskanych efektów

          plastycznych.

        •   określa, czym się charakteryzują farby akrylowe i olejne,

        •   twórczo stosuje technik akrylową w działaniach plastycznych,

        •   opisuje wpływ techniki akrylowej lub olejnej na wymowę dzieła na podstawie

          reprodukcji obrazu oraz własnej pracy.

        •   określa ramy czasowe epoki,

        •   rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki antycznej,

        •   wymienia przykłady dzieł sztuki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu z dziedziny malarstwa, rzeźby i architektury,

        •   tworzy w określonej techniceplastycznej pracę inspirowaną sztuką starożytnej Grecji lub starożytnego Rzymu, twórczo interpretując temat.

        •   wyjaśnia, czemu służy stosowanie technik mieszanych w działaniach plastycznych,

        •   wybiera daną technikę mieszaną dla najlepszego wyrażenia tematu pracy i własnych

          emocji oraz analizuje ją pod kątem uzyskanych efektów plastycznych

        •   eksperymentuje z łączeniem różnych technik w celu uzyskania nowych rozwiązań

          plastycznych,

        •   twórczo i samodzielnie wykorzystuje technikę wydrapywanki,

        •   na podstawie wykonanej kompozycji opisuje kolejne etapy pracy w technice

          wydrapywanki.

        •   określa, co decyduje o wyborze materiałów do wykonania kolażu,

        •   omawia określoną pracę w technice kolażu pod kątem zastosowanych materiałów i

          barw oraz ich wpływu na wymowę dzieła,

        •   tłumaczy, na czym polega wykonywanie fotokolażu,

        •   wykonuje pracę w technice kolażu z odpowiednio dobranych do tematu materiałów,

          twórczo je zestawiając w celu uzyskania niestandardowych efektów wizualnych,

        •   na podstawie własnej kompozycji opisuje kolejne etapy pracy podczas tworzenia

          kolażu.

        •   tworzy pracę na określony temat zelementów wykonanych według własnego

          pomysłu, dbając o estetykę wykonania,

        •   wykorzystuje w swojej pracy wiedzę na temat właściwości materiałów i różnych

          technik plastycznych.

          KLASA V
          a/ wymagania podstawowe:

          • wyjaśnia, co to jest faktura ,
          • określa rodzaj faktury w dziełach różnych dyscyplin plastycznych , • ukazuje fakturę w pracach plastycznych,
          • wyjaśnia, co to jest forma,
          • odróżnia formę płaską od formy przestrzennej,

        • rozróżnia rodzaje form w otaczającym świecie,
        • stosuje różnorodne formy w działaniach plastycznych,
        • wyjaśnia, co to jest kompozycja,
        • wymienia zasady harmonijnej kompozycji,
        • podaje rodzaje kompozycji,
        • określa rodzaj kompozycji w wybranych reprodukcjach,
        • wykonuje pracę z wykorzystaniem wybranej k
        ompozycji,

        • tłumaczy, co to jest perspektywa,
        • wymienia rodzaje perspektywy,
        • wyjaśnia rolę perspektywy w dziele sztuki,

        • określa formy twórczości,
        • rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki,
        • wymienia charakterystyczne cechy rysunku jako d
        yscypliny plastycznej,• podaje funkcje szkicu,

        • używa właściwych przyborów rysunkowych do zadanego tematu, • organizuje warsztat pracy przy wykonywaniu prac rysunkowych, • posługuje się szkicem jako wstępnym etapem do właściwej pracy,• charakteryzuje malarstwo jako dyscyplinę plastyczną,

        • wyjaśnia, czym się różni malarstwo realistyczne od malarstwa abstrakcyjnego,
        • określa sposób przedstawienia rzeczywistości na obrazie: płaski lub przestrzenny, • używa właściwych przyborów malarskich do zadanego tematu,
        • rozróżnia na przykładach tematyczne rodzaje malarstwa,
        • organizuje warsztat pracy przy malowaniu prac,
        • maluje pracę na określony temat;

        b/wymagania ponadpodstawowe:

        • wyjaśnia funkcję faktury jako środka wyrazu plastycznego, • twórczo stosuje fakturę w działaniach plastycznych,

        • wykonuje dodatkową pracę plastyczną zgodnie z instrukcją „Potrafię to zrobić!”, • wyjaśnia funkcję formy w sztuce,

        • twórczo wykorzystuje formę jako środek wyrazu plastycznego,
        • dobiera kompozycję do tematu pracy,
        • odpowiednimi środkami plastycznymi wyraża określoną kompozycję, • odróżnia dobrą kompozycję od złej,

        • omawia rolę kompozycji jako środka wyrazu plastycznego
        • przedstawia na płaszczyźnie trójwymiarowe przedmioty,
        • stosuje w działaniach plastycznych dany rodzaj perspektywy,
        • określa rodzaj perspektywy w wybranych reprodukcjach,
        • świadomie posługuje się terminami: kustosz, eksponat, konserwator zabytków,
        • opisuje wybrane reprodukcje dzieł,
        • pozdaje nazwiska znanych twórców polskich i zagranicznych,
        • wyraża własne zdanie na temat dzieł sztuki,
        • świadomie i ekspresyjnie posługuje się punktem, linią, konturem, plamą walorową, światłocieniem,
        • opisuje dzieło rysunkowe,
        • porównuje dwa różne dzieła rysunkowe,
        • wyraża własne zdanie na temat analizowanego rysunku,
        • świadomie i ekspresyjnie posługuje się określoną techniką plastyczną, kompozycją
        oraz zestawem barw,
        • opisuje dzieło malarskie.
        • porównuje dwa różne dzieła malarskie,
        • wyraża swoje zdanie na temat analizowanego dzieła malarskiego
        .

        KLASAVI

        a/ wymagania podstawowe:

        • określa formy twórczości
        • rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki
        • wymienia charakterystycz
        ne cechy rysunku, grafiki, malarstwa, architektury i rzeźbyjako dyscypliny plastycznej
        • podaje funkcje szkicu
        • używa właściwych przyborów rysunkowych 
        i malarskich do zadanego tematu
        • organizuje warsztat pracy przy wykonywaniu prac rysunkowych, malarskich, graficznych, rzeźbiarskich
        • posługuje się szkicem jako wstępnym etapem do właściwej pracy
        • wyjaśnia, czym się różni malarstwo realistyczne od malarstwa abstrakcyjnego
        • określa sposób przedsta
        wienia rzeczywistości na obrazie: płaski lub przestrzenny
        • rozróżnia na przykłada
        ch tematyczne rodzaje malarstwa

        • maluje pracę na określony temat
        • wyjaśnia, czym różni się grafika warsztatowa od grafiki użytkowej
        • rozróżnia formy grafiki użytkowe
        • wy
        konuje proste matryce i odbitki
        • rozróżnia na przykładach rodzaje rzeźby
        • wyjaśnia funkcje rzeźby
        • wykonuje figurkę lub płaskorzeźbę z wybranegomateriału (modeliny,
        plasteliny, mydła
        , gliny, drewna, gipsu)
        • wyjaśnia rolę architektury
        • wymienia przykłady architektury o różnym przeznaczeniu w swojej miejscowośc
        ilub w jej pobliżu
        • określa, co to jest zabytek
        • opisuje, czym zajmuje się konserwator zabytków
        • rysuje lub maluje budowlę architektoniczną o wybra
        nej funkcji
        • określa specyfikę wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego
        • wskazuje różni
        ce między wzornictwem przemysłowym a rzemiosłem artystycznym
        • wyjaśnia związek między estetyką a funkcjonalnością przedmiotów
        • wskazuje przykłady wytworów wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego w najbliższym otoczeniu
        • projektuje (maluje lub 
        rysuje) przedmiot codziennego użytku pełniący funkcjeestetyczne i funkcjonalne
        • wyjaśnia, co jest istotą sztuki ludowej
        • wymienia dyscypliny plastyczne, w których przejawia się twórczość ludowa
        • wskazu
        je charakterystyczne cechy wytworów sztuki ludowej
        • wykonuje pracę plastyczną w stylistyce typowej dla sztuki lud
        • wyjaśnia, w jakich formach przejawia się sztuka współczesna
        • tłumaczy, czym różnią się fotografia artystyczna i użytkowa
        • określa, różnice miedzy filmem komercyjnym i artystycznym
        • omawia znaczenie poznanych terminów
        • wykonuje prosty fotomontaż
        • opracowuje plakat z zastosowaniem techniki fotokolażu
        • bierze udział w organizo
        wanym happeningu
        • wymienia najważniejsze zabytki regionu
        • wskazuje przynajmniej jednego artystę lokal
        nego

        • objaśnia funkcję twórczości lokalnej

        b/ wymagania ponadpodstawowe:

        • świadomie posługuje się terminami: kustosz, eksponat, konserwator zabytków • opisuje wybrane reprodukcje dzieł
        • pozdaje nazwiska znanych twórców polskich i zagranicznych
        • wyraża własne zdanie na temat dziel sztuki

        • świadomie i ekspresyjnie posługuje się punktem, linią, konturem, plamą walorową, światłocieniem
        • opisuje dzieło rysunkowe
        • porównuje dwa różne dzieła rysunkowe, graficzne, rzeźbiarskie

        • wyraża własne zdanie na temat analizowanego rysunku
        • wyjaśnia, w jaki sposób powstaje odbitka w zależności od użytej techniki
        • odpowiednio nazywa pracę graficzną, znając materiał, z którego wykonano matrycę • opisuje dzieło graficzne, rzeźbiarskie

        • wymienia przykłady rzeźbw swojej miejscowościlub w jej pobliżu • wyraża własne zdaniena temat analizowanegodzieła rzeźbiarskiego • wskazuje zabytki w swojej miejscowości
        • opisuje dzieło architektury

        • ocenia pod względem funkcjonalności obiekty architektoniczne oraz przestrzeń wokół nich
        • wyraża własne zdanie na temat analizowanego dzieła architektury
        • opisuje dzieło wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego

        • porównuje dwa różne wytwory wzornictwa przemysłowego lub rzemiosłaartystycznego
        • wyraża własne zdanie na temat analizowanego wytworu wzornictwa przemysłowego lub rzemiosła artystycznego

        • przedstawia najważniejsze cechy twórczości ludowej swojego regionu • opisuje dzieło sztuki ludowej
        • wyraża własne zdanie na temat analizowanego dzieła 
        sztuki ludowej
        • opisuje fotografię artystyczna i porównuje ją z fotografią użytkową

        • wyraża własne zdanie na temat wybranych fotografii

        • ocenia dzieła sztuki, uwzględniając ich walory artystyczne

        KLASA VII

        a/ wymagania podstawowe:

        • charakteryzuje sztukę współczesną,
        • wymienia przykładowe formy dzieł sztuki współczesnej,
        • wskazuje różnice między sztuką profesjonalną, popularną i ludową,
        • opowiada o 
        sztuce ludowej,
        • wykonuje wwybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką oficjalnątwórczością ludową.
        • sytuuje sztukę nowoczesną w 
        czasie,
        • wyjaśnia najważniejsze terminy związane z poznanymi nurtami,
        • podaje cechy wytworów sztuki poznanych nurtów,
        • wymienia twórców i przykłady dzieł sztuki z poszczególnych kierunków,
        • opisuje wybrane dzieło poznanych nurtów,
        • wykonuje w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością artystów
        początku XX w
        • wyjaśnia podstawowe terminy związane z fotografią,
        • wylicza rodzaje fotografii,
        • wymienia zastosowania fotografii,
        • podaje tematy fotografii,
        • wymienia środki wyrazu typowe dla fotografii i 
        wskazuje ich zastosowanie nawybranym przykładzie,
        • tworzy wypowiedź w wybranej technice plastycznej lub fotografię.

        sytuuje dadaizm i surrealizm w czasie,
        • wyjaśnia najważniejsze terminy związane z nurtami dadaizmu i surrealizmu,
        • podaje cechy dzieł dadaistów i surrealistów,
        • wymienia twórców i przykłady dzieł sztuki poszczególnych kierunków,
        • opisuje wybrane dzieło dadaizmu lub surrealizmu,
        • wykonuje w 
        wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością dadaistów i surrealistów
        • wyjaśnia podstawowe terminy związane z 
        filmem,
        • omawia znaczenie filmu,

        • wymienia środki wyrazu typowe dla filmu,
        • wyjaśnia, czym jest plan filmowy,
        • tworzy wypowiedź wizualną 
        wybranej technice plastycznej lub nagrywa krótkifilm
        wyjaśnia, czym są asamblaż, instalacja, wideoinstalacja,
        • wymienia przykłady nietypowych materiałów wykorzystywanych w
        sztuce najnowszej,
        • opisuje wybrany asamblaż lub wskazaną instalację,
        • wykonuje pracę przestrzenną w 
        wybranej technice plastycznej
        wyjaśnia, czym są pop-art, postmodernizm, konceptualizm, minimalizm, land art,
        • wylicza cechy dzieł pop-artu, postmodernizmu, konceptualizmu, minimalizmu i land artu,
        • wymienia twórców i przykłady dzieł,
        • opisuje wybrane dzieło jednego z nurtów,
        • wykonuje w wybranej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością artystów
        pop-artu, postmodernizmu, konceptualizmu, minimalizmu lub land artu.
        wyjaśnia, czym są happening i performance,
        • podaje przykłady działań możliwych do zrealizowania wramach happeningu i performance’u,
        • omawia role artysty i 
        odbiorcy w happeningu i performansie,
        • bierze udział w działaniach z zakresu happeningu i performance’u.
        • wyjaśnia, czym są nowe media,
        • wy
        mienia tematy i narzędzia typowe dla sztuki nowych mediów,
        • opisuje wybraną realizację artystyczną z zakresu sztuki nowych mediów,
        • tworzy wypowiedź wizualną, wykorzystując techniki cyfrowe.
        • wymienia sposoby ujmowania rzeczywistości w 
        sztuce,
        • tłumaczy, dlaczego artyści inspirują się naturą,
        • wskazuje różnice między szkicem a dziełem skończonym.

        b/ wymagania ponadpodstawowe:

        określa, co odróżnia sztukę współczesną od sztuki tradycyjnej,
        • wyjaśnia, na czym polega rola artysty w kulturze współcze
        snej,• tłumaczy, czym zajmują się etnografia i etnologia,

        • wykonuje wwybranej technice plastycznej pracę inspirowaną sztuką oficjalnątwórczością ludową, podejmując próbę samodzielnej i twórczej interpretacji zadania wyjaśnia terminy związane z poznanymi nurtami,
        • rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki poszczególnych nurtów i wskazujeróżnice między nimi,

        • wymienia przykłady wytworów sztuki z początku XX w.,
        • opisuje wybrane dzieło jednego z nurtów, uwzględniając tematykę i środki wyrazu,
        • wykonuje w określonej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością artystów reprezentujących poznane nurty, podejmując próbę samodzielnej itwórczej
        interpretacj zadania
        • omawia terminy typowe dla fotografii,
        • charakteryzuje fotografię jako dziedzinę sztuk wizualnych,
        • omawia rodzaje fotografii i wskazuje różnice między nimi,
        • wyjaśnia, kim jest fotografik,
        • opisuje dzieło fotograficzne (wybrane samodzielnie lub wskazane przez nauczyciela), podając tematykę, charakterystyczne środki wyrazu,
        • tworzy wypowiedź we wskazanej technice plastycznej lub fotografię, podejmując próbę samodzielnej itwórczej interpretacji zadania wyjaśnia terminy związane
        z nurtami dadaizmu i surrealizmu,
        • rozpoznaje typowe cechy wytworów sztuki poszczególnych nurtów i wskazujeróżnice między nimi,
        • opisuje wybrane dzieło jednego z nurtów, uwzględniając tematykę i środki wyrazu,
        • omawia przykłady technik i
        strategii artystycznych typowych dla dadaizmu i surrealizmu,
        • wyjaśnia, na czym polega rola przypadku, wyobraźni i zabawy w sztuce,
        • wykonuje wokreślonej technice plastycznej pracę inspirowaną twórczością dadaistów lub surrealistów, podejmując próbę samodzielnej i twórczej interpretacji zadania. wyjaśnia terminy typowe dla filmu,
        • charakteryzuje film jako dziedzinę sztuk audiowizualnych,
        • wskazuje przykład zastosowania środków wyrazu filmu w dziele omówionym na lekcji lub w podręczniku,
        • rozpoznaje typy planów filmowych,
        • wskazuje związki sztuki filmowej z 
        innymi sztukami wizualnymi,

        • tworzy wypowiedź wizualną lub nagrywa krótki film, podejmując próbęsamodzielnej i twórczej interpretacji zadania.
        • tłumaczy, czym są junk art, site specific, sztuka otoczenia (environment),
        • wyjaśnia, w jaki sposób artyści nadają nowe znaczenie przedmiotom codziennego użytku,

        • omawia sposoby aranżowania przestrzeni na potrzeby działań artystycznych,
        • wykonuje pracę przestrzenną we wskazanej technice, podejmując próbę
        samodzielnej i twórczej interpretacji zadania. wyjaśnia, na czym polegają ograniczenie środków wyrazu charakterystyczne dla minimalizmu oraz rezygnacja z materialnejpostaci dzieła,
        • opisuje wybrane dzieło poznanego nurtu, uwzględniając tematykę i środki wyrazu,
        • omawia przykłady technik i
        strategii artystycznych typowych dla pop-artu, postmodernizmu, konceptualizmu, minimalizmu, land artu,
        • wykonuje wokreślonej technice plastycznej pracę inspirowaną pop-artem,postmodernizmem, konceptualizmem, minimalizmem lub land artem, podejmując próbę samodzielnej i twórczej interpretacji zadania.
        • omawia różnice między happeningiem, performance’em i 
        teatrem,
        • współorganizuje działania z zakresu happeningu i performance’u.
        • przedstawia swoje pomysły na projekt artystyczno
        -edukacyjny,
        • aktywnie uczestniczy w opracowaniu formuły projektu,
        • wykazuje inicjatywę na etapie planowania działań.
        • tłumaczy, czym są multimedia, interaktywność, net art,
        • omawia technologie cyfrowe jako część nowego języka sztuki,
        • opowiada o 
        roli i sytuacji odbiorcy w sztuce nowych mediów,
        • tworzy wypowiedź wizualną z wykorzystaniem technik cyfrowych, podejmując próbę samodzielnej itwórczej interpretacji zadania aktywnie uczestniczy w organizowaniu wydarzenia będącego finałem p
        rojektu,
        • przyjmuje rolę lidera grupy,
        • podczas realizacji projektu wykazuje się wiedzą zdobytą na lekcjach plastyki
        innych zajęciach.
        • wskazuje środki wyrazu typowe dla poszczególnych dziedzin sztuki w wybranych dziełach,
        • opisuje dzieło sztuk w
        izualnych (wybrane samodzielnie lub wskazane przez nauczyciela) z uwzględnieniem wszystkich poznanych środków wyrazu

        • wykonuje pracę we wskazanej technice plastycznej, podejmując próbę samodzielnejtwórczej interpretacji zadania. wymienia cele ukazywania rzeczywistości w dziełachsztuki,
        • omawia rolę prawdy i iluzji w dziele sztuki.

        • ocenia efekty przeprowadzonego działania,
        • wyjaśnia, na jakie potrzeby kulturowe odbiorców odpowiedzieli organizatorzy przedsięwzięcia.

        • Program nauczania plastyki w klasach 47szkoły podstawowej

          Do dzieła!

          Autorzy: Jadwiga Lukas, Krystyna Onak,Marta Ipczyńska, Natalia Mrozkowiak

          page1image4440

          © Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.Warszawa 2017

          1

          Spis treści

          I. Charakterystyka programu nauczania...................................................................... 31. Program nauczania a struktura podręczników Do dzieła! .................................... 8 2. Siatka godzin ......................................................................................................... 8

          II. Cele kształcenia i wychowania .............................................................................. 9III. Treści nauczania ................................................................................................... 10IV. Procedury osiągania celów kształcenia................................................................. 18V. Zakładane osiągnięcia ucznia.................................................................................. 27VI. Metody i kryteria oceny osiągnięć ucznia ............................................................ 28VII. Materiały dydaktyczne......................................................................................... 30 1. Do dzieła! Podręczniki do plastyki dla klas IVVII szkoły podstawowej .......... 30

          2. Materiały multimedialne ...................................................................................... 31 3. Książka Nauczyciela ............................................................................................ 31

          page2image5624page2image5784

          2

          I. Charakterystyka programu nauczania

          Prezentowany program nauczania jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowaniaprzedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej,wtym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lubznacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej(DzU z dnia 24 lutego 2017 r., poz. 356).

          Poniżej zamieszczamy fragment rozporządzenia MEN zawierający podstawę programową przedmiotu plastyka na II etapie edukacyjnym (klasy IV–VIII szkołypodstawowej).

          Cele kształcenia – wymagania ogólne

          I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
          II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się
          działaniach indywidualnych i zespołowych.

          III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowegoogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.

          Treści nauczania – wymagania szczegółowe

          I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
          Uczeń:
          1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej 
          dawnej iwspółczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzincharakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin;

          zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom,jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
          2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plas
          tycznych (odnajduje jew dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układykompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne,symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów

          3

          kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
          3) klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna,koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżniaiidentyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe,dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacjinatury, uwzględniające problematykę barwy;
          4) charakteryzuje i rozróżnia sposoby uzyskania iluzji przestrzeni w kompozycjach płaskich;
          rozpoznaje rodzaje perspektyw (w tym m.in.: rzędowa, kulisowa, aksonometryczna, barwna,powietrzna, zbieżna); rozpoznaje i świadomie stosuje światłocień, jako sposób uzyskania iluzji przestrzeni; podejmuje działania kreatywne z wyobraźni i z natury, skoncentrowane wokół problematyki iluzji przestrzeni;
          5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźnii transpozycji natury);
          6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż,martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna);niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studiumz natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmujedziałania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematówsztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).

          II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca siędziałaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
          1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska,stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;

          2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynącezinspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustrujezjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
          3) modeluje bryły i reliefy, konstruuje samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenne
          ibryły architektoniczne, a większe projekty realizuje we współpracy z innymi; tworzy aranżacje przestrzenne z gotowych elementów stosując układy kompozycyjne właściwe dla uzyskania zamierzonego wyrazu;

          4

          4) projektuje graficzne formy użytkowe (zaproszenie, okładka, plakat); kształtuje przestrzenne formy dekoracyjne i scenograficzne – indywidualnie i w zespole; umiejętności te wykorzystuje w przygotowywaniu imprez i uroczystości szkolnych, np. powiązanych z kalendarzem różnego typu świąt;

          5) podejmuje próby integracji sztuk tworząc zespołowo teatr plastyczny (animacja formplastycznych w przestrzeni plus światło i dźwięk ) oraz realizując inne rodzaje kreacjiz pogranicza plastyki i pokrewnych dziedzin jak pantomima, taniec, film animowany;
          6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie,elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznychprogramów komputerowych);

          7) podejmuje działania z zakresu estetycznego kształtowania otoczenia; projektuje i realizujeformy dekoracyjne, podnoszące estetykę otoczenia (wykorzystuje elementy gotowe, aranżując własny pokój, np. projektując nakrycie stołu na uroczystość rodzinną z wykorzystaniem m.in.dekoracji kwiatowej; uwzględnia zasady estetyki podawania potraw).

          III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowegoogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
          1) zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła 
          architektury(historycznej i współczesnej);

          2) zapoznaje się z twórczością artystów w obrębie „małej ojczyzny”;
          3) rozumie znaczenie twórczości ludowej; rozróżnia różne jej formy; zna pojęcia sztuka
          ludowa i etnografia;
          4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce,wskazuje ich twórców;
          5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
          6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu
          w sztuce;
          7) wykazuje się znajomością najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki w Polsce i naświecie;
          8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

          Warunki i sposób realizacji

          Zajęcia plastyki mają przede wszystkim rozwijać wyobraźnię i kreatywność, niezbędną

          5

          rozwoju osobowości młodego człowieka. Mają także aspekt poznawczy i wychowawczy. Plastykę należy traktować jako szansę integralnego rozwoju, w którym uczniowie nie tylko wyrażają przez sztukę własne odczucia i emocje, ale także uczą się cierpliwości, dyscyplinysamokontroli w trakcie powstawania prac oraz angażują się, poprzez sztukę, w życie społeczne.

          Należy pamiętać, że zagadnienia teoretyczne nie mogą dominować nad ćwiczeniamipraktycznymi, a plastyka w szkole podstawowej nie powinna zamienić się w regularną historię sztuki. Wszelkie wiadomości dotyczące teorii sztuki oraz jej historii stanowią jedynie uzupełnienie i bazę poznawczą do podejmowanych działań artystycznych. Dzieje sztuki powinny być zatem przedstawiane problemowo, a nie zgodnie z jej historycznym rozwojem.Bardzo ważną kwestią w nauczaniu plastyki jest takie planowanie pracy, aby było zgodnepsychofizycznym rozwojem dziecka. W pierwszym rzędzie dotyczy to treści kształcenia.W klasach IV–VI powinny być wprowadzane zagadnienia z zakresu funkcji i języka plastyki, ujęte w dziale I. Pamiętać jednak należy, że wszystkie zagadnienia teoretyczne, uczniowie przyswajają przede wszystkim poprzez działania praktyczne. W klasach starszych (VI i VII)wiadomości powinny być utrwalane, zgodnie ze spiralnym modelem nauczania, poprzezpowracanie do działań twórczych, w których wykorzystywane są zagadnienia dotyczące formyi struktury dzieła. Wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowegoogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego, opisane w dziale III proponuje się wprowadzićklasie VII. Natomiast doskonalenie umiejętności plastycznych i ekspresja twórcza dotyczy wszystkich klas II etapu edukacyjnego (z uwzględnieniem możliwości percepcyjnych uczniów). Przejawia się to między innymi w odpowiednim dobieraniu zadań, technik, formatów i czasu realizacji. Należy pamiętać, że im młodsze dziecko, tym więcej zadań powinno się wprowadzać z wyobraźni i pamięci. Jedynie w klasach starszych mogą być wprowadzanećwiczenia oparte na bezpośredniej obserwacji natury. Z tego powodu zagadnienia związane np. z iluzją przestrzeni, należy wprowadzać w klasach VI i VII. Podobnie różnicowanie technik powinno być ściśle związane z możliwościami psychofizycznymi uczniów orazmożliwościami bazowymi szkoły. Do działań artystycznych na płaszczyźnie poleca sięklasach młodszych formaty mniejsze, a w klasach starszych sukcesywnie zwiększane.

          Ćwiczenia praktyczne powinny być planowane na pojedyncze godziny lekcyjne,niektórych przypadkach (jedynie w klasach starszych), praca może być kontynuowana nakolejnej lekcji. Przeważać powinny zajęcia w pracowniach szkolnych, w ramach których dominować mają aktywności warsztatowe. W trakcie realizacji programu należy uwzględniać różne formy i metody kształcenia. Powinno się w tym również uwzględnić działania

          6

          zespołowe, zwłaszcza przy pracach wymagających dużego wkładu i wysiłku. Tego rodzaju działania (realizowane np. w formie projektów edukacyjnych), dają szansę powiązańinterdyscyplinarnych i rozwijają różnorodne formy ekspresji twórczej. Pobudzają one sferę emocjonalną, poprzez angażowanie różnych zmysłów. Płaszczyzną wspólną może być na przykład teatr, w którym integrują się języki: literatury (słowo), muzyki (oprawa muzyczna),plastyki (scenografia i kostiumy) i gestu lub przygotowanie uroczystości szkolnych. Warto poszukać tego rodzaju wspólnych płaszczyzn i podjąć współpracę z innymi nauczycielamiw ich realizacji. Praca metodą projektu istotna jest szczególnie w klasach starszych.

          Lekcje w miarę możliwości powinny być uzupełniane innymi formami zajęć,realizowanymi we wszystkich latach nauki. Ich celem jest m.in. upowszechnianie kultury i współpraca z instytucjami i osobami działającymi na rzecz rozwoju kultury i sztuki. Dotakich form należą:
          1) lekcje w: galeriach, muzeach, obiektach sakralnych, pracowniach twórców;
          2) wycieczki, w tym zajęcia plenerowe;
          3) tworzenie wystaw prac własnych, klasowych i szkolnych;
          4) zwiedzanie wystaw;
          5) spotkania z artystami;
          6) poznawanie zabytków i twórców regionu oraz, w miarę możliwości, współtworzenie
          kultury regionalnej w powiązaniu z instytucjami zajmującymi się upowszechnianiem
          kultury i sztuki;
          7) udział w konkursach plastycznych.

          Nauczyciele plastyki mają obowiązek dostosowywania wymagań do indywidualnychpotrzeb, możliwości i predyspozycji uczniów. Dotyczy to zwłaszcza uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, których charakteryzuje szczególna wrażliwość artystycznaizdolności twórcze. Uczniów przejawiających szczególne pasje artystyczne, należywspierać w rozwoju.

          Istotne znaczenie w rozwoju ma też wychowanie w poczuciu odpowiedzialnościi szacunku dla prac własnych i cudzych, w tym dziedzictwa kulturowego. Może się to przejawiać także w tworzeniu zbioru własnych prac, ich dokumentowaniu i zgodnymz prawem publikowaniu. Nauczyciele powinni zwracać uwagę i uwrażliwiać uczniów na ochronę własności intelektualnej i nie dopuszczać do tworzenia plagiatów oraz publikowaniam.in. w mediach prac bez zgody twórcy oraz prac przedstawiających inne osoby bez ich zgody (ochrona wizerunku). Powinni też kształtować postawy właściwie rozumianej tolerancji dla twórczości innych osób z uwzględnieniem poszanowania godności człowieka oraz postawy

          7

          odpowiedzialności za treść i formę własnej twórczości plastycznej.

          I.1. Program nauczania a struktura podręczników Do dzieła!

          Program Do dzieła! obejmuje realizację najważniejszych zagadnień z zakresu teorii sztuki oraz różnorodne działania manualne. W pierwszej kolejności przewidywane jest zapoznanie ucznia z podstawowymi terminami plastycznymi i bogactwem środków warsztatuplastycznego. Dzięki nim uczeń zdobywa wiedzę i narzędzia umożliwiające mu świadomą

          efektywną działalność twórczą. W trakcie omawiania kolejnych treści nauczania uczeńzapoznaje się z podstawowymi terminami stosowanymi w plastyce (np. zagadnienia: „Linia i punkt”, „Plama”, „Barwy podstawowe i pochodne”) oraz z najważniejszymi technikami plastycznymi (na przykład zagadnienia: „Techniki rysunkowe”, „Techniki malarskie”). osiągnięciu tych zadań pomocne są między innymi praca z materiałem ilustracyjnymizdjęciowym oraz ćwiczenia plastyczne. Następnie zgromadzone wiadomościidoświadczenia uczeń wykorzystuje w trakcie poznawania problematyki związanejznajważniejszymi dziedzinami twórczości artystycznej. Dotyczą one między innymirysunku, malarstwa, grafiki, rzeźby, architektury czy współczesnych form sztuki, naprzykład filmu czy fotografii. Rozszerzony zasób pojęć i informacji ułatwia uczniowi analizowanie zarówno dzieł sztuki, jak i różnorodnych elementów otoczenia. Pozwala do- strzegać ich walory estetyczne i ekspresyjne, stymuluje wyobraźnię i inwencję twórczą ucznia. Istotną rolę odgrywa również rozwijanie umiejętności wyrażania i uzasadnianiawłasnych opinii oraz kształtowanie postawy tolerancji wobec poglądów i dokonań innych osób.

          Z zagadnieniami plastycznymi problemowo powiązane są treści z zakresu historii

          sztuki, np. podczas omawiania zagadnienia linii i punktu proponowane jest wprowadzenie informacji o sztuce prehistorycznej, przy sztuce użytkowej – secesji, a w przypadku fotografii – dadaizmu i surrealizmu.

          I.2. Siatka godzin

          Na nauczanie plastyki w klasach IVVII Ministerstwo Edukacji Narodowej przeznaczyło po1 godzinie tygodniowo w każdym roku nauki. Przedstawiona w programie kolejnośćrealizacji zagadnień nie jest obligatoryjna. Stanowi jedynie propozycję autorską, wypracowaną w ciągu wieloletniej praktyki szkolnej. Dzięki tematycznemu pogrupowaniutreści nauczania nauczyciel może realizować program zgodnie z własnymi preferencjami

          8

          oraz możliwościami czasowymi.

          II. Cele kształcenia i wychowania

          Głównym celem nauczania plastyki w szkole podstawowej jest rozwój wyobraźni twórczej oraz umożliwienie uczniom swobodnej ekspresji plastycznej. Istotne znaczenie ma również rozwijanie umiejętności odbioru wypowiedzi artystycznych i wykorzystanie zawartych w nich informacji oraz przygotowanie uczniów do analizy i interpretacji tekstów kultury.

          Zadania te można realizować dzięki szczegółowo zaplanowanym celom kształcenia i wychowania, uwzględniającym indywidualizację pracy uczniów oraz warunki, w którychrealizowany jest program.

          Szczegółowe cele kształcenia

          – Poznanie elementarnych pojęć plastycznych oraz związanych z innymi dziedzinami sztuki, np. filmem, fotografią.
          – Orientacja w najważniejszych zagadnieniach teorii sztuki.

          – Poznanie różnorodnych form twórczości.

          – Wiedza na temat wybitnych dzieł architektury i sztuk plastycznych w Polsce i na świecie. – Poznanie twórczości artystów ludowych własnego regionu.
          – Wiedza na temat zabytków, instytucji kulturalnych oraz dzieł sztuki w najbliższymotoczeniu, w Polsce i w Europie.

          – Plastyczne widzenie natury, a nie postrzeganie jej tylko w sposób „przedmiotowy”, „literacki”.

          – Interpretacja i ocena otoczenia pod kątem wartości plastycznych.
          – Posługiwanie się podstawowym warsztatem plastycznym.
          – Rozróżnianie określonych dyscyplin w takich dziedzinach, jak: architektura, sztuki plastyczne, fotografia, film.
          – Świadome wykorzystywanie w samodzielnych działaniach różnorodnych technik plastycznych oraz narzędzi multimedialnych.
          – Umiejętne i twórcze posługiwanie się różnymi materiałami, narzędziami i technikami właściwymi dla określonych dziedzin sztuki.
          – Realizowanie określonych działań plastycznych własnych pomysłów.
          – Korzystanie z różnorodnych źródeł informacji w celu rozwijania zainteresowań

          9

        plastycznych i pogłębiania wiedzy o sztuce.
        – Dokonywanie wyborów i podejmowanie samodzielnych działań plastycznych.
        – Rozpoznawanie własnych możliwości i uzdolnień plastycznych oraz przezwyciężanie trudności w podejmowaniu działań plastycznych.

        Szczegółowe cele wychowania

        – Samodzielne zdobywanie wiedzy na temat sztuki regionalnej i środowiskowej.

        – Rozwój wyobraźni twórczej, kreatywnego myślenia i działania.– Aktywny i świadomy odbiór dzieł sztuki.
        – Odwiedzanie muzeów i galerii oraz uczestnictwo w wystawach.– Kolekcjonowanie reprodukcji dzieł sztuki.

        – Ciekawość i pragnienie poznawania nowych zagadnień plastycznych.
        – Potrzeba artystycznej ekspresji.
        – Gromadzenie wytworów sztuki ludowej oraz wiadomości z nią związanych.
        – Rozwój wrażliwości estetycznej i emocjonalnej.
        – Otwartość w wyrażaniu własnych sądów i opinii.
        – Tolerancja wobec działań, zainteresowań i sądów innych ludzi.
        – Szacunek dla twórców różnych form sztuki i ich artystycznych dokonań.
        – Przyjmowanie pod wpływem sztuki właściwych postaw moralnych i społecznych.– Włączanie sztuki we własne życie.

        III. Treści nauczania

        page10image12144page10image12304

        Zagadnienia

        Treści nauczania

        Odniesienia do podstawy programowej

        page10image14336page10image14496page10image14920page10image15080

        Klasa IV

        page10image16632page10image17056page10image17216page10image17960page10image18120

        Co widzimy
        i jak to pokazać?

        - termin język plastyki oraz podstawowe terminyplastyczne w formie abecadła plastycznego: linia,konturplamawalorświatłocieńbarwagama barwnafakturakształtkompozycjaperspektywa- elementy plastyczne w otoczeniu i w dziele sztuki - rola plastyki w tworzeniu estetycznego otoczenia- istota malarskiego patrzenia na otoczenie

        I.1 I.5 I.6 II.1

        page10image22944page10image23104page10image23528page10image23688page10image24864page10image25456

        ABC sztuki

        terminy: sztukadzieło sztukitwórczośćmural,graffiti
        - dziedziny sztuki: rysunek, malarstwo, grafika,rzeźba, architektura, sztuka użytkowa, fotografia,

        I.1

        I.6 II.6 III.1

        10

        film, nowe formy sztuki

        muzea i galerie jako miejsca gromadzące dziełasztuki

        III.7

        III.8

        Linia i punkt

        - terminy: liniapunktkonturkontrast
        - rodzaje oraz zastosowanie linii i punktu w rysunku - linia jako środek wyrażania formy, faktury
        i przestrzeni
        - tworzenie pracy plastycznej z zastosowaniem
        różnych linii i punktów

        I.1

        I.5 II.1 II.2III.5

        Linie i punkty a sztuka prehistoryczna

        - ramy czasowe prehistorii
        prehistoryczne malarstwo, rzeźba, architektura, sztuka użytkowa – cechy charakterystyczne,najważniejsze informacje
        - sztuka najdawniejsza w muzeach

        I.1

        I.5 II.2 III.1 III.7

        page11image18688

        Plama

        - termin plama
        - rodzaje plam
        plama jako środek wyrażania barwy, kształtu, powierzchni i rodzaju oświetlenia

        I.1 I.3 I.5 II.2 III.1 III.7

        page11image24080

        Płaskie plamybarwne a sztuka Egiptu

        - termin: piramidasarkofaghieroglifymumiapapirus
        ramy czasowe sztuki starożytnego Egiptu
        malarstwo, rzeźba, architektura starożytnegoEgiptu – cechy charakterystyczne, najważniejszeinformacje

        - sztuka egipska w muzeach

        I.1 I.3 I.5 II.2 III.1 III.7

        Barwy podstawowe i pochodne

        - terminy: barwy podstawowebarwy pochodne,barwy czyste
        koło barw
        podział barw na podstawowe i pochodne

        zasady łączenia barw podstawowych w celu uzyskania barw pochodnych

        page11image35192

        I.1 I.3 I.6 II.1 II.2 III.5

        Barwydopełniające i złamane

        - terminy: barwy dopełniającebarwy złamane zasady łączenia barw w celu uzyskania barwzłamanych
        efekt łączenia barw dopełniających

        wpływ barw dopełniających i złamanych na ekspresję pracy plastycznej
        - tworzenie pracy plastycznej z wykorzystaniembarw czystych, w tym dopełniających

        I.1 I.3 I.6 II.1 II.2 III.4 III.5

        Barwy ciepłe i zimne

        - terminy: barwy ciepłebarwy zimne
        podział barw na ciepłe i zimne
        wpływ barw ciepłych i zimnych na ekspresję pracy plastycznej oraz na samopoczucie człowieka

        I.1 I.3 II.1 II.2

        Techniki rysunkowe

        - terminy: technika rysunkowakomiksszkic,fiksatywa
        - rodzaje technik rysunkowych
        podstawowe narzędzia i podłoża rysunkowe orazich zastosowanie

        I.1 I.5 I.6 II.1 II.2

        11

    tworzenie pracy plastycznej w określonej technicerysunkowej

    II.6

    Techniki malarskie. Technika akwarelowa

    - terminy: technika malarskapigment- rodzaje farb
    - rodzaje technik malarskich
    - cechy techniki akwarelowej

    narzędzia i podłoża stosowane w techniceakwarelowej

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 III.4 III.5

    Techniki temperowa i plakatowa oraz gwasz

    - terminy: enkaustykaikona
    - cechy technik temperowej i plakatowej oraz gwaszu - narzędzia i podłoża w technikach temperowej
    i plakatowej oraz w gwaszu
    ikona jako przykład malarstwa temperowego
    - tworzenie pracy plastycznej w technice plakatowej lub temperowej

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 II.6 III.4 III.5

    Technika pastelowa

    - cechy charakterystyczne techniki pastelowej - rodzaje pasteli
    narzędzia i podłoża stosowane w technicepastelowej

    - tworzenie pracy plastycznej w technice pastelowej

    page12image23768

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 II.6 III.4 III.5

    Pozostałe technikimalarskie

    - terminy: terpentynalaserunekwerniks
    - cechy technik akrylowej i olejnej
    narzędzia i podłoża stosowane w technikach akrylowej i olejnej

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 II.6 III.4 III.5

    Różne technikimalarskie a sztuka antyczna

    - terminy: malarstwo wazowefreskmozaika
    ramy czasowe sztuki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu
    malarstwo, rzeźba, architektura starożytnej Grecjistarożytnego Rzymu – cechy charakterystyczne,najważniejsze informacje

    - sztuka antyczna w muzeach

    I.1 I.3 I.5 II.2 III.5 III.7

    Techniki mieszane – farby wodne i pastele

    - termin techniki mieszane
    - charakterystyka technik mieszanych
    łączenie farb wodnych z pastelami
    zastosowanie technik mieszanych w działaniachplastycznych

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2

    12

    II.6

    Techniki mieszane– malowanie i drapanie

    - termin sgraffito
    zastosowanie technik mieszanych w działaniachplastycznych
    - technika wydrapywanki

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 II.6

    Kolaż

    - terminy: kolażfotokolaż
    cechy charakterystyczne kolażu i fotokolażu
    zastosowanie kolażu w działaniach plastycznych

    I.1 I.3 I.5 II.2 II.4 II.6

    page13image15856

    Tworzę przez całyrok

    zastosowanie w praktyce elementów plastycznych: linii, plamy, barwy, kształtu
    formy sztuki użytkowej
    - wykorzystanie technik rysunkowych, malarskich

    i mieszanych

    I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 II.3 II.4 II.6 II.7

    Klasa V

    ABC sztuki

    - terminy: zabytekmuzeumfunkcje muzeów

    page13image27480

    III.1 III.3 III.7

    page13image29120

    Proporcje i kontrasty form

    - terminy: kształtformaforma płaskaforma przestrzennakontrast
    rodzaje form: naturalne i sztuczne (użytkowe i artystyczne)

    forma w rysunku, malarstwie i rzeźbie

    I.1 I.2 I.5 II.1 II.2 II.3 II.6

    Sztuka romańskai gotycka

    - terminy: portalwitrażmaswerkrozetaołtarz
    ramy czasowe sztuki romańskiej i gotyckiej
    malarstwo, rzeźba, architektura sztuki romańskiej i gotyckiej – cechy charakterystyczne, najważniejszeinformacje

    I.1 I.2 I.5 II.2 II.3 III.1 III.4

    Gama barwna

    - terminy: gama barwnakolor lokalnytonacja rodzaje gamy barwnej: szeroka, wąska, ciepła,zimna
    - znaczenie gamy barwnej i tonacji w pracach plastycznych

    I.1 I.3 I.4 I.5 II.1 II.2

    Sztuka renesansu

    - terminy: freskwillakrużganek - ramy czasowe sztuki renesansu

    I.1 I.3

    13

malarstwo, rzeźba, architektura renesansu – cechycharakterystyczne, najważniejsze informacje

II.1

II.2 III.1 III.4 III.5 III.7

Walor

- walor w rysunku i malarstwie - sposoby uzyskiwania waloru

I.1 I.4 I.5 II.1

Kontrasty barwne

różnorodne kontrasty barwne: temperaturowe, dopełnieniowe, walorowe

I.1 I.3 I.4 II.1 II.4

page14image15864

Faktura

- termin faktura
- rodzaje faktury
uzyskiwanie różnego rodzaju powierzchni w rysunku i malarstwie
- rola faktury w dziele plastycznym
technika frotażu

I.1 I.4 I.5 II.1 II.2 II.6

Kompozycja centralna

- terminy: kompozycjaakcent plastyczny
- znaczenie kompozycji w sztuce
- cechy kompozycji centralnej i sposoby jej tworzenia
- zasady harmonijnej kompozycji

page14image24728

I.1 I.2 I.3 II.1 II.6

Kompozycja symetryczna
i asymetryczna

- cechy kompozycji symetrycznej i asymetrycznej - sposoby tworzenia oraz funkcja w dziele plastycznym kompozycji symetrycznej i asymetrycznej

I.1 I.2 I.3 II.1 II.6

page14image33056

Kompozycja otwarta
i zamknięta

cechy kompozycji otwartej i zamkniętej
- sposoby tworzenia oraz funkcja w dzieleplastycznym kompozycji otwartej i zamkniętej

I.1 I.2 I.3 II.1 II.6

Kompozycja statyczna
i dynamiczna

- cechy kompozycji statycznej i dynamicznej
- sposoby tworzenia oraz funkcja w dziele plastycznym kompozycji statycznej i dynamicznej

I.1 I.2 I.3 II.1 II.6

Sztuka baroku i klasycyzmu

- terminy: sztukateriaweduta
- ramy czasowe sztuki baroku i klasycyzmu malarstwo, rzeźba, architektura baroku iklasycyzmu – cechy charakterystyczne,najważniejsze informacje

I.1 I.2 I.3 II.1 II.6 III.1 III.4 III.5 III.7

14

Kompozycja rytmiczna

- cechy kompozycji rytmicznej
- sposoby tworzenia kompozycji rytmicznej oraz jej funkcja w dziele plastycznym

I.1 I.2 I.3 II.1 II.4 II.6

Tworzę przez cały rok

zastosowanie w praktyce elementów plastycznych: linii, plamy, barwy, kształtu
- formy sztuki użytkowej
- wykorzystanie technik rysunkowych, malarskich i mieszanych

I.1 I.3 I.5 I.6 II.1 II.2 II.3 II.4 II.6 II.7

page15image13936

Klasa VI

ABC sztuki

- terminy: oryginał, reprodukcja, kopia

page15image18672

III.1 III.4 III.5 III.8

page15image20456

Perspektywarzędowa
i kulisowa

- terminy: perspektywaukład pasowy
- funkcje perspektywy w dziele plastycznym
cechy charakterystyczne perspektywy rzędowej - cechy charakterystyczne perspektywy kulisowej - zastosowanie perspektywy kulisowej w sztuce

I.1 I.2 I.4 II.5 II.1 III.5

Perspektywa zbieżna

- terminy: linia horyzontupunkt zbiegu
cechy charakterystyczne perspektywy zbieżnej(linearnej)
zastosowanie perspektywy zbieżnej w rysunku i malarstwie

page15image30368

I.1 I.2 I.4 II.5 II.1 III.5

Perspektywa aksonometryczna

- terminy: aksonometria
- cechy charakterystyczne perspektywy aksonometrycznej
- zastosowanie perspektywy aksonometrycznej w rysunku i malarstwie

I.1 I.2 I.4 II.5 II.1 III.5

Perspektywa powietrzna
i malarska

- cechy charakterystyczne perspektywy powietrznej i malarskiej
sposób wyrażania przestrzeni na płaszczyźnie za pomocą perspektywy powietrznej i malarskiej

I.1 I.2 I.3 I.4 II.5 II.1 III.5

Światłocień

- termin światłocień
funkcje światłocienia
sposoby ukazywania światłocienia w rysunku
- zasady rysowania cienia rzucanego przez obiekt

I.1 I.4 I.5 II.1

15

II.2

Sztuka romantyzmu i realizmu

- ramy czasowe epoki romantyzmu i realizmu

malarstwo, rzeźba, architektura romantyzmu
i realizmu 
– cechy charakterystyczne, najważniejszeinformacje

I.1 II.2 III.1 III.4 III.5 III.7

page16image10680

Rysunek

rysunek jako odrębna dziedzina sztuki – cechy charakterystyczne
- rola rysunku w sztuce
środki wyrazu plastycznego w rysunku

analiza i porównanie dzieł rysunkowych

I.1 I.4 I.5 II.1 II.2 III.4 III.5

page16image16792

Malarstwo

- cechy charakterystyczne malarstwa jako dziedziny sztuki
- rodzaje malarstwa
sposoby przedstawiania rzeczywistości

w malarstwie
środki wyrazu plastycznego w malarstwie analiza i porównanie dzieł malarskich

I.1 I.2 I.3 I.4 I.5 I.6 II.1 II.2

Impresjonizm i symbolizm

- ramy czasowe impresjonizmu i symbolizmu

cechy charakterystyczne, najważniejsze informacje o impresjonizmie i symbolizmie

page16image26768

I.1

I.2 II.1 II.2 III.4 III.5 III.7

Grafika

- terminy: rylecmatrycadruk wklęsłydruk wypukły - grafika jako dyscyplina plastyczna
- rodzaje grafiki
- charakterystyka grafiki artystycznej (warsztatowej) - 
narzędzia stosowane w grafice

nazwy prac graficznych w zależności od materiału matrycy
analiza i porównanie dzieł grafiki artystycznej
- terminy: znak plastycznyliternictwologo,billboardekslibris

charakterystyka grafiki użytkowej (stosowanej) różnorodność form grafiki użytkowej: plakat, grafika reklamowa, precyzyjna, książkowa,komputerowa

- rola plakatu w sztuce
analiza i porównanie dzieł grafiki użytkowej

I.1 I.2 I.3 I.5 I.6 II.4 II.6 II.7 III.4 III.5 III.7

Rzeźba

- terminy: reliefpolichromiamedalierstwo,asamblaż
rzeźba jako dziedzina sztuki
rodzaje rzeźby: rzeźba wolno stojąca (w tym pomnik, posąg, rzeźba parkowa), rzeźba związana

I.1 I.5 I.6 II.1 II.3

16

page17image1176page17image1600page17image2024page17image2184page17image2608page17image3032page17image3192page17image3352page17image3512

z architekturą (w tym płaskorzeźba), medal i moneta, asamblaż
analiza i porównanie dzieł rzeźbiarskich

II.6 III.1 III.4 III.5 III.7

page17image5912page17image6072page17image6496page17image6656page17image7080page17image7240page17image7400page17image7560page17image7720

Architektura

- terminy: architekturbanistazabytekkonserwatorzabytków
- specyfika i rola architektury jako dziedziny sztuki - podział architektury pod względem funkcji na: mieszkaniową, sakralną, użyteczności publicznej, przemysłową

- zasady dobrej architektury oraz funkcjonalne i estetyczne planowanie przestrzeni
analiza i porównanie dzieł architektury

I.1

I.2 II.7 III.1 III.5

page17image12536page17image12696page17image13120page17image13280page17image13704page17image13864page17image14024page17image14184page17image14344

Sztuki użytkowe

- terminy: sztuka użytkowadesignfunkcjonalność przedmiotów
specyfika i rola wzornictwa przemysłowego
rzemiosła artystycznego

estetyka i funkcjonalność przedmiotów
różnice między wzornictwem przemysłowymrzemiosłem artystycznym
analiza i porównanie wytworów wzornictwa przemysłowego i rzemiosła artystycznego

I.1 I.2 I.5 II.4 II.6

page17image18928page17image19088page17image19512page17image19672page17image20096page17image20256page17image20416page17image20576page17image20736

Secesja

- ramy czasowe sztuki secesyjnej

cechy charakterystyczne, najważniejsze informacjeo secesji

I.1 I.2 I.5 III.1 III.4 III.5 III.7

page17image23864page17image24024page17image24448page17image24608page17image25032page17image25192page17image25352page17image25512page17image25672

Klasa VII

page17image26320page17image26480page17image26904page17image27064page17image27488page17image27648page17image27808page17image27968page17image28128page17image28288page17image28448

ABC sztuki

- terminy: sztuka współczesnasztuki wizualne,dzieło sztukiabstrakcjapoezja konkretna,
sztuka oficjalna (elitarnawysokaprofesjonalna),popularna (masowa)ludowanaiwna,nieprofesjonalnaetnografiaetnologiaskansen,pietaświąteketnodesign

specyfika sztuki współczesnej i status współczesnych artystów
różnorodność form najnowszych dzieł sztuki: obiekt, przedmiot codziennego użytku, pomysł

I.6 III.3 III.4 III.5

page17image33272page17image33432page17image33856page17image34016page17image34440page17image34600page17image34760page17image34920page17image35080

Źródła współczesności –sztuka nowoczesna

- terminy: fowizmkubizmfuturyzmekspresjonizm,formizm
- ramy czasowe sztuki nowoczesnej
prądy sztuki nowoczesnej – cechycharakterystyczne, najważniejsze informacje

muzea prezentujące dzieła sztuki nowoczesnejanaliza przykładowych dzieł poznanych nurtówdziałanie plastyczne – ekspresja przez sztukę

I.1 I.6 II.2 II.6 III.4 III.5 III.6 III.7

page17image40360page17image40520page17image40944page17image41104page17image41528page17image41688page17image41848page17image42008page17image42168

Fotografia

- terminy: fotomontażfotokolażfotogram,

I.1

page17image43832page17image44256page17image44416page17image44576page17image44736page17image45160

17

fotografia analogowa i cyfrowafotografik,fotografia artystyczna i użytkowakadr,światłocieńmocne punkty w fotografiidecydującymoment

- fotografia jako dziedzina sztuk wizualnych - znaczenie fotografii i jej zastosowania
- rodzaje i tematy fotografii
środki wyrazu fotografii

- zasady kompozycji fotografii
analiza przykładowego dzieła fotograficznego działania plastyczne, wykonanie fotografii

I.6 II.2 II.6 III.4 III.5 III.6 III.7

Nowatorskie zastosowanie fotografii przezdadaistów i surrealistów

- terminy: dadaizmsurrealizmprzedmiot gotowy(ready made), przedmiot znaleziony
- ramy czasowe dadaizmu i surrealizmu
malarstwo, nowe formy dzieł – cechycharakterystyczne, najważniejsze informacje

- sztuka surrealizmu w muzeach
analiza przykładowych dzieł dadaizmu isurrealizmu
działanie plastyczne – ekspresja przez sztukę

I.1 I.6 II.2 II.6 III.4 III.5 III.6 III.7

Film

- terminy: fabułakadrujęciescenamontaż,sekwencjaplan filmowy
- film jako dziedzina sztuki
środki wyrazu w filmie

typy planów filmowych
działanie plastyczne – ekspresja przez sztukę

page18image21656

II.5 II.6 III.5 III.6

Asamblaż i instalacja

- terminy: asamblażinstalacjajunk artsite specificsztuka otoczenia (environment),wideoinstalacja
dzieło sztuki a formy ekspozycji i aranżacjaprzestrzeni

- odmiany asamblażu i instalacji
analiza przykładowych asamblaży i instalacji działania plastyczne – ekspresja przez sztukę

I.1 II.3 II.6 III.4 III.5 III.6

Nowe formy dzieł a wybrane nurty w sztucewspółczesnej

- terminy: pop-artpostmodernizmkonceptualizm,minimalizmland art
pomysł jako sztuka, natura jako tworzywo sztuki nowe formy i tworzywa dzieł – cechycharakterystyczne, najważniejsze informacje

dzieła sztuki omawianych nurtów w muzeach
analiza przykładowych dzieł poznanych nurtów działanie plastyczne – ekspresja przez sztukę

I.1 I.6 II.2 II.6 III.4 III.5 III.6 III.7

Happening
i performance

- terminy: happeningperformance
dzieło sztuki jako proces i wydarzenie
rola odbiorcy jako współtwórcy sztuki
analiza przykładowego happeningu lub performance’u
- tworzenie wypowiedzi wizualnej – działaniakreatywne

I.1 II.2 II.5 II.6 III.4 III.5 III.6

18

Nowe media w sztuce

- terminy: nowe mediasztuka nowych mediów,multimediainteraktywnośćnet art
- tematy i narzędzia sztuki nowych mediów
rola odbiorcy w sztuce nowych mediów

analiza przykładowych realizacji z zakresu sztukinowych mediów
- tworzenie wypowiedzi z wykorzystaniem nowych mediów

I.1 II.4 II.6 III.4 III.5

Analiza dzieł sztuki

- elementy formy dzieła sztuki: technika wykonania i materiał, faktura, kształty, proporcje i skala, barwa, kompozycja, perspektywa, światłocień, plama barwna, linia

porównanie poszczególnych środków wyrazu na wybranych przykładach
- przykładowe opisy dzieł sztuki
działania plastyczne – ekspresja przez sztukę

I.1 I.2 I.3 I.4 I.5 I.6 II.6 III.4 III.5 III.6

page19image16496

Tworzenie z natury

- terminy: szkicportretautoportretmartwa natura,pejzażplenercamera obscuratrompe-l’oeil,vanitasweduta
- relacja miedzy sztuką i rzeczywistością

natura i rzeczywistość jako inspiracja dla artystów - typy rejestracji natury: obserwacja, szkic, odwzorowanie, przetworzenie, karykatura
- rola i cel odwzoro
wania rzeczywistości w sztuce

analiza przykładowych dzieł

I.1 I.2 I.6 II.1 III.5

Projekt artystyczno- -edukacyjny

założenia metody projektu
- etapy pracy nad projektem
formy i strategie działań
role i zadania uczestników projektu - konsultacje

omówienie działań przeprowadzonych w ramach projektu artystyczno-edukacyjnego
- ocena projektu

page19image28976

I.1 II.3 II.4 II.5

IV. Procedury osiągania celów kształcenia

Pełna realizacja celów kształcenia jest uzależniona od odpowiedniego doboru metod nauczania. Wykorzystanie zróżnicowanych form pracy z uczniem oraz technik motywacji toczynniki, które w znacznym stopniu ułatwiają i uatrakcyjniają proces przekazywania wiedzykształcenia kompetencji. Nauczanie przedmiotu plastyka wiąże się z pewnymi trudnościami,najpowszechniejsze to: ograniczony czas realizacji programu i niewystarczające wyposażenie pracowni. Istotnym wyzwaniem jest także inspirowanie uczniów niezainteresowanych przedmiotem, kształtowanie ich potrzeb estetycznych i wzbudzanie w nich potrzebytworzenia.

19

Sugerowane w realizacji programu techniki pracy reprezentują kilka grup metodnauczania: metody podająceposzukująceoglądowe oraz wdrażające do praktycznego działania.

1) Metody podające
Praca z tekstem podręcznika 
nie ma wyłącznie charakteru biernego przyswajania wiedzy.Wiąże się z koniecznością aktywnego poszukiwania odpowiedzi na pytania towarzyszące ilustracjom, odnoszenia wiadomości z danej jednostki tematycznej do wiedzy uprzednio nabytej lub do codziennych doświadczeń ucznia. Dzięki pracy z podręcznikiem uczniowie powinni nabywać nie tylko wiedzę, lecz także praktyczne umiejętności niezbędne dopodejmowania działań twórczych i ekspresji twórczej.

Podręcznik został tak skonstruowany, aby umożliwić szybkie odszukaniepodstawowych informacji. Przekaz zawartych w nim treści powinien być uzupełniony metodami aktywizującymi oraz pokazami multimedialnymi.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać pracę z tekstem podręcznika:

• barwy podstawowe i pochodne;• kompozycja;
• analiza dzieła sztuki.

Praca z materiałem ilustracyjnym stanowi niezbędny element w procesie nauczaniaprzedmiotu plastyka. Kontakt ucznia z reprodukcjami zamieszczonymi w podręczniku, albumach o sztuce, czasopismach artystycznych, a także z filmami i portalami internetowymipoświęconymi sztuce zapewnia trening percepcji konieczny dla odbioru sztuki, a ponadto przyczynia się do rozbudzania ciekawości zjawisk artystycznych i potrzeby bezpośredniego kontaktu ze sztuką.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać pracę z materiałemilustracyjnym:

• malarstwo;• architektura;• fotografia.

Opis dzieła sztuki jest metodą, która łączy analizę formalną z elementami analizy warstwy znaczeń dzieła. Metoda bazuje na wiedzy zdobytej przez ucznia – wiadomościachzakresu języka i funkcji plastyki oraz dziedzin sztuk plastycznych. Kompetencje uczniauzyskane dzięki zastosowaniu omawianej metody obejmują m.in.: podanie epoki i stylu

20

reprezentowanych przez pracę, określenie techniki wykonania dzieła, wstępną, ogólną charakterystykę form widocznych w dziele.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać opis dzieła sztuki: • grafika

• rzeźba;
• instalacja.

Opowiadanie (wykładsprawdza się jako forma szybkiego wprowadzenia uczniówtemat i zarysowania kontekstów, których będą potrzebować, by zrozumieć i omawiać nowe zagadnienia. Jako metoda nauczania opiera się na komunikatach z wykorzystaniem elementów ludycznych (np. teatralizacja wypowiedzi mająca na celu pobudzenie wyobraźni słuchaczy). Przekaz, pomimo formy mówionej, jest wyraźnie zdynamizowany, zwłaszczaprzypadku zastosowania przez nauczyciela humorystycznego, barwnego, prostego języka oraz przykładów nawiązujących do codziennych doświadczeń uczniów. Pasja mówcy jesttym przypadku najsilniejszym bodźcem wzbudzającym zainteresowanie odbiorców.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać opowiadanie: • sztuka prehistoryczna;

• sztuka Grecji i Rzymu;• film.

Korekta przeprowadzana przez nauczyciela może mieć charakter indywidualny albozbiorowy i powinna opierać się na dialogu lub dyskusji. Możemy wyróżnić dwa jej rodzaje:
– konsultacja powstającej pracy plastycznej albo projektu z zakresu sztuk wizualnych – jej celem jest przekazanie uczniowi dodatkowych informacji, opinii i rad, które umożliwią munaniesienie ewentualnych poprawek;
– omówienie zrealizowanej pracy plastycznej albo projektu z zakresu sztuk wizualnych, mające najczęściej formę komentarza nauczyciela do wystawionej oceny; jest to opis i charakterystyka osiągnięć ucznia na danym etapie nauczania – w tej formie korekta stanowiważną informację zwrotną dla ucznia na temat zalet jego pracy oraz elementów, nad którymi powinien jeszcze popracować.

Korektę warto potraktować jako element oceniania kształtującego, ponieważ pomaga uczniowi dokonać samodzielnej oceny postępów i osiągnięć.

2) Metody poszukujące
Metoda heurystyczna (heureza) opiera się na dążeniu poznawczym, które nie zakłada z górykonkretnych rozwiązań problemów. Jej prekursorem był Sokrates, który skłaniał rozmówców

21

do samodzielnego formułowania tez i wniosków za pomocą odpowiednio stawianych pytań.Celem heurezy jest przede wszystkim aktywne poszerzanie zakresu wiedzy ucznia. Rola nauczyciela polega na zadawaniu kolejnych pytań ukierunkowujących, wynikających logicznie z wcześniejszych odpowiedzi udzielonych przez uczniów. Zadaniem nauczycielajest stwarzanie sytuacji sprzyjających indywidualnemu rozwiązywaniu problemów przezucznia, umożliwiających mu odwoływanie się do własnych doświadczeń i obserwacji. Wprocesie nauczania metoda ta dowartościowuje ucznia oraz jego kreatywność i spontaniczność. W odniesieniu do przedmiotu plastyka jej stosowanie jest jednym zważniejszych czynników wpływających na kształcenie krytycznego myślenia potrzebnego w kontakcie ze sztuką, zwłaszcza jej najnowszymi zjawiskami. Atrakcyjność heurezy polega na wzbogaceniu procesu uczenia się i zapobieganiu rutynie przyswajania kolejnych informacji. Sprzyja przełamywaniu schematów myślowych, wzbogacaniu wyobraźni, a także rozwijaniu inteligencji poprzez twórcze myślenie. Omówiona metoda sprawdza się w konstruowaniuprzez uczniów wypowiedzi o charakterze analitycznym i krytycznym, wspomaga kształcenie umiejętności wnioskowania i formułowania opinii na temat dzieła sztuki. Podstawowym warunkiem efektywnego stosowania tej metody jest stawianie przez prowadzącego jasno sformułowanych pytań i dysponowanie przez uczniów odpowiednim zasobem wiedzy, koniecznej jako punkt wyjścia rozważań.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać heurezę: • analiza dzieła sztuki;

• instalacja i asamblaż;
• happening, performance.

Metoda hermeneutyczna umożliwia formułowanie wypowiedzi na temat dzieł sztuki bez konieczności odwoływania się do kontekstów teoretycznych, historycznych i bio- graficznych. Daje to uczniowi swobodę w samodzielnych poszukiwaniach znaczeń dzieła. Ewentualne braki w wiedzy nie powinny zniechęcać uczniów do rozmów o sztuce oraz do dzielenia się swoimi wrażeniami i opiniami, będącymi dobrym wstępem do właściwej analizy i interpretacji. Kolejna zaleta tej metody polega na tym, że sprawdza się ona przy omawianiu najnowszych zjawisk sztuki, zbyt krótko istniejących, aby zyskały jednoznaczne wartościowania czy wzorcowe analizy.

Przykładowe zagadnienia, do których omówienia można wykorzystać metodę hermeneutyczną, to ćwiczenia w części Dzieła sztuki pod lupą oraz element Między sztukamii epokami.

22

Mapa myśli jest metodą bazującą na graficznym uporządkowaniu haseł – kluczowychinformacji, szczególnie przystępną dla pokolenia przyzwyczajonego do używania obrazóww celach komunikacyjnych i poznawczych. Polega na zapisywaniu i ilustrowaniu nowychwiadomości w sposób odzwierciedlający wielokierunkową pracę umysłu – nielinearne,sieciowe łączenie skojarzeń. Jej zaletą jest umożliwienie oglądu całości usystematyzowanych, wzajemnie powiązanych informacji, kształtowanie dyscypliny myślenia oraz uniwersalność (metoda daje okazję do zaprezentowania własnych pomysłów i skojarzeń zarówno zdolniejszym, jak i słabszym uczniom).

Tworzenie mapy myśli zaczyna się od usytuowania w centrum głównego zagadnienia, problemu, pojęcia. W przypadku przedmiotu plastyka może to być tytuł dzieła sztuki, nazwakierunku itp. Do podstawowego hasła dopisuje się kolejne elementy. Przejrzystość tego rodzaju notatki wzmacniają m.in. różnokolorowe zapisy, schematyczne rysunki, umowne znaki (np. strzałki, odsyłacze) oraz duży format.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać mapę myśli: • sztuki użytkowe;

• dadaizm;
• postmodernizm.

Metoda portfolio uczy wyszukiwania i segregowania wiadomości na wybrany temat oraz korzystania z różnych źródeł informacji i wymieniania się materiałami. Zagadnienie należy opracować w określonym czasie, co uczy terminowości, systematycznościplanowania własnej pracy. Nauczycielowi ta metoda daje możliwość lepszego poznania ucznia, bo zawartość portfolio świadczy o kręgu jego zainteresowań, skali poszukiwań, samodzielności, wnikliwości oraz umiejętności selekcji materiału. Prezentacja wyników pracy przez ucznia przed klasą pozwoli natomiast ocenić jego kompetencje w zakresie publicznego występowania oraz pomysłowość podczas prezentacji.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać portfolio: • grafika;

• film;
• nowe media w sztuce.

Dyskusja zakłada partnerstwo wszystkich uczestników włącznie z nauczycielem. Sprzyja kształceniu umiejętności wyrażania opinii na temat sztuki, oceniania jej wartości, dzielenia się własnymi odczuciami oraz przeżyciami estetycznymi. Wymiana refleksji ma na celu nie tylko prezentację własnego zdania, lecz także zapoznanie się ze stanowiskiem innych osób. Poza funkcją dydaktyczną dyskusja pełni także istotną funkcję w procesie wychowania

23

poprzez rozwijanie umiejętności prowadzenia kulturalnej rozmowy i budowania merytorycznej argumentacji. Zachęca do aktywności i wspomaga doskonalenie kompetencji świadomego odbiorcy sztuki. Ważne jest, aby nauczyciel, przy zachowaniu spontanicznościtej formy pracy, zadbał o porządek na lekcji – nie dopuścił do chaosu i wypowiadania się przez wszystkie osoby na raz, zwłaszcza w niewłaściwy sposób (niepoprawny merytorycznie, obraźliwy itp.).

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać dyskusję: • nowe media w sztuce – ocena zjawiska;
• sztuka użytkowa – rzemiosło czy twórczość;
• architektura wielkich blokowisk – przyjazna czy wroga mieszkańcom.

Burza mózgów (giełda pomysłówjest metodą grupowego rozwiązywania problemów i rozpatrywania zagadnień. W części pierwszej uczniowie zapisują wszystkie pomysły, natomiast w drugiej następuje selekcja, ocena poszczególnych propozycjiwskazanie najlepszych rozwiązań. Dzięki tej metodzie młodzież rozwija wyobraźnię i uczy się aktywnej współpracy. Trzeba jednak zadbać o to, by w czasie burzy mózgów panował porządek: mówić może tylko jedna osoba, a wypowiedzi powinny być krótkie i rzeczowe.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać burzę mózgów: • proporcje i kontrasty form;

• możliwości artystyczne wynikające ze stosowania technik graficznych;
• powody, dla których XX-wiecznym artystom przestały wystarczać dotychczasowe technikiśrodki wyrazu sztuki.

Linia czasu jest metodą przydatną w nauczaniu historii sztuki. Pozwala przystępnie ukazać takie zagadnienia, jak granice czasowe epoki lub stylu, ich kolejność, współistnienie oraz nakładanie na siebie, a więc wzajemne powiązania, a tym samym ewolucję dzieł sztuki. Forma wykresu zwiększa efektywność przyswajania wiedzy. Na czytelność, podobnie jakw przypadku map myśli, korzystnie wpłynie różnicowanie kolorystyczne zapisów oraz duży format, który pozwoli na swobodne naniesienie wszystkich informacji.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać linię czasu: • średniowiecze, renesans i barok w różnych krajach Europy;
• trwanie i etapy rozwoju cywilizacji greckiej i rzymskiej;
• cezury czasowe epok: prehistorii, starożytności, nowożytności i współczesności.

3) Metody wdrażające do praktycznego działania
Działania kreatywne 
(metoda zajęć praktycznych) polegają na tworzeniu przez uczniów

24

prac plastycznych, przygotowywaniu projektów z pogranicza plastyki i dziedzin pokrewnychoraz uczestnictwie w szeroko pojętym życiu artystycznym. Te formy aktywności stanowią realizację treści podstawy programowej w zakresie ekspresji twórczej, sprzyjają także nabywaniu oraz utrwalaniu wiedzy i umiejętności praktycznych. Obydwa te obszary powinny uzupełniać się w realizowanych przez uczniów zadaniach, dlatego każde z zagadnieńwpodręczniku zawiera propozycje zadań twórczych. Propozycje prac plastycznych wtechnikach malarskich, rysunkowych, graficznych, rzeźbiarskich i mieszanych zostały uzupełnione sugestiami działań w dziedzinie najnowszych sztuk wizualnych, np. z wykorzystaniem nowych mediów.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać zajęcia praktyczne: • organizacja wystawy prac;

• spotkanie z lokalnym twórcą;• wizyta w galerii sztuki.

Przekład intersemiotyczny polega na posłużeniu się kodem danej dziedziny sztuki dla przełożenia kodu specyficznego dla innej. Daje uczniom możliwość kreatywnej ekspresji z wykorzystaniem wiedzy i umiejętności związanych z różnymi poznanymi dziedzinami twórczości artystycznej.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać przekładintersemiotyczny:

• wykonanie fotografii inspirowanych obrazami realistów lub impresjonistów;
• przygotowanie dramy na podstawie wybranego dzieła 
barokowego;
• stworzenie abstrakcyjnej pracy odzwierciedlającej odczucia związane z utworemmuzycznym.

Projekt jest metodą służącą do realizacji zadań długotrwałych, wieloetapowych, wymagających od uczniów łączenia wiedzy z kilku przedmiotów, samodzielnościobowiązkowości. Realizacja projektu sprzyja nabywaniu praktycznych umiejętności orazutrwalaniu wiedzy, a ponadto kształtowaniu kompetencji interpersonalnych, zdolności elastycznego planowania, twórczego myślenia, gromadzenia informacji z różnych źródełkrytycznej samooceny. Metoda ta przygotowuje do wyzwań, jakie będą przed uczniami stawiały dalsza edukacja i rynek pracy – praca zespołowa nad projektami jest powszechnie stosowaną strategią. Końcowy wytwór projektu może mieć formę prezentacji multimedialnej,modelu, makiety, dokumentacji pisemnej lub fotograficznej albo wydarzenia, np. wystawy, wycieczki, spotkania.

Do obowiązków uczniów realizujących projekt należy:25

– sformułowanie szczegółowego tematu projektu, jego zakładanych celów oraz czasui miejsca realizacji;
– wyznaczenie konkretnych zadań, ustalenie priorytetów i kolejności działań oraz podziałprac pomiędzy członków grupy;

– organizacja czasu pracy, wyznaczenie miejsc poszczególnych działań i podział zadań naetapy;
– realizacja zaplanowanych zadań;
– prezentacja wyników.

Zadaniem nauczyciela jest nakreślenie ogólnego zakresu tematycznego projektu orazwyznaczenie terminów konsultacji i daty wydarzenia będącego finałem projektu, a przede wszystkim sprawowanie opieki merytorycznej oraz wspieranie uczniów od strony dydaktycznej i wychowawczej. Ważne jest także stworzenie na potrzeby projektu jawnegosystemu oceniania.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać projekt:

• organizacja imprezy szkolnej, wydarzenia artystycznego (happening, performance, wystawa, spotkanie itp.).

4) Metody oglądowe
Instruktaż 
bywa koniecznym wstępem do pracy uczniów. Najczęściej stanowi praktyczną prezentację zagadnień związanych z technikami sztuk plastycznych lub nowych mediów używanych do tworzenia dzieł nurtów sztuki współczesnej.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać instruktaż:
• grafika – różne metody wykonywania od
bitek;
• jak wykonać kolaż przestrzenny;
• projektowanie z użyciem programu graficznego – znalezienie i wybór odpowiednich opcjimenu, sposób ich zastosowania.

Wycieczka służy nabywaniu i utrwalaniu wiedzy przez przeżycie, obserwacjębezpośrednie doświadczenie. Rozbudza także wrażliwość, ciekawość świata i potrzebę uczestniczenia w życiu kulturalnym oraz obcowania z dziełami sztuki. Wycieczka może stanowić etap realizacji zadania plastycznego, pracy z zakresu sztuk wizualnych lub projektu.Warto zatem w miarę możliwości organizować wyjścia do muzeów i galerii sztuki oraz

• muzeum moich marzeń (prezentacja multimedialna, album);
• w poszukiwaniu piękna romantycznego – plener fotograficzny, album zdjęć (forma drukowana, multimedialna, wystawa prac);

26

wizyty w centrach kultury, umożliwiać zwiedzanie zabytków architektury itp. Wycieczka może być zrealizowana w ramach godzin przedmiotu albo innych zajęć lekcyjnych(wpołączeniu z treściami kształcenia innych przedmiotów). Zadaniem nauczyciela jest poinformowanie uczniów o celu wyjścia i przypomnienie im zasad właściwego zachowania. Uczniowie natomiast powinni mieć możliwość wyboru miejsc, które warto odwiedzić,wydarzeń, w których chcieliby uczestniczyć, a także współudziału w organizacji wycieczki.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać wycieczkę:
• poszukiwanie motywów ornamentyki architektonicznej nawiązujących do dawnych stylów
(np. gotyckiego);
• organizacja pleneru fotograficznego;
• obserwacja różnorodności sztuki i architektury współczesnej.

Drama jest metodą nabywania oraz utrwalania wiedzy w przystępnej, ciekaweji swobodnej formie – poprzez odgrywanie. Sprzyja zrozumieniu sztuki jako uniwersalnego odzwierciedlenia życia i towarzyszących mu emocji, niezależnie od tego, z jakiej epoki pochodzą utrwalone za pomocą dzieł ślady ludzkiej egzystencji. Metoda dramy wspomaga rozwój kreatywności, jest także sposobem ekspresji twórczej uczniów, odwołuje się bowiemdo sfery predyspozycji, preferencji i uczuć. Łączy obszary działam – odkrywam – przeżywam.W dramie wykorzystywane są elementy gry aktorskiej i praca z ciałem. Scenografia, kostiumy i rekwizyty mogą zostać wykonane na bieżąco, z materiałów i przedmiotówdostępnych w sali. W działaniach tego typu pojawia się także element twórczej zabawy. Przebieg dramy nie powinien polegać na ścisłej realizacji scenariusza, lecz na improwizacji. Uczniowie otrzymują temat do opracowania oraz kilka minut na przygotowanie wystąpienia.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać dramę: • sceny z życia codziennego na antycznych wazach greckich;
• emocje ukazane na obrazach 
romantycznych;
• happening inspirowany sztuką dawną lub współczesną.

Żywy obraz oraz żywa rzeźba, czyli improwizowane odtworzenie kompozycji icharakterystycznych elementów formalnych dzieła sztuki, doskonale sprawdzają sięprzypadku omawiania dzieł malarskich czy rzeźbiarskich dawnych mistrzów (np. scenyrodzajowe, religijne, mitologiczne). Jako pomoc w realizacji zadania uczniowie otrzymują reprodukcję obrazu lub rzeźby. Odwzorowanie struktury dzieła może być wzbogaconefabułę – próbę zrekonstruowania historii ukazanej w malowidle czy obiekcie rzeźbiarskim. Ciekawym pomysłem jest również odtworzenie samego procesu powstawania dzieła,podziałem na role twórcy (reżysera) bohaterów (aktorów). Warto wykonać dokumentację

27

fotograficzną efektu końcowego. Wskazane techniki można wykorzystać jako sposóbweryfikacji wiedzy ucznia oraz podczas powtórzenia treści kształcenia – zadaniem części uczniów może być wówczas odgadnięcie nazwiska autora i tytułu dzieła prezentowanego przez koleżanki i kolegów. Pozwoli to zaangażować wszystkich uczniów, zamieniających się rolami aktorów i widzów. Zespoły odtwarzają dzieła wytypowane przez nauczyciela,wylosowane lub wybrane samodzielnie.

Przykłady zagadnień, do których omówienia można wykorzystać żywy obraz lub żywą rzeźbę:

• kanon w sztuce egipskiej;

• rzeźba barokowa;
• spokój dzieła klasycystycznego a dynamika dzieła romantycznego.

W planowaniu pracy i ocenianiu postępów w nauce konieczne jest określenie oczekiwanych osiągnięć ucznia. Muszą być one sformułowane zgodnie z celami kształcenia i wychowaniaoraz treściami nauczania. Osiągnięcia ucznia zostały określone w obszarach wiedzyumiejętności oraz postaw.

Uczeń potrafi:

  •   wymienić i określić specyfikę oraz funkcje dziedzin sztuk plastycznych – tradycyjnych

    i nowych;

  •   rozróżniać cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz sztukach plastycznych, a także

    tworzyć układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni;

  •   klasyfikować barwy, rozróżniać i identyfikować różnorodne kontrasty barwne;

  •   rozróżniać sposoby uzyskania iluzji przestrzeni w kompozycjach płaskich;

  •   rozpoznawać rodzaje perspektywy;

  •   świadomie stosować światłocień jako sposób iluzji przestrzeni i podejmować działania

    kreatywne z wyobraźni i z natury, skoncentrowane wokół problematyki iluzji przestrzeni;

  •   rozróżniać gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych;

  •   interpretować obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska w zadaniach plastycznych,

    w wyższych klasach podejmować próby rysunkowego studium z natury;

  •   wyrażać w pracach plastycznych uczucia i emocje;

  •   konstruować samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenne i bryły architektoniczne

    oraz tworzyć aranżacje przestrzenne z gotowych elementów;28

page28image16744

V. Zakładane osiągnięcia ucznia

  •   projektować graficzne formy użytkowe;

  •   podejmować próby integracji sztuk, realizując kreacje z pogranicza plastyki i dziedzin

    pokrewnych oraz tworząc zespołowo teatr plastyczny;

  •   stosować różnorodne techniki plastyczne;

  •   podejmować działania z zakresu estetycznego kształtowania otoczenia;

  •   rozróżniać formy twórczości ludowej;

  •   wymieniać, rozpoznawać i charakteryzować najważniejsze obiekty kultury wizualnej

    Polsce i wskazać ich twórców;

  •   rozpoznawać najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;

  •   charakteryzować na wybranych przykładach pojęcie stylu w sztuce;

  •   wykazać się znajomością najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki w Polsce i na

    świecie;

  •   stosować zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

VI. Metody i kryteria oceny osiągnięć ucznia

Ocenianie osiągnięć na lekcjach plastyki jest trudne ze względu na duże różnice uzdolnieniach uczniów oraz subiektywizm odbioru twórczości. Podczas wystawiania oceny nauczyciel powinien brać pod uwagę – oprócz rozwoju umiejętności plastycznych – postawę zaangażowanie ucznia.

Proponowane kryteria ogólne dotyczą wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien opanować w ciągu drugiego etapu kształcenia. Nauczyciel może samodzielniedostosować wymagania na poszczególne oceny do poziomu klasy, w której uczy. Uczeń, który uzyskał stopień:

• niedostateczny – nie opanował podstawowych wiadomości i umiejętności z zakresu przed- miotu. Nie uczestniczy w lekcji i nie jest przygotowany do zajęć. Nie odrabia zadanych pracdomowych. Świadomie lekceważy podstawowe obowiązki szkolne.
• 
dopuszczający – powinien być przygotowany do większości lekcji (przynosić potrzebnemateriały) oraz z pomocą nauczyciela wykonywać proste ćwiczenia, uczestniczyć w zabawach, wyjaśniać najważniejsze terminy. Potrafi również wymienić kilku wybitnych polskich artystów.

• dostateczny – powinien przyswoić podstawowe wiadomości oraz najprostsze umiejętności.Bardzo rzadko jest nieprzygotowany do lekcji, stara się utrzymać porządek w miejscu pracy oddaje większość zadanych prac praktycznych. Posługuje się wybranymi środkami wyrazu

29

i stosuje typowe, proste techniki plastyczne. Uczeń powinien samodzielnie wykonywać łatwe ćwiczenia i uczestniczyć w zabawach, a także współpracować w grupie i podejmować próby twórczości plastycznej. Umie podać nazwiska kilku wybitnych polskich twórców.
• 
dobry – potrafi wykorzystać w praktyce zdobytą wiedzę i umiejętności. Zawsze przynosi na lekcje potrzebne materiały i dba o estetykę swojego miejsca pracy. Ponadto właściwie posługuje się terminologią plastyczną i samodzielnie rozwiązuje typowe problemy. Przejawiaaktywność w działaniach indywidualnych i grupowych, wkłada dużo wysiłku w wykonywanezadania i systematycznie pracuje na lekcjach. Świadomie wykorzystuje środki plastyczne

stosuje różnorodne, nietypowe techniki plastyczne. Wymienia też nazwiska kilku twórców polskich i zagranicznych. Samodzielnie próbuje analizować i porównywać wybrane dzieła sztuki oraz wyrażać własne opinie na ich temat.
• 
bardzo dobry – powinien opanować i wykorzystywać w praktyce wszystkie określone w programie wiadomości i umiejętności. Ponadto bierze udział w dyskusjach na temat sztuk plastycznych i potrafi uzasadnić swoje zdanie. Korzysta z różnorodnych źródeł informacjiw przygotowywaniu dodatkowych wiadomości, a także uczestniczy w działaniach plas- tycznych na terenie szkoły i poza nią, wykazuje się zaangażowaniem i pomysłowością. Umiejętnie posługuje się środkami plastycznymi i dobiera technikę do tematu pracy. Podaje też nazwiska wybitnych artystów w Polsce i na świecie. Analizuje i porównuje dzieła sztuki oraz wyraża własne opinie na ich temat.

• celujący – powinien przejawiać szczególne zainteresowanie sztukami plastycznymi oraz talent, a także wykazywać dużą znajomość treści nadprogramowych oraz zaangażowanie twórczą inicjatywę w działaniach grupowych. Ponadto bierze udział w pozaszkolnych konkursach plastycznych i odnosi w nich sukcesy oraz aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym szkoły i regionu. Twórczo posługuje się różnymi środkami plastycznymi

i eksperymentuje z technikami plastycznymi. Potrafi wymienić wybitnych twórców polskichzagranicznych oraz podać przykłady ich twórczości. Uczeń analizuje i interpretuje dowolne dzieła sztuki oraz uzasadnia ich wartość artystyczną.

Ważną rolę podczas oceny osiągnięć uczniów odgrywa analiza wykonanych przez nich prac plastycznych. Szczególną uwagę należy także zwrócić na wypowiedzi ustne oraz wyniki krótkich sprawdzianów, czyli kartkówek.

Bardzo istotne jest nagradzanie podczas lekcji wszelkich przejawów aktywności zaangażowania uczniów. Sytuacje dydaktyczne muszą być tak konstruowane, by umożliwić każdej osobie osiągnięcie sukcesu. Ocena powinna spełniać funkcję motywującą i obejmować wszystkie obszary umiejętności, aktywności i postaw ucznia. Właściwa ocena tych obszarów

30

działania pobudza do dalszej aktywnej i twórczej postawy. Sposób oceniania ma również wpływ na stosunek do przedmiotu, a ten z kolei na efektywność nauczania. Według ustaleń psychologii wychowawczej dzieci motywuje do dalszej nauki bardziej pozytywne niż surowe ocenianie. Dlatego w szkole podstawowej należy w sposób szczególny docenić wszelkie starania i aktywność uczniów.

Ewaluacja osiągnięć powinna odbywać się systematycznie na każdej lekcji, podczas której należy obserwować zarówno indywidualną, jak i grupową pracę uczniów. Ocenie podlegają umiejętności ponadprzedmiotowe, a w szczególności umiejętność współpracy

zespole, planowania i organizowania własnego warsztatu pracy oraz rozwiązywania pro-blemów w twórczy sposób.

VII. Materiały dydaktyczne

Program nauczania plastyki w klasach IVVII szkoły podstawowej może być realizowanyprzy wykorzystaniu publikacji z serii Do dzieła! wydawnictwa Nowa Era. Poniżej zamieszczono opis poszczególnych elementów serii, które z pewnością ułatwią efektywnenauczanie plastyki na II poziomie edukacyjnym.

1. Do dzieła! Podręczniki do plastyki dla klas IVVII szkoły podstawowej
PodręcznikDo dzieła! zawierają wszystkie niezbędne zagadnienia z podstawy programowej. Treści pogrupowane są w zagadnienia. Można je realizować kolejno lub według porządku dostosowanego do siatki godzin, poziomu klasy i preferencji nauczyciela. Podstawowe poję-cia i zjawiska plastyczne obrazowane są odpowiednio dobranym i bogatym materiałemilustracyjnym w postaci zdjęć, rysunków oraz prac dzieci. W poszczególnych tematach znajdują się zróżnicowane pod względem stopnia trudności ćwiczenia praktyczne. Na końcu

każdego podręcznika zamieszczono słowniczek najważniejszych terminów plastycznych orazstrony „To warto zobaczyć”, prezentujące najważniejsze polskie zabytki związane z epokami omówionymi w danej klasie. Dodatkowo na ostatnich stronach podręczników dla klas IV i V znajdują się instrukcje wykonania prac okolicznościowych „Tworzę przez cały rok”, podręczniku dla klasy VI – propozycje działań typu „zrób to sam”, a w klasie VII – projekt.

2. Materiały multimedialne

Współczesny młody człowiek, który wiedzę o świecie czerpie przede wszystkim z internetu, szczególnie ceni sobie przekaz cyfrowy. Wykorzystywanie nowoczesnych sposobów prezentacji treści jest istotne zwłaszcza na lekcjach plastyki, na których uczniowie zapoznają

31

się z przykładami sztuk wizualnych. Dlatego ważnym elementem serii Do dzieła! są materiałymultimedialne – multibook w klasie 4 i multiteka w klasie 7.

Multibook to podręcznik w wersji elektronicznej wzbogacony o dodatkowe zasoby, takie jak:

  •   filmy edukacyjne,

  •   pokazy slajdów,

  •   reprodukcje dzieł wraz z opisami,

  •   linki do stron internetowych największych muzeów i galerii.

Multiteka stanowi zasób materiałów multimedialnych (filmów, pokazów slajdów, dodatkowych reprodukcji) związanych z zagadnieniami z podręcznika.

Aplikacja Historia sztuki zawiera treści poświęcone kolejnym epokom i nurtom wsztuce, wzbogacone o dodatkowe fotografie, filmy, animacje i odnośniki do stroninternetowych.

3. Książka Nauczyciela

W przewodnikach metodycznych do poszczególnych klas znajdują się m.in. roczne planypracy, przedmiotowy system oceniania, opisy metod aktywizujących do wykorzystania na lekcjach oraz artykuły przydatne w pracy dydaktycznej. W publikacjach zamieszczono także propozycje zadań twórczych oraz instrukcje „Krok po kroku”, kształcące wybraneumiejętności plastyczne uczniów.

  • Lorem ipsum...